ویکی‌پدیا:کتاب‌خانه سیاست‌ها
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
این صفحه یکی از سیاست‌های رسمی ویکی‌پدیا شمرده می‌شود. این سیاست در نزد عدهٔ زیادی از ویرایشگران مقبولیت دارد و تفاهم بر آن است که همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن‌اند. اگر نیاز به تغییری در این صفحه حس می‌کنید بدان دست یازید ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی در مورد آنها استفاده کنید. |
ویکی پدیا پروژه‌ای جمعی است و مؤسسین آن و مشارکت‌کنندگان در آن هدف مشترکی دارند:
- هدف ما در ویکی‌پدیا ایجاد دانشنامه‌ای قابل اطمینان و آزاد است ــ در حقیقت، بزرگترین دانشنامهٔ تاریخ، هم از نظر دامنه‌ٔ مطالب و هم از نظر عمقشان.
ویکی پدیا مجموعه‌ای از سیاست‌ها و رهنمودها دارد که به ما کمک می‌کند برای آن هدف مشترک کار کنیم. بعضی از این سیاست‌ها هنوز در حال شکل‌گیری‌اند، ولی بعضی دیگر کاملاً جای خود را پیدا کرده‌اند و تقریباً بحثی در مورد آنها نیست.
در حالی که این سیاست‌ها شکل می‌گیرند، بعضی ویکی‌پدیا:ویکی‌پدیانویسان ممکن است احساس کنند قوانین مدون موجود، به‌تنهایی نمی‌توانند همهٔ حالت‌های ممکن از رفتارهای یا بدخواهانه یا مخرب را پوشش دهند. مثلاً، ممکن است کاربری که بر خلاف روح قوانین مدون ما و نه حتی الزاماً مصادیق آن رفتار کرده باشد، توبیخ یا مؤاخذه شود. از مشارکت‌های کسانی که ویرایش‌هایشان به نیت خیر است، رفتارشان مدنی است، به دنبال اجماع هستند، و برای ایجاد دانشنامه‌ای بی‌طرف همکاری می‌کنند، استقبال می‌شود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] سیاست‌های کلیدی
به خاطر داشته باشید برای شروع به مشارکت در ویکی‌پدیا الزامی به خواندن همهٔ سیاست‌ها نیست. با وجود این، رعایت سیاست‌های زیر کلید مشارکت سازنده در ویکی‌پدیا است و هرچه زودتر بر آنها تسلط پیدا کنید، بهتر است.
- ویکی‌پدیا دانشنامه‌است. هدف بیشتری ندارد. برای اطلاعات بیشتر ویکی‌پدیا چه چیزی نیست را ببیند.
- از جانب‌داری پرهیز کنید. مقالات باید با دیدگاه بی‌طرفانه نوشته شوند، و نظرات مختلف دربارهٔ یک موضوع را به طور عینی و واقعی پوشش دهند.
- قوانین حقوق پدیدآورندگان (copyright) را نقض نکنید. ویکی‌پدیا دانشنامه‌ای آزاد است که با تحت مجوز مستندات آزاد گنو منتشر می‌شود. فرستادن آثاری که قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض می‌کند، هدف ما را که ایجاد دانشنامه‌ای واقعاً آزاد است، طوری که هر کسی بتواند آن را دوباره توزیع کند، تهدید می‌کند و ممکن است مشکلات حقوقی در پی داشته باشد. برای اطلاعات بیشتر به حقوق پدیدآورنده در ویکی‌پدیا مراجعه کنید.
- به مشارکت‌کنندگان دیگر احترام بگذارید. مشارکت‌کنندگان در ویکی‌پدیا فرهنگ‌هایی گوناگون و نظرهایی بسیار متفاوت دارند. احترام گذاشتن به دیگران، کلید کار جمعی مفید برای ساختن دانشنامه‌است. برای چند توصیه، به ویکی‌پدیا:فرهنگ شهروندی مراجعه کنید.
[ویرایش] دیگر سیاست‌ها و رهنمودها
گروه‌های بسیاری از قوانین را می‌توانید در گروه‌های زیر پیدا کنید.
- رده:سیاست‌های ویکی‌پدیا. قوانینی که همگانی پذیرفته شده‌اند و عموما همه از آنها پیروی می‌کنند.
- رده:رهنمودهای ویکی‌پدیا. قوانین و هنجارهای غیر رسمی که به طور عمومی پذیرفته شده‌اند و به رای جمع در موارد مختلف اجرا می‌شوند.
[ویرایش] رسوم
با پیگیری موارد زیر دانشنامه‌ای قابل استفاده تر و قابل اعتمادتر خواهیم داشت:
- خط مشیهای ویرایش (چگونگی ویرایش متن مقالات)
- روشهای نامگذاری (چگونه مداخل را نام گذاری کنید)
- ابهام‌زدایی (چگونه مداخل هم نام را تمییز دهیم)
- خط مشیهای استفاده از تصاویر (درباره انتقال تصاویر به ویکی پدیا)
- خط‌مشی حذف مداخل (چگونگی پیشنهاد صفحات برای حذف کردن و چگونگی — دسترسی محدود — حدف آنها)
[ویرایش] پرسش از رویه‌های موثر
[ویرایش] چگونه قوانین طراحی شده‌اند؟
بیشتر خط مشیهای کنونی در روزهای نخست، عموماً پیش از پایان سال میلادی ۲۰۰۲ تصمیم گیری شده‌اند. تغییرات و اضافات پس از آن نتیجه تصمیمهای عمومی است، گرچه در عمل دستیابی به توافق جمعی به شدت مشکل است. در موارد گوناگونی نیز قوانین به طور غیر رسمی شکل داده شده‌اند، قوانین نوشته شده در نهایت حاصل تدوین نطرات تکرار شده و رسوم شکل گرفته هستند.
قوانین پیشنهاد یا رد شده در گروهای زیر هستند:
- گروه: سازندگان خط مشیهای ویکی پدیا
- گروه: قوانین رد شده
همینطور نگاه کنید به چگونگی ارایه یک خط مشی
[ویرایش] پشتیبانی از اجرای قوانین چگونه است؟
شما ویرایش کننده‌ای در ویکی پدیا هستید. ویکی پدیا سردبیر یا سیستم مرکزی، بالا به پایین که فعالیتهای هر روز را بررسی و تایید کند ندارد. در عوض شرکت کنندگان فعال آن، متن ها را تصحیح و مشکلات قالب بندی مقالات را رفع می‌کنند. شرکت کنندگان در این پروژه، خود هم نویسنده و هم ویرایش کننده اند. این دو یکدیگر را نفی نمی‌کنند. بیشتر قوانین و راهبردها باید از سوی تک تک کاربرانی اعمال شود که به نوشتن و ویرایش صفحات می‌پردازند و موارد گوناگون را با دیگر اعضا به بحث بگذارند. بعصی از قوانین نیز به شکل اخراجهای موقت — به خصوص به عنوان ابزاری برای برخورد با آشوبگری — از سوی مدیران اجرا می‌شود. در موارد حاد، به عنوان بخشی از فرآیند همه گیر قانون رفع اختلاف، هیئت داوری می‌تواند برای برخورد با وضعیتهای مناقشه برانگیز دستورات ویژه صادر نماید.
[ویرایش] امکانات با دسترسی محدود
بخشی از امکانات نظارتی که ممکن است مورد سواستفاده قرار گیرند، مانند پاک کردن مدخلها یا قفل کردن صفحات، تنها در اختیار مدیران قرار دارند. مدیران، اعضای باسابقه و معتمد ویکی پدیا هستند. قوانینی که اعمال آنها در اختیار مدیران است شامل موارد زیر است:
- قوانین حفاظتی (چه وقت و برای چه یک صفحه در برابر ویرایش و تغییر محافظت می‌شود)
- خط مشیهای بازدارنده (بازداشتن کاربران از فعالیت در ویکی پدیا برای برخورد با آشوبگران یا پیگیری دستور هیئت داوری)
[ویرایش] انواع راهبردها
علاوه بر خط مشیهای مقبول یادشده، راه کارهای زیر از سوی کاربران پیشنهاد شده‌است:
[ویرایش] راهبردهای عمومی
- درباره آنچه می‌دانید یا مایلید بدانید در ویکی پدیا فعالیت کنید
- در بروز رسانی صفحات جسارت به خرج دهید
- نقصها را روشن کنید
- خلاصه‌ای از ویرایش خود را ارایه دهید
برای دیگر پیشنهادات مفید به پیش گیری از اشتباهات عمومی نگاه کنید
[ویرایش] راهبردهای رفتاری
- یادداشتهای خود را در صفحات گفتگو امضا کنید
- از تحقیر یا موضع گیری در برابر ادیان یا آنچه مقدس شمرده می‌شود بپرهیزید
- حملات لفظی به اشخاص ممنوع — با email به مجادلات شخصی بپردازید
- تهدید حقوقی ممنوع می باشد
- پیش از تغییرات گسترده در مقالات، با نام کاربری خود وارد سیستم شوید
- نام کاربری زشت یا آنچه ممکن است آزاردهنده باشد انتخاب نکنید
- تازه واردان را آزار ندهید
- درباره خودتان مقاله ننویسید
- چگونگی برخورد با مسایل مدیریت
- از صفحات خود به درستی استفاده کنید
[ویرایش] خط مشیها درباره محتویات
- ویکی پدیا: راهنما برای بهتر نوشتن مقالات
- اصطلاحات فنی یک حرفه یا صنف را توضیح دهید
- از توضیح واضحات بپرهیزید
- ذکر منابع فراموش نشود. با فهرست کردن صحیح منابع، خواننده را به مراجع معتبر هدایت کنید
- از صحت اطلاعاتی که نقل می کنید مطمئن شوید. بگونه ای که موارد عنوان شده قابل بررسی باشند. بدین معنی که وجود، درستی و امانت داری در نقل آنها، توسط دیگران قابل تصدیق باشد
- از آوردن مطالبی که به سرعت کهنه می‌شوند بپرهیزید
- هنگام نوشتن، در حدود موضوع تعریف شده باقی بمانید
- قابل استفاده بودن مقاله در حال نوشتن را برای خوانندگان دیگر در نظر داشته باشید
- از درستی آنچه به عنوان حقایق در مقاله می‌آورید مطمئن شوید
- در حین بیان مطالب از خلاصه کردن پیش گفته ها استفاده کنید
[ویرایش] خط مشی برای سبک نوشتار
- راهنمای سبک نوشتار
- از آوردن عین نوشته منبع در مقاله بپرهیزید
- از برجسته سازی استفاده کنید
[ویرایش] راهبردها برای گروه بندی در مقالات
- انتخاب شیوه مناسب گروه بندی: ویکی‌پدیا:رده‌ها، فهرست‌ها و جعبه‌فهرست‌ها
- بر حسب شیوه گروه بندی:
- رده‌ها
- فهرست‌ها
- جعبه‌فهرست‌ها
