Вінцэнт Гадлеўскі
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Ві́нцэнт Гадле́ўскі (16 лістапада 1898 – 24 сьнежня 1942) — каталіцкі сьвятар, грамадзкі дзеяч, публіцыст.
Нарадзіўся ў вёсцы Шурычы Ваўкавыскага павета (у мястэчку Поразава?). Скончыў Віленскую каталіцкую духоўную сэмінарыю і Пецярбурскую каталіцкую духоўную акадэмію. Адзін зь першых пачаў служыць у касьцёле па-беларуску. Пасьля абвяшчэньня БНР уваходзіў у склад Рады. Гадлеўскі — сярод заснавальнікаў беларускай хрысьціянскай дэмакратыі, рэдактар газэты «Крыніца». Калі Заходняя Беларусь апынулася пад Польшчай, ксёндз Гадлеўскі выкладаў у Нясьвіскай беларускай сэмінарыі, быў пробашчам у Жодзішках Сьвянцянскага павету. За беларушчыну палякі засудзілі яго на два гады турмы. Пасьля гэтага ён жыў у Вільні і пераклаў па-беларуску Новы запавет.
У 1939–1940 Гадлеўскі выдаваў часопіс «Беларускі Фронт» і заснаўваў Беларускую незалежніцкую партыю.
У чэрвені 1940 выехаў зь Вільні ў Варшаву, працаваў у Беларускім камітэце, у кастрычніку 1941 прызначаны галоўным школьным інспэктарам у Менску, кіраваў працай па падрыхтоўцы праграмаў навучаньня для беларускіх пачатковых школ, адначасова сябра Цэнтралі Беларускай народнай самапомачы (БНС). 24 сьнежня 1942 арыштаваны нямецкай паліцыяй у Менску, неўзабаве закатаваны ў Трасьцянцы (пад Менскам).
Ідэалёгія Гадлеўскага — гэта беларускі кансэрватызм, угрунтаваны на гістарычнай памяці, мове, культуры, традыцыях. У ролі нацыянальнай эліты, здольнай скансалідаваць і павесьці за сабой нацыю, Гадлеўскі бачыў інтэлігенцыю. Кансэрватыўны падыход гарманічна злучаўся ў яго з хрысьціянскім пэрсаналізмам — увагай да асобы.
[рэдагаваць] Зьнешнія спасылкі
- біяграфія на slounik.org
- артыкул на сайце ПБНФ
- Ёрш Сяргей. «Рыцар Свабоды». (ксёндз Вінцэнт Гадлёўскі як ідэоляг і арганізатар беларускага нацыянальнага антынацысцкага супраціву). Спэцвыпуск часопіса «Беларускі Рэзыстанс». У кнізе прыводзяцца дакумэнтальныя сьведчаньні дачыненьня ксяндза Вінцэнта Гадлеўскага да арганізацыі і дзейнасьці беларускага нацыянальнага антынацысцкага Супраціву.
