Sveinn tjúguskegg

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Sveinn og Jómsvíkingar sverja hverjir öðrum trúnað í erfidrykkju Haralds blátannar
Málverk eftir Lorenz Frølich um 1883-1886 í Friðriksborgarhöll

Sveinn tjúguskegg (~960 – 3. febrúar 1014) varð konungur Danmerkur eftir lát föður síns 985, 986 eða 987. Hann tók við af föður sínum Haraldi blátönn. Samkvæmt Saxo Grammaticus leiddi Sveinn uppreisn gegn föður sínum sem varð til þess að Haraldur leitaði aðstoðar hjá Jómsvíkingum, en var síðan særður til ólífis með ör frá Pálna-Tóka. Þá segir sagan að Jómsvíkingar hafi rænt Sveini og krafist þyngdar hans í gulli sem lausnargjalds, en danskar konur hafi þá látið skartgripi sína fyrir konunginn. Eftir þetta sóru Jómsvíkingar Sveini trúnað í erfidrykkju eftir Harald.

[breyta] Orrustan við Svöld

Sveinn var víkingakonungur og fór í víking til Englands bæði fyrir og eftir að hann varð konungur. Í för með honum var Ólafur digri sem síðar varð konungur Noregs. Sveinn hafði tekið við Noregi eftir föður sinn, en Haraldur jarl fór í raun með öll völd. Haraldur var óvinsæll og þegar Ólafur Tryggvason hélt til Noregs frá Englandi var hann gerður konungur. Systir Sveins, Þyri, var þá gift Búrisláf konung Vinda en var ósátt við þann ráðahag. Hún hélt til Noregs og giftist Ólafi í óþökk Sveins. Þegar Ólafur var á heimleið eftir að hafa krafist heimanmundar Þyri í Pommern, sátu þeir fyrir honum, Sveinn, Eiríkur jarl og Ólafur skotkonungur við eyjuna Svöld. Í sjóorrustunni stökk Ólafur Tryggvason fyrir borð og týndist. Sveinn tók þá aftur við ríki í Noregi, en Eiríkur jarl og bróðir hans Sveinn fóru með öll völd annars staðar en í Víkinni.

[breyta] Innrásin í England

Sveinn réðist inn í England 1003 vegna þjóðernishreinsana Aðalráðs ráðlausa, Englandskonungs, á norrænu fólki í Danalögum. Gunnhildur, systir Sveins, hafði þá verið drepin af mönnum Aðalráðs. Aðalráður sá sér þann kost vænstan að semja um frið og Sveinn innheimti hátt lausnargjald, Danagjöld, fyrir að hafa sig á brott.

Árið 1013 gerði Sveinn allsherjar innrás í England, með það að markmiði að leggja landið undir sig. Þegar Sveinn réðist á London er sagt að íbúar borgarinnar hafi rifið allar brýrnar yfir ána Thames (sbr. barnagæluna London bridge is falling down). Sveinn þurfti að hörfa, en næstu mánuði lagði hann undir sig allt England, nema London, þar sem Aðalráður hélt sig. Þegar Aðalráður flúði til Normandí síðla árs 1013 varð Sveinn formlega konungur Englands. Einungis fimm vikum síðar lést hann í Gainsborough.

[breyta] Eftirmenn Sveins

Í Danmörku tók elsti sonur hans Haraldur II við völdum. Bróðir hans, Knútur, sem hafði verið með Sveini í víking á Englandi sneri heim með flotann, en Haraldur vildi ekki hafa hann í Danmörku með allan þennan her. Aðalráður sneri í millitíðinni aftur heim til Englands og reyndi að komast aftur til valda ásamt syni sínum, Játmundi járnsíðu. Knútur hélt þá flotanum til Englands, barðist við þá og hafði sigur að lokum.

Auknefni konungsins vísar líklega til yfirvaraskeggs sem skipt er í miðju, sem var í tísku í Englandi á þessum tíma, en ekki til tvískipts hökuskeggs.