Μιλουτίν Μιλάνκοβιτς

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Μιλουτίν Μιλάνκοβιτς (28 Μαΐου 1879 – 12 Δεκεμβρίου 1958) ήταν Σέρβος αστρονόμος, γεωφυσικός και πολιτικός μηχανικός, περισσότερο γνωστός για τους λεγόμενους Κύκλους του Μιλάνκοβιτς, που ερμηνεύουν αστρονομικώς τις Εποχές των Παγετώνων και γενικά τις μακροχρόνιες μεταβολές στο κλίμα της Γης.

Πίνακας περιεχομένων 1 Η ζωή του και η θεωρία των «κύκλων» του 2 Το υπόλοιπο έργο του 3 Ονομάσθηκαν προς τιμή του 4 Βιβλιογραφία

[Επεξεργασία] Η ζωή του και η θεωρία των «κύκλων» του

Ο Μιλάνκοβιτς γεννήθηκε στο χωριό Dalj της σημερινής Κροατίας, κοντά στο Όσιγιεκ της τότε Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Παρακολούθησε την Ανώτερη Τεχνική Σχολή στη Βιέννη (το σημερινό Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Βιέννης), από όπου απεφοίτησε ως πολιτικός μηχανικός το 1902 και πήρε διδακτορικό το 1904. Μετά εργάσθηκε στη μεγάλη εταιρεία Adolf Baron Pittel Betonbau-Unternehmung στη Βιέννη, σχεδιάζοντας φράγματα, γέφυρες, υδραγωγεία κ.ά. κατασκευές ενισχυμένου σκυροδέματος σε όλη την Αυτοκρατορία. Το 1909 του προσφέρθηκε η έδρα των Εφαρμοσμένων Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου, την οποία και αποδέχθηκε. Από τότε επικεντρώθηκε στην καθαρή επιστημονική έρευνα. Το 1912 ενδιαφέρθηκε για πρώτη φορά με το ηλιογενές κλίμα και τις θερμοκρασίες που επικρατούν πάνω στους πλανήτες.

Δυστυχώς, μόλις είχε παντρευτεί όταν, το 1914, ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος. Αμέσως, τέθηκε υπό περιορισμό από τους Αυστριακούς στο Nezsider και κατόπιν στη Βουδαπέστη, όπου όμως του επιτρεπόταν να εργάζεται στη βιβλιοθήκη της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών. Μέχρι το τέλος του πολέμου είχε ολοκληρώσει μία μονογραφία, που τυπώθηκε το 1920 από τη Γιουγκοσλαβική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών στο Παρίσι με τον τίτλο Théorie mathématique des phénomènes thermiques produits par la radiation solaire («Μαθηματική θεωρία των θερμικών φαινομένων που προκαλεί η ηλιακή ακτινοβολία»). Τα αποτελέσματα που ανακάλυψε και περιέγραψε στο έργο του αυτό τον έκαναν γνωστό στον επιστημονικό κόσμο, ιδίως η «καμπύλη του ηλιακού φωτός που δέχεται η γήινη επιφάνεια», που συζητήθηκε και έγινε ευρύτερα αποδεκτή το 1924, όταν ο κλιματολόγος Wladimir Köppen και ο γαμβρός του Άλφρεντ Βέγκενερ τη χρησιμοποίησαν στο έργο τους «Κλίματα του γεωλογικού παρελθόντος». Το 1927 ο Μιλάνκοβιτς προσκλήθηκε να συνεργασθεί σε δύο σημαντικά έργα: το Handbuch der Klimatologie («Εγχειρίδιο Κλιματολογίας») και το Handbuch der Geophysik («Εγχειρίδιο Γεωφυσικής»). Το πρώτο, για το οποίο έγραψε την εισαγωγή Mathematische Klimalehre und astronomische Theorie der Klimaschwankungen («Μαθηματική Κλιματολογία και αστρονομική θεωρία των μεταβολών του κλίματος»), δημοσιεύθηκε το 1930. Στην εισαγωγή του, ο Μιλάνκοβιτς αναπτύσσει παραπέρα τη θεωρία των πλανητικών κλιμάτων με ειδική αναφορά στη Γη. Στο δεύτερο εγχειρίδιο ο Μιλάνκοβιτς έγραψε 4 κεφάλαια όπου αναπτύσσει τη θεωρία του για τους «Κύκλους του Μιλάνκοβιτς», που βασίσθηκε πάνω σε παλαιότερη θεωρία του Τζέιμς Κρολ (1821–1890). Ο Μιλάνκοβιτς πέτυχε να βελτιώσει αυτή τη θεωρία χρησιμοποιώντας ακριβέστερους υπολογισμούς της τροχιάς της Γης, που είχαν δημοσιευθεί το 1904 από τον Ludwig Pilgim. Με πλήρη συναίσθηση ότι η θεωρία του είχε ολοκληρωθεί επιτυχώς, ο Μιλάνκοβιτς αποφάσισε να συλλέξει τις διάσπαρτες σχετικές δημοσιεύσεις του σε ένα βιβλίο. Αυτό επιτεύχθηκε μόλις λίγο πριν την εισβολή του γερμανικού στρατού στη Σερβία, το 1941, με την έκδοση από τη Βασιλική Ακαδημία της Σερβίας του τόμου «Κανών του ηλιακού φωτός που προσπίπτει στη Γη και η εφαρμογή του στο πρόβλημα των Εποχών των Παγετώνων» σε 626 σελίδες. Το έργο αυτό μεταφράσθηκε στην αγγλική (ως "Canon of Insolation of the Ice-Age Problem") μόλις το 1969.

Κατά τη δεκαετία 1950-59 εκφράσθηκαν αντιρρήσεις για τη θεωρία του Μιλάνκοβιτς, κυρίως από μετεωρολόγους που ισχυρίσθηκαν ότι οι αστρονομικής φύσεως μεταβολές στην ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας που δέχεται η Γη ήταν πολύ μικρές ώστε να μπορούν να μεταβάλλουν το κλίμα. Αλλά μετά το 1965 οι έρευνες ιζημάτων στα βάθη των ωκεανών επαλήθευσαν τη θεωρία των «Κύκλων του Μιλάνκοβιτς», αφού η περιοδικότητα που ανακαλύφθηκε στα στρώματά τους (100.000 έτη) προσέγγιζε πολύ τον μακρύτερο κύκλο Μιλάνκοβιτς.

[Επεξεργασία] Το υπόλοιπο έργο του

Ο Μιλάνκοβιτς ασχολήθηκε με το ημερολογιακό ζήτημα και δημιούργησε ένα νέο ημερολόγιο για τις Ορθόδοξες Εκκλησίες, το «Αναθεωρημένο Ιουλιανό Ημερολόγιο», που είναι σχεδόν ταυτόσημο με το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, αλλά ακριβέστερο. Οι Ορθόδοξες Εκκλησίες των Βαλκανίων το δέχθηκαν (στην πραγματικότητα αυτό χρησιμοποιεί και η Ελλαδική) περιορίζοντας έτσι τις εσωτερικές και λαϊκές αντιδράσεις φανατικών που αντιδρούσαν στην αποδοχή του Γρηγοριανού ημερολογίου, μετά την εισαγωγή του από τις κυβερνήσεις των χωρών τους.

Εκτός από το επιστημονικό του έργο, ο Μιλάνκοβιτς ενδιαφερόταν πολύ και για την Ιστορία της Επιστήμης. Συνέγραψε πανεπιστημιακό σύγραμμα για την Ιστορία της Αστρονομίας και δύο εκλαϊκευτικά βιβλία: Το «Μέσα στο Χώρο και στους Αιώνες» δραματοποιούσε την ανάπτυξη της Αστρονομίας, ενώ το «Μέσα από το Βασίλειο της Επιστήμης» περιέγραφε την ανέπτυξη των Θετικών Επιστημών. Επίσης έγραψε τρίτομη αυτοβιογραφία στη σερβική γλώσσα («Αναμνήσεις, εμπειρίες και όραμα»). Ο Μιλάνκοβιτς ήταν μέλος της Σερβικής και της Γιουγκοσλαβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών, μέλος της «Λεοπολδινείου» Γερμανικής Ακαδημίας Φυσιοδιφών του Halle και πολλών επιστημονικών εταιρειών του κόσμου.

[Επεξεργασία] Ονομάσθηκαν προς τιμή του

• Ο αστεροειδής 1605 Μιλάνκοβιτς.
• Ο κρατήρας Μιλάνκοβιτς της Σελήνης.
• Ο κρατήρας Μιλάνκοβιτς στον πλανήτη Άρη.

[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία

• Milankovitch, M. (1920): Theorie Mathematique des Phenomenes Thermiques produits par la Radiation Solaire. Gauthier-Villars, Παρίσι.
• Milankovitch, M. (1930): "Mathematische Klimalehre und Astronomische Theorie der Klimaschwankungen" στο Handbuch der Klimalogie Band 1. Teil A. Borntrager, Βερολίνο.
• Milankovitch, M. (1941): Kanon der Erdbestrahlungen und seine Anwendung auf das Eiszeitenproblem. Βελιγράδι.
• Pantic, Nikola (1998): Canon of Insolation and the Ice Age Problem. (Νέα μετάφραση του προηγούμενου στην αγγλική.) Alven Global. ISBN 86-17-06619-9.
• Η αυτοβιογραφία του Μιλάνκοβιτς δεν έχει μεταφρασθεί σε άλλες γλώσσες. Στην αγγλική υπάρχει η βιογραφία του γραμμένη από τον γιο του, Vasko Milanković, με τίτλο "My father, Milutin Milanković".