Αντονέν Αρτώ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο Αντονέν Αρτώ σε ηλικία 25 ετών (1921)

Ο Αντονέν Αρτώ (Antonin Artaud, πλήρες όνομα Antoine Marie Joseph Artaud) ήταν Γάλλος ηθοποιός, σκηνοθέτης, ποιητής και θεωρητικός του θεάτρου. Γεννήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου του 1896 και πέθανε στις 4 Μαρτίου του 1948. Από τα πρώτα μέλη του υπερρρεαλισμού και τακτικός συνεργάτης του περιοδικού La Revolution Surrealiste (Η Σουρρεαλιστική επανάσταση).

Ο Αρτώ συνέγραψε πλήθος δοκιμίων και μελετών για το θέατρο και τη δραματολογία. Ο ίδιος επινόησε και δημιούργησε το Θέατρο της Σκληρότητας (Théâtre de la cruauté).

Για μεγάλες περιόδους της ζωής του, ο Αρτώ ήταν έγκλειστος σε ψυχιατρικές κλινικές, ενώ αντιμέτωπιζε έντονα ψυχολογικά προβλήματα.

[Επεξεργασία] Βιογραφικά στοιχεία

Ο Αρτώ γεννήθηκε στη Μασσαλία. Από νωρίς εμφάνισε δείγματα άστατης υγείας. Στην ηλικία των τεσσάρων ετών προσβλήθηκε από μηνιγγίτιδα. Έπασχε παράλληλα από νευραλγία ενώ περνούσε και μεγάλες περιόδους κατάθλιψης. Την περίοδο της εφηβείας του, οι γονείς του φρόντισαν για μια μακροχρόνια σειρά παραμονών του σε σανατόρια. Διήρκησαν συνολικά πέντε έτη, με ένα διάλλειμα δύο μηνών, τον Ιούνιο και Ιούλιο του 1916, όταν Artaud επιστρατεύτηκε. Τελικά όμως απαλλάχθηκε λόγω της υπνοβασίας του. Κατά τη διάρκεια των θεραπειών του στο σανατόριο, ο Αρτώ ήρθε σε επαφή με έργα των Ρεμπώ, Μπωντλαίρ και Έντγκαρ Άλαν Πόε.

Το Μάιο του 1919 ο διευθυντής του σανατορίου, ο Δρ. Dardel, συνιστά τη χορήγηση οπίου για τον Αρτώ, γεγονός που οδήγησε σε μόνιμο εθισμό του. Το Μάρτιο του 1920 ο Αρτώ εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Εκεί ήρθε σε επαφή με το κίνημα του υπερρεαλισμού στο οποίο και προσχώρησε, για να αποβληθεί ωστόσο λίγο αργότερα.

Ο Αρτώ υπήρξε επίσης ηθοποιός. Μάλιστα εμφανίστηκε σε δύο ταινίες που θεωρούνται κλασσικές: στο La Passion de Jean d'Arc του Καρλ Ντράγιερ του 1928 (στο ρόλο του Jean Massieu) και στο Napoléon του Αμπέλ Γκανς του 1927 (στο ρόλο του Marat).

Τον Ιανουάριο του 1948 διαγνώστηκε πως πάσχει από καρκίνο. Πέθανε την ίδια χρονιά, από μια θανατηφόρα δόση κάποιου φαρμάκου. Δεν είναι γνωστό εάν εν γνώσει του χορήγησε στον εαυτό του αυτή τη θανατηφόρα δόση.

[Επεξεργασία] Θέατρο της Σκληρότητας

Σύμφωνα με τον ίδιο τον Αρτώ, το θέατρο της σκληρότητας δημιουργήθηκε προκειμένου να αποκατασταθεί στο θέατρο μια εμπαθής και σπασμωδική σύλληψη της ζωής. Βασικά χαρακτηριστικά του θεάτρου της σκληρότητας είναι:

Η απαισιοδοξία αλλά ταυτόχρονα και η ελπίδα ότι το θέατρο μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές.
Η απομάκρυνση του κοινού από την καθημερινή πραγματικότητα και η χρήση συμβόλων με σκοπό την συναισθηματική και ψυχική συμμετοχή του.
Χρήση τεχνικών και σκληρών εκφραστικών μέσων με απότερο στόχο την αφύπνιση του κοινού, ένα είδος ψυχοθεραπείας.
Χρήση του γκροτέσκου, του άσχημου και του πόνου για την απεύθυνση στο κοινό

[Επεξεργασία] Έργο

Ελληνική βιβλιογραφία:

"Ο καλόγερος (του Λιούϊς)[Διασκευή]" [Le moine.]; Lewis, M. G., Matthew Gregory, 1775-1818 μετάφραση Αλέξης Ζήρας, Αιγόκερως , c1981
"Ο Ηλιογάβαλος ή ο εστεμμένος αναρχικός" [Héliogabale : ou L'anarchiste couronné (1934)] ; μετάφραση Τούλα Τόλια , Ελεύθερος Τύπος, 198? (Ξένη λογοτεχνία ) και Αιγόκερως, 1981
"Τα επαναστατικά μηνύματα" [Messages révolutionnaires] ; μετάφραση Λητώ Λάσκου , Μπογιάτης, 1983
"Βαν Γκογκ ο αυτόχειρας της κοινωνίας" [Van Gogh le suicidé de la société (1947)] ; μετάφραση Δέσποινα Ψάλλη, Αιγόκερως , c1986
"Γράμματα στη Genica" [Lettres à Génica Athanasiou : précédées de deux poèmes à elle dédiés (1969)] ; μετάφραση Ελένη Μαχαίρα , Σμίλη, 1986
"Η μεγάλη μέρα και η μεγάλη νύχτα" ; μετάφραση Στέφανος Ευθυμιάδης, Αιγόκερως, c1987 και 2001

Ο τίτλος του βιβλίου προέρχεται από το κείμενο του Αρτώ Η μεγαλη νύχτα σαν απάντηση του κειμένου των σουρεαλιστών Η μεγαλη ημέρα

"Ταξίδι στη χώρα των Ταραχουμάρα" [D'un voyage au pays des Tarahumaras(1945)]; μετάφραση Λυδία Κουβάτσου, Αιγόκερως , c1989
"Για να τελειώνουμε με την υπόθεση του θεού"; μετάφραση Λυδία Κουβάτσου, πρόλογος Γιάννης Σολδάτος, Αιγόκερως , c1989 και 2001
"Η τέχνη και ο Θάνατος" [L’art et la mort. (1929)]; μετάφραση Σεραφείμ Βελέντζας, Μαύρος Ηλιος , 1991
"Το θέατρο και το είδωλό του" [Le Théâtre et son double (1938)]; μετάφραση Παύλος Μάτεσις, Δωδώνη , 1992 (Μελέτες για το θέατρο)
"Επιστολές και άλλα τραγικά" ; μετάφραση Λεωνίδας Χρηστάκης , Δελφίνι , 1995 (Μικρή συλλογή)
"Αρχιτέκτονες του σύγχρονου θεάτρου" ; μετάφραση Λίζα Μαντζοπούλου, επιμέλεια Παύλος Μάτεσις, Κείμενα των Αρτώ, Πιραντέλλο, Μπ. Σώου, Μπρεχτ, Πισκατόρ, Μπέργκμαν, Γέητς, Τόκβιλ, Άππια, Γκ. Κρέηγκ Δωδώνη , [198-]

[Επεξεργασία] Γιά τον Αρτώ

Ελληνική βιβλιογραφία:

Κοσσέρη, Ρένα: "Η χαμένη παράδοση: Μιά δοκιμή στό πνεύμα του Αντ. Αρτώ." 2η έκδ. Έρασμος, 1979

Amengual, Barthelemy "Αντονέν Αρτώ, ένας απρόσμενος μαθητής του Αϊζενσταϊν" [Artaud, l’ inatesso discepolo di S. M. Eizenstein] / Μπαρτελεμύ Αμενγκουαλ ; μεταφραση Μπαμπης Ακτσόγλου , Αιγοκέρως , c1991

"Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στο ιταλικό περιοδικό Cinema Nuovo, No 222 (Μαρτιος-Απρίλιος 1973).

Σάββας, Μιχαήλ: "Μορφές της περιπλάνησης" Αγρα, 2004

Τζόυς, Θερβάντες, Μέλβιλ, Εμπειρίκος, Λένιν, Τρότσκυ, Μαρξ, Μπένγιαμιν, Χατζημιχάλης, Μπλοχ, Τζίνα Πολίτη και Αντονέν Αρτώ: Να γράφεις για τους αναλφάβητους, Να μιλάς για τους αφασικούς, Να σκέφτεσαι για τους ακέφαλους