გრაფი
ვიკიპედიიდან
გრაფი (გერმ.: Graf, ლათ.: Comes, ინგლ.: Earl, ფრანგ.: Comte, იტალ.: Conte) ევროპული არისტოკრატული ტიტულია. სახელწოდება "გრაფი" გერმანული ენიდანაა ქართულში შემოსული. ტერმინის ეტიმოლოგია:
- გერმანული ენა - "გრაფი" (Graf)
- ძველი ლიტერატურული გერმანული ენა - "გრაფიო", "გრაფო" (Grafio, Gravo)
- სავარაუდოდ საშუალო ლათინური ენა - "გრაფფიო" (Graffio)
- ბიზანტიის ხანის ბერძნული ენა - "გრაფეუს", "სუგგრაფეუს" (
- სავარაუდოდ საშუალო ლათინური ენა - "გრაფფიო" (Graffio)
- ძველი ლიტერატურული გერმანული ენა - "გრაფიო", "გრაფო" (Grafio, Gravo)
ბერძნული "გრაფეუს" ითარგმნება, როგორც: "ის, ვინც საბჭოს კრებს". გვიანრომაულ ხანაში ლათინური "კომეს" ეწოდებოდა მაღალი რანგის საიმპერიო საფინანსო საქმეთა მოხელეს (ლათ.: comes largitionum).
მეროვინგების და ფრანკების სამეფოს პერიოდში გრაფი სამეფო სახელოს მატარებელი პიროვნება იყო, რომელიც რაიმე ადმინისტრაციულ ერთეულში (საგრაფო, გაუ) ხელისუფლებით იყო აღჭურვილი და გარკვეულ სფეროში (მარკა, სამეფო ციხესიმაგრე, სამეფო სასახლე/პალატი, სამეფო დომენი) მეფისნაცვალს წარმოადგენდა. თავდაპირველად გრაფები სამხედრო უფლებებით იყვნენ აღჭურვილნი, შემდგომში ამას დაემატა სასამართლო, საფინანსო და ადმინისტრაციული ძალაუფლება. გრაფის ინსტიტუტი ფრანკების სამეფოდან გავრცელდა საფრანგეთში, ინგლისში (ქაუნტი), ესპანეთში, იტალიაში და უნგრეთში (კომიტატი). XI-XII საუკუნეებში გრაფის ინსტიტუტი სამოხელეო ინსტიტუტიდან საგვარეულო-არისტოკრატულ ტიტულარულ ინსტიტუტად გადაიქცა. ასე რომ გვიან შუა საუკუნეებში გრაფი, როგორც მოხელე მხოლოდ მემკვიდრეობითი არისტოკრატი შეიძლება ყოფილიყო.
გერმანული არისტოკრატია იყოფოდა 2 კლასად: მაღალ და დაბალ არისტოკრტებად. გრაფები მაღალი არისტოკრატიის ყველაზე დაბალ საფეხურზე იდგნენ. გრაფის მეუღლე იყო "გრაფინია" (გერმ.: Gräfin), ვაჟები ასევე "გრაფებად" იწოდებოდნენ, ხოლო გაუთხოვარი ქალები "კომტესა"-ად (გერმ.: Komtess). ზრდილობიანი მიმართვის ფორმები იყო:
- "მაღალკეთილშობილებავ" (გერმ.: Hochwohlgeboren) - დაბალი არისტოკრატიიდან წარმომავალი გრაფები, რომლებიც მემკვიდრეობით ფეოდს არ ფლობდნენ.
- "უგანათლებულესობავ" (გერმ.: Erlaucht ) - მაღალი არისტოკრატიიდან წარმომავალი გრაფები, რომლებიც მემკვიდრეობით ფეოდს ფლობდნენ.
გერმანულ სფეროში არსებობდა ე.წ. "მეორეხარისხოვან გრაფის" ტიტულიც, რომლის მიხედვითაც მხოლოდ საგრაფო ფეოდის მფლობელი და შემდგომში მისი მემკვიდრე, ურავლეს შემთხვევაში უფროსი ვაჟი, (იხ.: ფიდეი კომისუმ) რჩებოდა გრაფად, ხოლო დანარჩენი მემკვიდრეობის გარეშე დარჩენილი შვილები ბარონის ტიტულს ატარებდნენ. 1919 წელს გერმანიაში წოდებების გაუქმების შემდეგ ბევრმა "მეორეხარისხოვანმა გრაფებმა" გრაფის ტიტულის, როგორც გვარის შემადგენელი ნაწილის ტარების უფლება დაკარგეს.
