Sertorio
Wikipedia(e)tik
Sertorio, latinez Quintus Sertorius, († K. a. 72an) Erromako politikari eta jenerala izan zen. Marioren aginpean hasi zen armadan K. a. 102an, non teutarrak garaitu zituzten Aquae Sextiae izeneko batailan.
K. a. 97 Hispanian zegoen, eta K. a. 91an Galia Zisalpinan. Erromara itzulirik, ezin izan zuen tribuno postua lortu Silak aurka egin zuelako. Mariotarren alde jo zuen orduan Sertoriok, Mariori buruz oso iritzi kaxkarra bazuen ere. K. a. 87an, Mariok eta Zinak eragindako sarraskiak ahal bezala murrizten saiatu zen.
K. a. 83an, Sila ekialdetik bueltatzerakoan, Sertorio Hispaniara joan zen, non Marioren taldea ordezkatu zuen, kargu edo ardura zehatzik jaso gabe.
Silak Pirinio aldera jotzean, Sertoriok Afrika Iparraldera egin zuen alde. Mauretanian, Silaren jeneralak garaitu zituen, eta Tinigis hiria hartu ahal izan zuen. Arrakasta honi esker, Lusitaniako herriek, Silaren armadek zapaldurik, dei egin zioten silatarrei aurre egiteko.
Hizlari trebea eta borrokalari ausarta izanda, tribuek behar zuten gizona izan zen. Hanibal berria deitu zioten. Erromatar iheslari askok ere haren alde jo zuten. Tropa horiekin Silaren armadak berriro menderatu zituen. Zezilio Metelo jeneral silatarrak probintziatik kanpo atera behar izan zuen.
Sertorioren helburua gobernu egonkorra antolatzea izan zen, tribuen onarpenarekin eta Erromako ereduan oinarritua. Erromatarrek eta hispaniarrek osatutako senatua antolatu zuen. Bizkartzainak hispaniarren artean hautatu zituen. Halaber, Oska hirian nobleen semeentzako eskola eraiki zuen, erromatar heziketa jaso zezaten.
Hori zela eta, ospe handi lortu zuen tribuetan. 6 urtez Hispania gobernatu zuen. K. a. 77an, halere, Ponpeio Handia bidali zuten erromatarrek Sertoriori kontra egiteko. Nolanahi ere, Sertorio ez zen erraz harrapatzen zen horietakoa. Saguntum hiriaren ondoan Erromako legio batuak garaitu zituen. Ponpeiok errefortzuak eskatu behar izan zituen.
Sertoriok Mediterranioko piratekin eta Pontoko Mitridatesekin hitzarmenak zituen. Italiako esklabu matxinatuekin ere loturaren bat bazeukan. Borroka guztietan garaile atera bazen ere, haren armadetako hispaniarren eta erromatarren artean jelosia hazi zen. K. a. 72an, adiskideek hil egin zuten otordu batean.
