Γκαίμπεν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Γκαίμπεν : (SMS Goeben) Γερμανικό καταδρομικό μάχης της κλάσης «Μόλτκε», με σημαντική δράση στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, και κατόπιν ναυαρχίδα του Τουρκικού Στόλου.

Ναυπηγήθηκε στο Αμβούργο (ναυπηγεία Blohm und Voss) από το 1909 μέχρι 1912 οπότε και καθελκύστηκε. Κύρια χαρακτηρηστικά: Μήκος: 186μ, Πλάτος: 29,5μ, Μέσο Βύθισμα:8,2μ, Εκτόπισμα 22.640 τον., Συνολ. Ιπποδ. 52.000 ίπποι, Μεγ. Ταχ. 29 κόμβοι, Οπλισμός: 10 πυροβόλα των 28εκ./50διαμετρ, 12 πυροβ. των 15εκ/45 μεγ. βεληνεκούς 16000μ, 8 των 8.7/45 και 4 τορπιλοβλητικούς σωλήνες των 19,7δακτ. μεγ. βελην. Τορπίλης 5.500μ με 32 κόμβους ή 11000μ 28 κόμβους. Συνήθης φόρτος γαιανθράκων 1000τον (μέγ.3050τον.) και πετρέλαιο 200τον. Τετραπλέλικο.

Με την έναρξη του Α΄ Π.Π. ευρισκόμενο στη Μεσόγειο μαζί με το επίσης Γερμανικό Μπρέσλαου, υπό τον ναύαρχο Βίλχελμ Σουσόν, προέβη στο βομβαρδισμό λιμένων της γαλλοκρατούμενης Αλγερίας. Προκειμένου να αποφύγει συνάντηση με τα αγγλικά πολεμικά μετά την είσοδο της Αγγλίας στο πόλεμο, κατέπλευσε στη νήσο Δονούσα ανατολικά της Νάξου όπου και παρέμενε αποκρυπτόμενο, παρά την επί δεκαπενθήμερο αναζήτησή του. Μετά τον κατάπλου και του Μπρέσλαου προέβησαν σε επείγουσα ανθράκευση(*) και απέπλευσαν προς Δαρδανέλλια όπου κατάφεραν παρά τον εντοπισμό τους και την καταδίωξη των αγγλικών πλοίων να εισέλθουν στις 10 Αυγούστου του 1914 και να φθάσουν στη Προποντίδα.

Στην έντονη διαμαρτυρία του Άγγλου πρέσβη προς τη «Υψηλή Πύλη» για παραβίαση της ουδετερότητας η Γερμανία εκχώρησε και τα δύο αυτά πολεμικά στη Τουρκία που μετονομάστηκαν το μεν Γκαίμπεν σε «Γιαβούζ Σουλτάν Σελήμ» (ή απλά Γιαβούζ), το δε Μπρέσλαου σε «Μιντιλού» (=Μυτιλήνη) χωρίς όμως να αλλαχθούν τα πληρώματα, που συνέχισαν να είναι Γερμανοί. Παρά την ουδετερότητα της Τουρκίας, ο Σουσόν οδήγησε τα πλοία του σε βομβαρδισμό ρωσικών θέσεων στην Κριμαία στις 28 Οκτωβρίου 1914, με άμεσο αποτέλεσμα την κήρυξη του πολέμου από την Ρωσία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Το Γιαβούζ και το Μιντιλού εξήλθαν ξανά στον Εύξεινο και ήλθαν σε ναυμαχία με ρωσική μοίρα Θωρηκτών (18 Νοεμβρίου 1914), διαρκούσης της ναυμαχίας το Γιαβούζ προσέκρουσε σε δύο νάρκες (μία από δεξιά και μία από αριστερή πλευρά) και υπέστη μεγάλες ζημιές. Στη προσπάθεια να επαναπλεύση στο Βόσπορο με μικρή ταχύτητα δέχθηκε αεροπορική προσβολή από αγγλικά αεροσκάφη, με αποτέλεσμα να βρεθεί εκτός δράσης για αρκετούς μήνες. Η δράση του επαναλήφθηκε το 1915, οπότε και επιτέθηκε σε ρωσικά μεταφορικά πλοία, και ενεπλάκη αρκετές φορές με ρωσικά θωρηκτά. Η εμφάνιση όμως της νέας ρωσικής κλάσης «ντρέντνωτ», το ανάγκασε να εγκαταλείψει την δράση του στην Μαύρη Θάλασσα από το καλοκαίρι του 1916.

Τον Ιανουάριο του 1918 εξήλθε μαζί με το Μιντιλού από τα Στενά στο Αιγαίο και βύθισε δύο αγγλικά ελαφρά σκάφη, αλλά σε πρόσκρουση σε νάρκες το μεν Μιντιλού βυθίστηκε παρά την Ίμβρο, το δε Γιαβούζ κατόρθωσε να επαναπλεύση στη Ναγαρά όπου και προσάραξε.

Με την υπογραφή της ανακωχής το Γιαβούζ τέθηκε υπό αγγλική μεσεγγύηση και προσορμίστηκε στη Νικομήδεια. Μετά δε τη Συνθήκη της Λωζάνης επεστράφη στη Τουρκία και μετά την αποκατάσταση των ζημιών κατά το διάστημα 1924-1929 αποτέλεσε ισχυρή μονάδα του τουρκικού ναυτικού, τόσο ώστε να σκέπτεται η Ελλάδα την εκκρεμούσα αγορά του Θωρηκτού Σαλαμίς για τυχόν αντιμετώπισή του. Η ακολουθούμενη όμως σύσφιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων αποσόβησε μια τέτοια αγορά. Παρέμεινε η ναυαρχίδα του Τουρκικού Ναυτικού ως το 1950, οπότε αποσύρθηκε. Διαλύθηκε το 1973.

Το Γκαίμπεν διαδραμάτισε σπουδαίο μέρος στην Ιστορία του Α΄ Π.Π. διότι επιτάχυνε την έξοδο της Τουρκίας εκ της ουδετερότητάς της υπέρ της Γερμανίας.

(*) Η ανθράκευση έγινε από το γερμανικό ανθρακοφόρο «Bogador» που έφερε το ελληνικό όνομα «Πολύμητις» (ή πιθανόν αναγραμματισμός του ονόματος Πολυτίμη) επανδρωμένο με Έλληνες.