Iršćina

Z Wikipedije

Iršćina (tež irska gaelšćina) je goidelska (gaelska) rěč ze skupiny keltskich rěčow indoeuropske rěčowe swójby, blizce přiwuzna skotskej gaelšćinje. Irsce rěči wokoło 350 tyc. ludźi.

Irsce so rěči w Irskej a Sewjernej Irskej jako mjenšinowej rěči (pódla jendźelšćiny), ma ale status narodneje a zarjadoweje rěče Irskej. Irsce rěči wobydlerstwo předewšěm w kónčinach Gaeltacht, kotrež su situowane něhdźe do kónčin zapadnje wot Galway z blizkimi Aranskimi kupami, kónčina we wokolinje města Bangor a blizkej połkupy.

Na zapadźe kupy je Irsćina maćeršćina wokoło 40 tys. ludźi. W Sewjernej Irskej njeje připóznata jako zarjadowa rěč, ale lići oficialnje do mjenšinowych rěčow. Dźensa so irske knježerstwo prócuje wo zasowozrodźenje iršćiny na zakładźe wšelakich programow, např. zawjedźenje irsćiny na zarjadach, šulach, w telewiziji a rozhłosu. Za turista wjedźe postajene k problemam, hdyž so dóstanje do kónčin Gaeltacht. Namaka jenož tafle w irsćinje, w kartach su zapřijeća jenož jendźelsce zapisane. Po cyłym kraju su wšitke tafle dwurěčne jendźelsko-irske. Jenož mały dźěl młodeje generacje móže rěč prjedownikow rěčeć, wětši dźěl ludnosće ju hisće rozumi. Něhdźe 30.000 šulerjow nimo Gaeltacht wopytaja zakładne a srjedźne šuly z wučbu w irskej rěči, jich ličba přitom rosće. Za tute šule so stara njeknježerska organizacja Gaelscoileanna. Wobsteji móžnosć, někotre předmjety z poskitka uniwersity w irsćinje słyšeć, předewšěm na Narodnej uniwersiće w Galway (Ollscoil na hÉireann).

W Irskej existuje statna telewizija v irsćině, runjetak radijowa stacija. W Sewjernej Irskej je mały dźěl wusyłanja BBC w irsćinje.