Iloko

From Wikipedia

Iloko, Iluko Iloko, Ilocano, Ilokano
Maisasao iti:	Filipinas
Rehion:	Amianan a Luzon
Dagup ti makasasao:	8 riwriw
Ranggo:	94
Familia a pagsasao:	Austronesian Malayo-Polynesian Lumaud Umamianan a Filipino Umamianan a Luzon Iloko, Iluko
Ofisial a kasasad
Ofisial a pagsasao ti:	--
Regulated by:	--
Kodigo ti pagsasao
ISO 639-1:	`--`
ISO 639-2:	`ilo`
ISO/FDIS 639-3:	`ilo`
Nota: Mabalin nga addaan daytoy a panid iti IPA a phonetic a simsimbolo iti Unicode. Kitaen ti IPA chart para English para iti English- a pannakaibalikas.

Ti Iloko (wenno Iluko, Iloco, mabalin met nga Ilokano wenno Ilocano) ket maysa kadagiti kangrunaan a pagsasao (maikatlo a kadakkelan ti bilang ti agsasao) iti Filipinas. Daytoy ti pagsasao nga aramat (lingua franca) ti agarup isuamin a pakabuklan ti Amianan a Luzon, nangruna iti Rehion ti Ilocos, iti Tanap ti Cagayan ken iti adu a paset ti Abra, Pangasinan, ken Zambales. Adu met ti agsasao iti Iloko iti Nueva Ecija, Tarlac, Mindoro ken iti dadduma a provincia iti Mindanao.

Mairaman ti Iloko iti familia Austronesiano a nagpuonan dagiti pagsasao kadagiti puro iti Pacifico ken Umabagatan-a-Daya nga Asia. Kabagian ti Iloko dagiti nadumaduma a dildila kas iti Bahasa Indonesia, Bahasa Melayu, Maori, Hawayano, Malagasi, ken Paiwan.

Adda aganay a 8 riwriw ti agus-usar iti Iloko iti Filipinas.

Adu a paset ti lubong, a napanan ken pagnanaedan dagiti Ilokano, ti pakasarakan met iti dakkel a porsiento dagiti agsasao iti Iloko, kas kadagiti estado ti Hawaii ken California iti Estados Unidos ti America.

[baliwan] Iloko ken Ilokano

Ti awag wenno termino nga "Iloko" ken "Ilokano" awan paggidiatanna no ti pagsasao ti madakdakamat. Ti laeng pagdumaanna ket no dakamaten ti sao wenno pagsasao ken ti tao nga agsasao wenno agus-usar iti pagsasao (kas patneng wenno natibo nga agsasao). Kadawyan nga Iloko wenno Iluko ti awag iti sao wenno pagsasao, ket Ilokano met wenno Ilocano no iti tao.

[baliwan] Clasificasion ken Dialecto

Ti Iloko ket isu ti kakaisuna a sanga ti familia linguistica a Cordillera ti Filipinas, maibilang nga inauna wenno kabaketan kadagiti pagsasao iti amianan. Kakabsatna ti Pangasinense, Ibanag ken dagiti nadumaduma a pagsasao iti kabambantayan ti Cordillera.

Dua ti makuna a dialecto ti Iloko: ti maawagan iti “Umamianan” wenno “nauneg nga Iloko,” pagsasao dagiti taga-Ilokos, ken ti “Umabagatan,” a kaaduan a pagsasao dagiti adda iti provincia ti La Union ken Pangasinan. Agassideg ketdi dagitoy a dialecto. Bassit ti pagdumaanda, ti laeng panangibalikas iti letra nga e.

Maysa laeng ti balikasna daytoy a letra para kadagiti "umamianan"—nakalukat, tengnga’t-sango, ken di nabukel a bokal. Dagiti met "umabagatan" ket dua ti balikasna. Kas kadagiti "umamianan," no ti sao ket ganggannaet ti naggapuananna, wenno nakarikep, ket impalikud, ken di nabukel a bokal, no ti agsarita ket patneng nga Ilokano. Daytoy a panangibalikas ket naiseknan iti pagsasao dagiti sabsabali kas iti Pangasinense ken Kankanaey.

Saan ketdi a madlaw unay dagitoy a naggidiatan kadagiti talaga a patneng nga Ilokano iti man abagatan wenno abagatan nga Ilocos. Madlaw laeng ti naiduma a panangibalikas iti e kadagiti saan a patneng nga Ilokano wenno dagiti nasanay iti Tagalog wenno English a saan unayen nga agsasao iti Iloko. Wenno dagiti nakasursuro iti Iloko a saan a natibo nga Ilokano (kas pagarigan maysa a natibo a Tagalog wenno Bisayano a nakasursuro nga agsao iti Iloko).

Dagiti patneng nga Ilokano ken umiiloko, maymaysa ti panangisaoda iti letra e kadagiti balikas a kas koma "wen," "met," "bedbed," "ilem," "isem," "panagem," "nakem," "timel," "belleng," "aweng," "palileng," "baket," "ubet," "gawed," "kerret," "siket," "lengleng" "alimuteng," "alsem," "pekkel," "kuribetbet," "pamulinawen" ken dadduma pay.