Pragmatizam

Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije

Pragmatizam (pragma = djelo, djelovanje, rad, čin i slično) je filozofski pravac koji je nastao u Americi. Predstavnici su: John Dewey, Charles Peirce, William James.

Pragmatizam izražava vjeru u modernu tehnologiju, i on je izraz industrijske civilizacije savremenog društva. Pragmatizam uči da cilj "filozofiranja" mora biti praktična korist. Ova ideja se nalazi svuda pa i u religiji i može se lako izraziti ovim temeljnim učenjem:

Bolji je gram iskustva nego tovar teorija

Ovaj filozofski pravac smatra da su ideje dobre samo kao plan djelovanja i da imaju vrijednost prema učinku - prema koristi. Kada se ideje slažu sa stvarnošću pomažu nam da se lakše snalazimo, prilagodimo. Za pragmatiste, istinita je ona ideja koja je korisna.

Kritike pragmatizma su slične kritikama pozitivizma a one se fokusiraju na jednostavno gledanje ovih pravaca i na zanemarivanje vrijednosti teoreskog razmatranja.

Pragmatizam je filozofsko shvatanje, nastalo u SAD krajem 20tog veka, prema kome praktična korist i delovanje prestavljaju osnovini kriterijum za procenjivanje da li s saznajnii iskazi smisleni i istiniti. Na njegov razvoj uticali su pozitivizam, engleski empirizam i utilitarizam. Može se smatrati jednom modifikacijom verifikacionizma.

Sama reč vodi poreklo od grčke reči pragma (delo, delovanje, čin). Pojam korisno upotrebljava se u pragmatizmu različito: ponekad u smislu pojedinačne, ali češće u smislu opšte društvene koristi ili dobra.

Pragmatistički metod rešava teorijski sporove tako što iz razmatranih stavova izvodi praktične posledice, a zatim prihvata one stavove čije su posledice korisnije ili prihvatljivije. Ako neki stavovi ne proizvode nikakve praktične posledice, oni se odbaciuju kao besmisleni.

Za razliku od pozitivista, pragmatisti ne odbacuju metafiziku u potpunosti, jer prihvataju sva verovanja koja imaju korisne posledice, bez obzira da li su metafizička ili nisu. Iz takvog stava proizilazi tolerantan odnos prema različitim naučnim, moralnim, religioznim i političkim pitanjima. U skladu sa tim, oni se razlikuju od pozitivista i po tome što smatraju da i vrednosti mogu biti predmet saznanja i da sama naučna saznanja zavise od društvenih vrednosti. S druge strane, slično pozitivistima, oni pridaju presudan značaj nauci u društvenom životu, ali se od njih razlikuju po tome što istinitost i smisaonost saznajnih iskaza određuju na ostnovu društvene koristi, a ne isključivo na osnovu čisto naučne proverljivosti.