Άβυδος
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Με το όνομα Άβυδος φέρονται δύο πόλεις της αρχαιότητας εξ ίσου ιστορικές οι:
- Αβυδος της Αιγύπτου δείτε σχετικά Άβυδος (Αιγύπτου) και η
- Άβυδος της Μικράς Ασίας ή του Ελλησπόντου ή της Μυσίας όπου το παρόν άρθρο.
Άβυδος, αρχαία πόλη της Τρωάδας της Μυσίας, στη Μικρά Ασία, ευρισκόμενη στο Nagara Point (σημείο Ναγαρά) σημ. Μπογκάζ-χισάρ στον Ελλήσποντο, η ανατολική ακτή της εισόδου του από Αιγαίο, στο σημείο όπου το πλάτος του (εύρος) είναι μόλις ένα μίλι.
Αρχικά ήταν πιθανόν Θρακική πόλη, αλλά αποικίστηκε από Μιλησίους. Οι Αβυδινοί οι αρχαίοι κάτοικοί της ήταν πεπεισμένοι ότι ιδρυτής της πόλης χώρας τους ήταν ο μυθικός ήρωας Άβυδος που όμως είναι ανύπαρκτος στην Ελληνική μυθολογία. Είναι όμως προφανές ότι η ονομασία προέρχεται από το στερητικό α και το ρήμα "βύζω" εξ ού και λεγόταν Άβυζος ή Άβυσσος. Το ρήμα βύζω = κάνω θόρυβο ή ανεμοζάλη (σκοτούρα). Συνεπώς η Άβυδος ήταν πόλη αθόρυβη, της ξεκούρασης, της ξεγνοιασιάς και της καλοπέρασης. Πολλά δε τα στοιχεία που μπορούν να εξαχθούν από την εξέταση του βίου των κατοίκων.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] ο Θρύλος
Η πόλη έγινε πασίγνωστη από τον ωραιότερο ίσως θρύλο, ερωτικό δράμα, της αρχαιότητας, από τον έρωτα της ιέρειας της Αφροδίτης την Ηρώ εκ της Σηστού και του εξ Αβύδου Λέανδρου (Ηρώ και Λέανδρος).
[Επεξεργασία] Ιστορία
Κατ΄ αρχή η μνήμη της πόλης στην Ιστορία που πρώτος την αναφέρει ο Όμηρος και στη συνέχεια ο Ηρόδοτος, Θουκυδίδης, Ξενοφών κλπ. οφείλεται στη γεωγραφική της θέση που ήταν το στενότερο σημείο διαπόρθμευσης από την Ασιατική ακτή προς την έναντι επίσης γνωστή πόλη Σηστό και αντίστροφα. Σημασία σπουδαία από τον Τρωϊκό πόλεμο.
Περίεργες όμως φαίνονται οι διαφορές των αρχαίων στην εκτίμηση της απόστασης. Ο Ηρόδοτος υπολόγιζε το εύρος σε επτά στάδια που αν ληφθεί υπ΄ όψη εκείνο του Αριστοτέλη (100μ) η απόσταση ήταν 700μ. Ο Στράβων υπολόγιζε 30 στάδια, (το κατά του Στράβωνα στάδιο = 150μ.) δηλαδή 4,5 χλμ.. Γάλλοι ιστορικοί σε 5.520μ., ενώ η σημερινή απόσταση δεν υπεβαίνε το ένα μίλι (1.852μ.).
- (Σημ. στη πραγματικότητα άλλο το εύρος που μετριέται κάθετα και άλλο η απόσταση διάπλου που εκ του υπάρχοντος ρεύματος, απο Β. προς Ν., υποχρεώνει τη βόρεια πορεία έτσι ώστε η επιρροή του ρεύματος να οδηγήσει στην απέναντι ακριβώς ακτή. Άρα ορθότερος μάλον ο Στράβων).
Εκτός της σημασίας εκ της γεωγραφικής θέσης και του θρύλου το τρίτο σημαντικό στην ιστορία της πόλης ήταν η διπλή ζεύξη Αβύδου - Μάδυτου το 480 π.Χ., έργο του Έλληνα μηχανικού Άρπαλου. Η δεύτερη πλωτή γέφυρα στη παγκόσμια ιστορία μετά εκείνης του Βοσπόρου του 512 π.Χ. και η πρώτη διπλή. Από αυτήν εδώ ο Ξέρξης διεκπεραίωσε όλο το στρατό του το 480 π.Χ. όταν εισέβαλε στην Ελλάδα.
Η πόλη μετά τους Μηδικούς πολέμους απετέλεσε μέλος της ομοσπονδίας της Δήλου. Αργότερα κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο τάχθηκε με τη Σπάρτη γενόμενη έτσι σπουδαίο ορμητήριο των Σπαρτατών. Από τότε εκ της στρατηγικής σημασίας της, η Άβυδος αποτελεί σε ρόλο το Γιβραλτάρ του Αιγαίου. Πρό του θαλάσσιου χώρου αυτής έγιναν στην αρχαιότητα δύο ναυμαχίες το 411 π.Χ. και το 410 π.Χ.. Στη πρώτη οι Αθηναίοι΄υπό τον Θρασύβουλο και τον Θράσυλο νίκησαν τους υπό τον Κλέαρχο Σπαρτιάτες, εις δε τη δεύτερη, οι εξελίξεις υπήρξαν δραματικότερες εκ της συμμετοχής των Περσών (Ναυμαχία της Αβύδου).
Κατά την Ελληνιστική περίοδο τη πόλη πολιορκησε ο Φίλιππος Ε της Μακεδονίας (γιος του Δημητρίου Β'). Η Άβυδος αντιστάθηκε έντονα γνωρίζοντας οι κάτοικοι τη τακτική που ακολουθούσε ο Φίλιππος Ε', που φόνευε τα τέκνα των αντιπάλων του και δήμευε τις περιουσίες τους. Έτσι εξηγείται ο λόγος που ο Φίλιππος ενώ πολιορκούσε ο ίδιος τη πόλη παραχώρησε 3ήμερη προθεσμία "ως χάρη" για την παράδοση της πόλης. Οι Αβυδινοί αντέστησαν μέχρις εσχάτων και μετά την αυτοκτονία του άμαχου πληθυσμού η πόλη έρημη και κατεστραμένη καταλήφθηκε (200 π.Χ.). Όμως η πόλη ανέζησε "εκ της τέφρας της" και αποτίναξε τελικά το ζυγό.
Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο οι Ρωμαίοι της αναγνώρισαν την "ελευθερία" (μεγάλη στρατιωτική βάση ελέγχου) και παρέμεινε έως και στα ύστερα Βυζαντινά χρόνια ο τελωνειακός σταθμός του Ελλησπόντου (ανήκε στο ανατολικό Θέμα), έως ότου ο ρόλος αυτός μεταφέρθηκε στα Δαρδανέλλια, μετά την κτίση των "Παλαιών Τειχών" από το Σουλτάνο Μωάμεθ Β (περί το 1456).
[Επεξεργασία] Ανέκδοτα
Χαρακτηριστικό ανέκδοτο που λεγόταν στην αρχαιότητα για την Άβυδο ήταν το "Αβυδηνόν επιρρόφημα" ή "Αβυδηνόν επιφόρημα".
Οι κάτοικοι της Αβύδου είχαν τη συνήθεια (επίτηδες ή όχι) μετά το δείπνο να παρουσιάζουν στους επισκέπτες τους τα μικρά παιδιά τους που τα συνόδευαν βέβαια οι παραμάνες τους που όμως εκείνα άρπαζαν αποφάγια, φώναζαν παρενοχλούσαν και τελικά οι επισκέπτες έφευγαν.
Έτσι επικράτησε να αποκαλείται ως "Αβυδηνό επιρρόφημα", κάθε βεβιασμένη διάλυση προσκεκλημένων ή θαμώνων όποτε συνέβαινε τέτοιο, υπήρξε δε και αρκετά προσφιλής ελληνική πολιτική έκφραση προπολεμικά.
[Επεξεργασία] Παροιμίες
Από την ετυμολογία όμως του ονόματος οι αρχαίοι Έλληνες των άλλων πόλεων δεν άργησαν να παραμορφώσουν αυτήν είτε από φιλοπαίγμονη ή σαρκαστική διάθεση είτε από τις συνήθειες των κατοίκων της που τους θεωρούσαν αφιλόξενους, φλύαρους, αλλά προπάντων άσελγους και διεφθαρμένους. Έτσι η Άβυδος έγινε Άβυσσος (=χωρίς βυθό) και κατ΄ επέκταση ακόρεστη, αχόρταγη.
- Επίσης η ακολασία των Αβυδινών υπήρξε περιβόητη. Διάσημες εταίρες της αρχαιότητας έφεραν το προσωνύμιο "Άβυδος" χωρίς να σημαίνει καταγωγή.
- Το κακό ξεκίνησε από την ξακουστή εταίρα της πόλης "Σινώπη" τόσο που το όνομά της έφθασε να γίνει ρήμα "σινωπίζω" και να σημαίνει "φέρομαι άσεμνα, ελευθερωμένα".
- Η φράση "άβυδος ανήρ" που χρησιμοποιείτο σε Ελληνικές πόλεις σήμαινε τον συκοφάντη δηλαδή τον ανεπιθύμητο.
- Τέλος η φράση "Άβυδον πατείν" σήμαινε την πολυέξοδη παραμονή των ξένων στη ακριβή αυτή πόλη και ελέγετο για κάθε πανάκριβη διαμονή σε οποιοδήποτε μέρος αλλά και για κάθε απερίσκεπτη πράξη.
Βέβαια η Άβυδος παρά τον δυσφημιστικό της διασυρμό στην αρχαιότητα ήταν πόλη ακριβή πλούσια και ευδαίμων που οφείλονταν σε δύο σημαντικούς λόγους, αφενός στα φυσικά χρυσωρυχεία που ήταν κοντά στη πόλη, αφετέρου στον ασφαλή και ωραίο λιμένα της, μεγάλος σταθμός ανεφοδιασμού μεταξύ δύο ηπείρων.
