Вук Караджыч

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Вук Караджыч

Вук Стэфанавіч Караджыч (па-сэрбску Вук Стефановић Караџић) (7 лістапада 1787 - 7 лютага 1864) — сэрбскі лінгвіст, рэфарматар сэрбскай мовы.

[рэдагаваць] Біяграфія

Нарадзіўся ў Тршычы. Адукацыю атрымліваў у Лозніцы, а пасьля ў кляштары. Але бацька хутка вярнуў яго дадому, бо ў кляштары ён болей займаўся гаспадаркай, чым вучыўся. Вучыцца ў гімназыі ў Пэтрыне. Пазьней вучыцца ў Белградзе. У хуткім часе захворвае і ад'язджае на лекаваньне ў Пэшт. Падчас знаходжаньня ў Вене знаёміцца з Ернэем Капітарам, які дапамагае яму ажыцьцяўляць заплянаванае. Там Караджыч пачаў працу па рэфармаваньні мовы і правапісу і ўвядзеньні народнай мовы ў мастацкую творчасьць. Праз забарону друкавацца ў Сэрбіі і Аўстрыйскай імпэрыі зьязджае ў Расею, дзе мае магчымасьць працаваць. Пахаваны ў Вене, прах перавезены ў Белград.

[рэдагаваць] Філялягічныя працы

У першай палове 19 стагодзьдзя Вук Караджыч з дапамогай вядучых тагачасных філёлягаў (у тым ліку братоў Грым) і аўстрыйскай улады, якую прадстаўляў Ернэй Капітар, рэфармаваў сэрбскі правапіс. Працы Караджыча, сярод якіх першае (1818) і другое пашыранае (1852) выданьні сэрбскага слоўніка, пераклад Новага запавету (1847), заклалі падмурак сучаснай стандартнай сэрбскай мовы, а таксама значна паўплывалі на фармаваньне сучаснай стандратнай харвацкай мовы. Вук Караджыч намагаўся наблізіць літаратурную мову да народнай, настойваў на прыманьні ў літаратурную мову народных элемэнтаў. Прапанаваў перарваць традыцыю пісьмовага маўленьня, якое ня мае апірышча ў народнай гаворцы, заснаваць новую літаратурную норму на базе жывой мовы. Намагаўся ачысьціць сэрбскую мову ад царкоўнаславянізмаў як ненатуральных элемэнтаў, а базай зрабіць новаштокаўскія дыялекты.

[рэдагаваць] Рэформа кірыліцы

З стараславянскай азбукі Караджыч пераняў 24 літары:

А а	Б б	В в	Г г	Д д	Е е	Ж ж	З з
И и	К к	Л л	М м	Н н	О о	П п	Р р
С с	Т т	У у	Ф ф	Х х	Ц ц	Ч ч	Ш ш