مارتاکرت
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
مارتاکرت نام یکی از استان‌های جمهوری خودگردان قره‌باغ است. در منطقه این استان پیش از این بخش‌هایی از استان‌های کلباژار و تارتار جمهوری آذربایجان قرار داشتند. نام مارتاکرت از زبان پارسی میانه آمده و به معنی مردگرد (آبادشده بدست مردان) است. آغدره را ارمنیان مارداکرت مینامند. در ۶۳ کیلومتری شمال خان کندی و ۴۱ کیلومتری جنوب غربی بردع و برسرراه بردع – ایستی سو واقع است. از بناهای باستانی آن معبد گانزاسار در روستای بانکلو، قلعة خانابرت، بازماندة قلعة گلستان، قلعة جرموک در قصبة جرابرد، کلیسا، معبد یاکوب مقدس در روستای کولاتاغ(۶۳۵م)، معبد روستای ماغاویز(سدة ۱۲م)، پل رودخانة ترتر، بازماندة قلعه در نزدیکی روستای ماغاویز (سدة ۱۲ و ۱۳ م)، پل رودخانة ترتر، معبد اورک در نزدیکی روستای طالش (سدة ۱۲م)، معبد در مجاورت رود ترتر(سدة ۱۲م)، قلعة ملیک حاتم در روستای قاساپت، معبد یکیش آراکل در روستای ماداگیز(سدة ۱۲م) و ... را میتوان نام برد. تا ۱۹۳۹ جرابرد نام داشت. از ۱۹۳۰ شهرستان شد. ۱۷۰۵ کیلومترمربع وسعت، ۲ شهر و ۵۷ روستا دارد. به طور متوسط در هرکیلومترمربع ۲۶ نفر ساکن هستند. در جنوب کوهستانی و در شمال مایل به دشت است. در شمال به سلسله کوههای موروداغ میپیوندند. اقلیمش در بسیاری جاها سرد ملایم و در بلندیها سرد است. دمای میانگین در ژانویه ۱ تا ۱۰- درجه و در ژوئیه ۱۰ تا ۲۵ درجه‌است. بارندگی سالانه ۴۰۰ تا ۹۰۰ میلیمتر است. رودخانه ترتر و خاچین از اراضی آن میگذرد. دریاچه کوهستانی قاراگؤل در آنجا قرار دارد. ۴۴٪ مساحت شهرستان را بیشه زار (بلوط، پسته، صمغ و ...) تشکیل میدهد. چمنزارهای آلپی نیز موجود است. حیواناتی چون بز کوهی، سنجاب و خرس در آنجا زندگی میکنند. از پرندگانش نیز میتوان قرقاول و دراج را نام برد. نشریة بارکاماتیون از ۱۹۳۲ در آنجا منتشر میشد.
