شهرستان ورامین

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

در متن این مقاله یا بخش از هیچ منبعی نام برده نشده‌است. شما می‌توانید با افزودن منابع بر طبق شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید.

شهرستان ورامین

شهرستان ورامین از شهرستان‌های استان تهران و در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی تهران واقع شده است . شهرستان ورامین از شمال غربی و غرب به شهرستان ری از جنوب به استان قم می‌پیوندد.

[ویرایش] جغرافياي ورامين :

شهرستان ورامين در جلگه صاف حاصل خيز واقع شده و محدود است از جنوب به درياچه نمك و از مغرب به حسن‌آباد قم و از شمال به دامنه‌هاي جنوبي كوه البرز و از مشرق به گرمسار (خوار سابق). حمد الله مستوفي قزويني در كتاب نزهة القلوب درباره ورامين و مردم آن مي‌نويسد: «ورامين در ما قبل ديهي بوده و اكنون قصبه شده و دارالملك آن تومان گشته طولش جزاير خالدات عزكه (77 درجه و 25 دقيقه) و عرض از خط استوانه... (35 درجه و 29 دقيقه) در آب و هوا خوشتر از ري است .و در محصول پنبه و غله و ميوه‌ها مانند آن، اهل آنجا شيعه اثني عشريند...) بافت قديمي و كهن اين شهر تا حد زيادي از بين رفته.

[ویرایش] آثار تاریخی :

چشمه علي ري كه در سال 1934 ميلادي مطابق 1313 شمسي توسط دكتر اريك اسميت صورت گرفت، هم اطلاعات بسيار مفيدي در اختيار محققين گذاشت و هم نشان داد كه حفاري ده‌ها متر در شعيب بخشي از تپه «قيطريه» و با تپه جنوبي «حيذر» كه عبارت بود، از اسكلت‌هاي يك پهلو و با پا‌هاي جمع شده و ظرف سفالين خاكستري و سياه توام با اسباب آرايشي زنانه، مثل سنجاق و سوزن و دستبند و زينت آلاتي چون گوشواره، گردنبند سنگي و سورمه‌دان و مقايسه سفال خاكستري آن با آثار مكشوفه از پيشواي ورامين و كهريزك ري و آثار به دست آمده از داخل قبور قديمي‌ترين قرار‌گاه بشري كه شناخته شده (يعني سيلك كاشان) حاكي از آن است كه سر‌زمين ورامين هزاران سال قبل بستر تمدن ارزشمند ما بوده است و مسير فرهنگ و هنر اهالي شميرانات و مردم ورامين كه عضوي از پيكر ري به شمار مي‌رفتند در يك خط بوده است. (سرزمين‌ها) كلاويخو سفير دربار كاستين كه از ايران ديدن كرده بود درباره شهر ورامين نوشته است: «ورامين شهر بزرگي است كه قسمت اعظمش خالي از سكنه شده، اين شهر بسيار پهناور است، برگردا‌گرد آن هيچ ديواري نيست. اين شهر در محوطه‌اي واقع است، اين مقر آن بزرگ تاتار يعني داماد تيمور بود. (شهر‌هاي ايران) در قرن‌هاي 5 و 6 هجري، ورامين آباد‌ترين، دوران حيات خود را مي‌گذرانده. علاوه بر آن تعدادي از روستا‌هاي محل نگهداري اسب‌ها و ماديان‌هاي ايلچي شاه بود و كاركنان آن از وفاداران به خانواده سلطنت و شخص محمد علي شاه بودند.

معرفي شهرستان

در غرب شهر ورامين و در خيابان شهدا، بقعه متبركه كوكبالدين قرار دارد كه ساختمان قديمي اين بقعه داراي كتيبه گچبري نفيسي بوده كه كلمات «الدنيا والدين» و غيره بر روي آن حك شده بود و در سالهاي گذشته تخريب و ساختمان جديدي به روي اين بقعه ساخته شده است. از نسبب و شجرهنامه صاحب بقعه اطلاع دقيقي در دست نيست ولي با توجه به سه سنگ قبري كه در گذشته در داخل ساختمان بقعه موجود بوده و متعلق به دوره تسلط افاغنه بر ايران، زنديه و قاجاريه ميباشد. دكتر علاءالدين در كتاب «جغرافياي تاريخي ورامين» آورده است: «سنگ قبرهايي كه در اين بقعه قرار دارد 3 عدد است. قديميترين آن متعلق به دوره تسلط افاغنه بر ايران است. در اين سنگ پس از ذكر اسامي چهارده معصوم از حاج محمد نصيرنامي از مردان سرشناس ورامين در سال 1142 هـ..ق نام ميبرد كه به دست افاغنه به قتل رسيده. سنگ نبشته قبر دومي كه تاريخ پنجم ديحجه سنه 1177 هجري قمري يعني دوره سلطنت كريمخان را نشان ميدهد متعلق به آقامحمد ولد محمدباقر است. سنگ قبر سوم سنه 1221 هـ . يعني زمان سلطنت فتحعلي شاه قاجار را نشان ميدهد. ضيعالدوله در كتاب مرأتالبلدان، ازمسجدي قديمي با نام «مسجد شريف»در كنار اين بقعه ياد كرده است كه اكنون از آن اثري نيست و به جاي آن در سال 1344 شمسي دبيرستان دخترانه كوروش كبير «فاطمه كنوني» ايجاد شده است. ضيعالدوله در توصيف اين مسجد اينگونه نگاشته است كه: «مسجد ديگري هست در ورامين خراب و كتيبهها به خط ثلث دارد كه خوانده نميشود و در يك قسمت از كتيبهها لفظ «المسجد الشريف» ديده ميشود و در سمت ديگر سنه 707 پديدار است. صحن مسجد را حالا قبرستان كردهاند. اهل بلد گويند اينجا مقبره كوكبالدين است.» دكتر اميرچي از دو درخت كهنسال توت در مقابل بقعه كوكبالدين ياد كرده است كه اكنون هم يكي از آن دو وجود دارد.بناي فعلي و مقبره حرم اين بقعه در هنگام بازسازي طوري ساخته شده است كه شباهت بسيار به مسجد دارد و اكنون و در آن مراسم و مجالس وعظ و ذكر را برگزار ميكنند.

[ویرایش] پیشینه تاریخی :

قلعه ايرج ، مسجد جامع ، ميدان كهنه گل ، نازين قلعه ( كه روزگاري ارگ بوده و در زماني هم زندان ) ، قصر بهرام ، برج اعلاء الدوله و برخي امام زاده ها . امامزاده ها :

امامزاده جعفر، امامزاده علي ، امامزاده عبدالله ، امامزاده زيد ابوالحسن ، امامزاده هادي ، امامزاده شصت ، امامزاده يحيي .

امامزاده زيد ابوالحسن :

هنگامي كه وارد اين بنا شديم با آرامگاهي روبرو گشتيم كه واقع در حياطي بزرگ بود كه سنگ فرش شده بود .جنس اين بنا از كاه گل بود در ابتداي ورود با دري روبرو شديم كه بارگاه اصلي با آن در حدود 4 يا 5 متر فاصله داشت آن گاه با پمودن 3 پله كاه گلي وارد آرامگاه شديم كه مغبره بدون هيچ حفاظي و حصاري در وسط فضايي به اندازه ي 12 متر و شايد بيشتر قرار داشت ، صاحب اين امامزاده ( زيد ابوالحسن ) از دانشمندان قرن هشتم است و نويسنده ي كتاب « حسن الكبارفي معرفه ائمه الاطهار » كه از اين كتاب سه نسخه بيشتر در ايران وجود ندارد و مقدمه آن توسط استاد سعيد وزيري نوشته شده است .

مسجد جامع ورامين : مسجد جامع ورامين از بناهاي با شكوه دروه ايلخانان مغول است كه بنا بر كتيبه‎هاي آن، بناي اوليه و اصلي آن در زمان حكومت سلطان محمد خدابنده آغاز شده و در زمان حكومت ابوسعيد بهادرخان به پايان رسيد. اين مسجد در عهد شاهرخ تيموري بازسازي شده و برطبق كتيبه‎هاي موجود، تزئينات گچبري و نيز ساخت محراب، شبستان و رواقها در سالهاي 821، 845 ه. انجام شه است. اين مسجد از نمونه‎هاي كامل مساج چهار ايواني است كه نه تنها از لحاظ ساختمان عظيم و گنبد عالي اجري داراي مقام و منزلت مهمي است بلكه به واسطه داشتن تزئينات فراوان، كاشيكاري معرق و گچبري و كتيبه‎هاي تاريخي و انواع خطوط، جزو آثار مهم هنري ايران به مشار مي‎رودو مي‎شود گفت كه از لحاظ تزئينات و اشكال هندسي و ريزه كاري و ظرافت نقش ، كم نظير است.

[ویرایش] روستاهاي ورامين

خورين ، خير آباد ، سرگل ، فرديس ، فيلستان ، گل عباس ، جليل آباد ده ماسين ، شيرين آباد و … .

خورين : از روستاهاي آباد است كه مردمش بيشتر كردبچه هستند و داراي اعتقادات ويژه اي هستند .

فرديس : واژه اي فارسي است به معني باغ و بهشت كه در قرآن به شكل فردوس آمده است .

فيلستان : واقع در ورامين و از املاك علي شاه ظل السلطان بود كه پس از توقيف مظفر الدين شاه آن هنگام كه به سلطنت رسيد آن را به ميرزا محمود خان حكيم الملك بخشيد و پنبه ي آن معروف است . مقبره يوسفرازي (يوسفرضا)

يوسف رازي از عرفاي اواخر قرن 3 و اوايل قرن 4 هجري است. رازي از رفيقان ابوسعيد فراز و مريد ذوالنون مصري بوده است. فوت او را در سالهاي 303 يا 304 هجري دانستهاند عطار در تذكره الاولياء از او ياد كرده و كراماتي را به او نسبت داده است. مقبرة يوسف رازي در شمال روستاي قشلاق واقع است ظاهراً در كنار اين بقعه قبلاً روستايي به نام حضارنياز وجود داشته كه امروز اثري از آن نيست. شكل مقبره هشت ضعلي است و به وسيله گنبدي هشت ترك دو پوسته مسقف گرديده است. ابعاد خارجي اضلاع آن 56/3 متر و ابعاد داخلي 45/2 متر ميباشد. قطر داخلي بنا 10/6 متر و ضخامت جرزها 10/1 متر است. در قسمت شرقي بنا ايواني در دورههاي بعد به بنا الحاق شده است كه تركيب اصلي مقبره است.

وضع ورامين از حمله مغول با صفويه نماي خارجي بنا از آجر ساخته شده قسمت قفل و بند اضلاع هشتگانه داراي پشت بندهايي به عرض يك آجر به صورت مثلث ميباشد. غير از ضلع شرقي كه ايوان ساخته شده؛ بقية اضلاع داراي طاقنماهايي با قوس جناغي كمخيز ميباشد. در چهار ضلع از مقبره به صورت قرينه چهار پنجره با نورگير تعبيه شده است. گنبد به صورت مخروطي هشت ضلعي ساخته شده كه در ضلع شرقي بوسيله پنجرهاي دسترسي به فضاي بين دو گنبد ميسر ميشود. نماي داخلي در اضلاع مختلف و گنبد داراي تزئينات گچبري ميباشد. غير از گچبريها بقيه قسمتهاي داخلي با گچ پوشانده شده است و اخيراً به رنگ سبز رنگآميزي شده است. سقف براي انتقال هشت ضلعي به دايرة گنبد به وسيله 16 طاقنماي زيباي گچبري شده انجام پذيرفته است در وسط بنا در زير ضريحي چوبي سكوي مقبره قرار دارد كه 40/2 متر طول و 25/1 متر عرض و يك متر ارتفاع دارد. سكوي مقبره نيز بوسيلة كاشيهاي فيروزهاي لاجوردي و سفيد تزئين شده است. در مورد قدمت بناي اين مقبره تاريخ دقيقي در دست نيست و احتمال ميرود در قرن 7 هجري ساخته شده باشد. از صحن ساختمان يوسفرضا براي دفن اموات روستاي قشلاق يوسفرضا و چند روستاي اطراف استفاده ميشود. تاريخ سنگ بعضي از قبور به حدود 200 سال قبل ميرسد. نگارنده كه به اتفاق بعضي از دوستان چند بار از گورستان و امامزاده بازديد و زيارت كرده بر روي بعضي از سنگها آثار اشيايي همچون شانه و بعضي وسايل ديگر را كه حك شده مشاهده كرديم. در اين گورستان ساكنان روستاهاي مختلف كه معمولاً از طوايف گوناگون هستند هركدام بخشي از گورستان را بطور جداگانه به اموات خود اختصاص دادهاند در هنگامي كه مشغول جمعآوري اين مجموعه بودم شنيدم كه در محوطه اين امامزاده به علت حفاري جهت تعميرات و… به راهوري زيرزميني برخوردند كه از آجر ساخته و مسقف بوده و ارتفاع آن در حدي است كه انسان ميتواند در آن تردد نمايد. در نزديكي اين امامزاده درخت كهنسالي بوده كه اهالي اعتقاد داشتهاند اگر كودكاني كه مبتلا به مرض سياه سرفه و بعضي بيماريهاي ديگر هستند در اطراف اين درخت رفتوآمد كرده و نزديك شوند سياه سرفه آنها بهبهود مييابد در نتيجه كودكان مبتلا به سياه سرفه را از نقاط نزديك و نسبتاً دور در منطقه به اين محل ميآوردند.

«بقعه سيد فتحاله»

اين بقعه به نظر اهالي و مردم محل بر مزار سيد فتحاله كه در زمان خود كار ارشاد مردم را در منطقه به عهده داشته و اجداد او از مكه به ري و ورامين آمدهاند، قرار دارد، از اعقاب سيد فتحاله بعضي به نياك از روستاهاي لاهيجان آمل رفته و در آنجا زندگي ميكردهاند. ولي دقت در نص كتيبه حاكي از آن است كه اين بقعه متعلق به عطاالهالحسيني پدر سيدفتحاله است نه خود سيدفتحاله. همانطور كه در جاي ديگر هم گفته شد در گذشته در جوار بقعه سيد فتحاله مسجدي قرار داشته كه فعلاً اثري از آن نيست و بعداً مسجد خاتمالانبياء را بر بروي آثار آن ساختهاند ولي صنيعالدوله در مرأتالبلدان (در زمان ناصرالدين شاه) به آن اشاره كرده و معمرين شهر نيز چنين ساختماني را به ياد دارند و اظهار ميكنند در محوطه اطراف سيدفتحاله قبرستان بزرگي وجود داشته است. از طرفي اين بقعه در نزديكي ناريين قلعه (ارگ قديم شهر ورامين) قرار داشته است. طرح بقعه سيدفتحاله مربع است. در ورودي اصلي بنا در سمت جنوب قسمت داخلي بنا با گچ سفيد شده و در چهار طرف خيز كند و عرقچين آن در بقعه قرار دارد و پنج دايره كوچك اشكال گل و بوته گچكاري شده كه احتمال ميرود متعلق به دوره قاجاريه باشد از آنجا كه در اطراف اين بقعه ساختمان جديدي ساخته شده بناي اوليه بقعه محصور در بناي جديدي است كه از آن براي مراسم عزاداري سيدالشهداء(ع) استفاده ميشود و در نتيجه بخش قديمي بنا چندان قابل رويت نيست. تنها اثر تاريخي مستند در اين بنا كتيبهاي است به خط ثلث بسيار زيبا بر روي قطعه سنگي كرم رنگ كه با رنگ اخرايي نوشته شده است. اين كتيبه در حال حاضر درون قابي شيشهاي در ضلع شمالي بر روي ديوار نصب شده است. مضمون كتيبه چنين است: «… (ناخوانا) هذا الروضه المباركه الحصه السطان العارفين و الانبياء المرسلين عمادالحق و شريعه و الطريقه و الحقيقه و والد شيخ فتحاله الحسيني قدس وجه… ساعته الفير علي اله… العارف عطاء اله الحسيني في شهر رجب تسعه و مأئه…» ترجمه: اينجا آرامگاه متبرك سلطان العارفين (مطيع) پيامبران، پايه شريعت، طريقت و حقيقت پدر شيخ فتح اله حسيني كه صاحب سيرتي پاك… و فقير پيشگاه خداوند… عارف عطاءاله حسيني ماه رجب سال 900 همانطور كه قبلاً اشاره شد و از مضمون كتيبه استفاده ميشود اين بقعه متعلق به عطاءاله پدر سيدفتحاله است و شايد آرامگاه سيدفتح در جاي ديگري باشد. بناي اصلي سيدفتحاله بايد مربوط به اواخر قرن 9 باشد. بر روي مقبره ضريح آهني قرار دارد. در صحن سيدفتحاله از زمانهاي قديم براي دفن اموات استفاده ميشده، تعدادي از شهداي انقلاب و جنگ در اين مكان به خاك سپرده شدهاند./

[ویرایش] طايفه ها :

ترك ,خاني، تاجيك ، هداوند ، ميرزايي,سنگينيان,بوبور, تات ، پازوكي و عرب ، سياه منصوري ، كنگرلو و خرجي و ماني از طوايف اين منطقه مي باشند .

[ویرایش] زبان :

همه ي اين طايفه ها در ورامين فارسي صحبت مي كنند و بررسي هر يك از اين طوايف ، را با فرهنگ ، زبان و اعتقادات خاصي روبرو مي كند ولي نياز مردم باعث شده كه زبان واحدي را انتخاب كنند و به دليل يكي شدن و آميختن با هم تشخيص كرد وترك و تاجيك از هم مشكل است . پازكي ها ، سياه منصوري ها ، قشقايي ها ، و ايل مافي كُردند ولي فارسي صحبت مي كنند . كنگرلو ها ، خرجي ها ريشه تركي دارند ولي نسل امروزشان تركي نمي دانند و گويش و لهجه مخصوص وراميني ها را دارند . عرب ها هم زبان عربي آميخته به فارسي صحبت مي كنند . هداوندي ها هم بعضي از ويژگي هاي زبان لري را حفظ كرده اند .

نمونه اي از گويش وراميني هست و نيست >>>>>> هستِ و نيستِ

كتاب را >>>>>> كتابِ رِ يا كتابِ رُ .

[ویرایش] منابع:

http://www.schoolnet.ir/~besat/varamin.htm http://64.233.183.104/search?q=cache:vuEfmkX0iUoJ:www.pajouhesh.org/mosquedetail.asp%3Fcode%3D15018+%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%8A%D9%86&hl=en&ct=clnk&cd=8

این نوشتار مرتبط با جغرافیا ناقص است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

	استان تهران
مرکز	تهران
شهرستان‌ها	اسلام‌شهر \| پاکدشت \| تهران \| دماوند \| رباط‌کریم \| ری \| ساوجبلاغ \| شمیرانات \| شهریار \| فیروزکوه \| کرج \| نظرآباد \| ورامین
شهرها	آبسرد \| اسلام‌شهر \| اشتهارد \| اندیشه \| باقرشهر \| بومهن \| پاکدشت \| پردیس \| پیشوا \| تجریش \| تهران \| جوادآباد \| چهاردانگه \| حسن‌آباد \| دماوند \| رباط‌کریم \| رودهن \| شاهدشهر \| شریف‌آباد \| ری \| شهریار \| صباشهر \| صفادشت \| طالقان \| فردوسیه \| فشم \| فیروزکوه \| قدس \| قرچک \| کرج \| کمال‌شهر \| کهریزک \| کیلان \| گلستان \| لواسان \| ماهدشت \| محمدشهر \| مشکین‌دشت \| ملارد \| نسیم‌شهر \| نظرآباد \| وحیدیه \| ورامین \| هشتگرد
اماکن دیدنی	آرامگاه بی‌بی‌شهربانو \| بازار تهران \| برج طغرل \| پیست اسکی دیزین \| تپه تاریخی میل \| تله‌کابین توچال \| دربند \| درکه \| سردر باغ ملی \| شاه عبدالعظیم \| شمس‌العماره \| غار یخ‌مراد \| فرحزاد \| قلعه فیروزکوه \| قلعه گبری \| کاخ شهرستانک \| کاخ گلستان \| کاخ مرمر \| کاخ نیاوران \| کاخ‌های سعدآباد \| مسجد سپهسالار \| موزه آبگینه \| موزه ایران باستان \| برج آزادی