ნეოკლასიციზმი
ვიკიპედიიდან
ნეოკლასიციზმი, ხელოვნების მიმდინარეობა, რომელიც განვითარდა XVIII-XIX საუკუნეების მხატვრობაში, არქიტექტურასა და ლიტერატურაში. 1920 წლიდან ეს სახელწოდება მუსიკაშიც იხმარება რომანტიკული და მოდერნისტული მიმდინარეობების საპირისპიროდ.
ნეოკლასიციზმი ჩაისახა რომში, აქედან კი გავრცელდა საფრანგეთში, რასაც ხელი შეუწყო რომში ფრანგული აკადემიის არსებობამ. შემდეგში ინგლისშიც შეაღწია.
ნეოკლასიციზმი ემყარება ვინკელმანის პრინციპებს და ქადაგებს ანტიკური ხანის ღირებულებებისადმი დაბრუნებას. ძველის სტილის ამ ახალ გამოვლინებას სურდა ყველაფერი "მაღალ გემოვნებაში" მოექცია და შეფასების კრიტერიუმად მხოლოდ ანტიკურობა აეღო.
სექციების სია |
[რედაქტირება] მხატვრობა
- დავიდ, ჟაკ-ლუი
- გრო, ანტუან-ჟან
- ვიენი, ჟოზეფ-მარი
- ენგრესი, დომინიკ
- ლედუ, კლოდ-ნიკოლა, არქიტექტორი
[რედაქტირება] მახასიათებელი პრინციპები
- სურათის ზოგადი პერპენდიკულარობა
- მორალისტური თემა, ხშირად პროპაგანდისტულიც.
- სამოქალაქო ღირებულებების წინ წამოწევა
- ანტიკური საბერძნეთისას და რომის თემატიკა
- ლოკალური ფერი, რომლის მიზანია პერსონაჟტა ჯგუფების გამოყოფა.
- ხშირად დიქოტომიური კომპოზიციები
- ზედმეტი ელემენტებისგან გათავისუფლება
[რედაქტირება] მნიშვნელოვანი ტილოები
- სოკრატეს სიკვდილი, (1787), დავიდი.
- ჰორაციუსის ანდერძი, (1784), დავიდი
- მარატის სიკვდილი, დავიდი.
- ელენესა და პარისის სიყვარული, დავიდი
- ნაპოლეონი ეილოს ბრძოლის ფრონტზე, გრო.
[რედაქტირება] მოქანდაკეები
- ბარტოლინი, ლორენცო
- კანოვა, ანტონიო
- ტორვალდსენი, ბერტელ
[რედაქტირება] არქიტექტურა
ნეოკლასიციზმი არქიტექტურაში XVIII საუკუნის ბოლოს და XIX საუკუნის დასაწყისს ემთხვევა. იგი იყენებს ბერზნულ-რომაულ ელემენტებს (კოლონები, ფრონტონი, ჰარმონიული პროპორციები) და პოლიტიკის სამსახურში დგება.
ნეოკლასიკური არქიტექტურა რამდენიმე მიმართულებად იყოფა:
- პალადიანიზმის ფაზა, ჱველაზე ძველი, რომელიც განვითარდა დიდი ბრიტანეთის სოფლებში ინიგო ჯონსისა და კრისტოფერ ვრენის გავლენით. იგი უფრო განცალკევებულ, სოფლის ნაგებობებს ეხება.
- Creek Revival (ნეო-ბერძნული სტილი) გამოყენებულია ნაკლები სიმაღლის მქონე სენობებზე და ნიმუშად იყენებს ბერძნულ ტაძარს.
- ფრანგული რევოლუციის სტილი.
- იმპერიული სტილი, რომელიც მოდაში შემოვიდა XIX საუკუნის დასაწყისში: რომანული მემკვიდრეობისა და ანტიკური ეგვიპტის ელემენტების შერწყმა. ეს არის ნეოკლასიციზმის გვიანი ფაზა, რომელსაც ინგლისურ არქიტექტურაში ეწოდა Stule Regency, ხოლო გერმანულში - Biedermeier.
[რედაქტირება] ნეოკლასიკოსი არქიტექტორები
- ადამი, რობერ, დიდი ბრიტანეთი
- ბალტარი, ლუი-პიერ, საფრანგეთი
- ფონტენი, პიერ-ფრანსუა-ლეონარ, საფრანგეთი
- ჯეფერსონი, ტომას, ამერიკის შეერთებული შტატები
- ლედუ, კლოდ ნიკოლა, საფრანგეთი
- ნაში, ჯონ, დიდი ბრიტანეტი
- პერსიე, შარლ, საფრანგეთი
- შინკელი, კარლ ფრიდრიხ, გერმანია
- შალგრენი, ჟან-ფრანსუა-ტერეზ, საფრანგეთი
[რედაქტირება] ლიტერატურა
ლიტერატურაში ნეოკლასიციზმი განვითარდა პირველი მსოფლიო ომის შემდგე ულტრა-რომანტიკული მიმდინარეობების საპირისპიროდ. მას ახასიათება მორალის ქადაგება, ემოციების სეკავება, რელიგიისადმი დაბრუნება და რეაქციონერული პოლიტილური იდეოლოგია. ამ მიმდინარეობის მტავარი წარმომადგენლები ლიტერატურაში არიან: ტ. ს. ელიოტი და ლევისი.
