Alvania
Vikipediya, açıq ensiklopediya - ویکیپدیا ، آچیق انسایکلوپدیا
Bu məqalə Qafqaz Albaniyası məqaləsinə çox yaxındır və hər ikisinin tək başlıq altında birləşdirilməsi mümkündür.
Qafqaz Albaniyası Ağbania İndiki Dağıstanın cənubunda və indiki Azərbaycanın böyük bir hissəsində yerləşən qədim dövlət. Alvanlar yerli Qafqaz xalqların nümayəndələri idilər.
Alvan tayfaları Albanlar, Qarqarlar, Gellər, Kaspilər, Utilər və başqaları idi.
Alvan şahlıği EA III əsrdə formalaşmışdı.
E VII əsrində ərəblər tərəfindən fəth olunmuşdu.
VIII əsrdən bəri Alvania "Aranşahlar dövləti" və "Xaçın məlikliyi" adları altında Iranli, Kürd və Ərəb dövlətləri (Şəddadilər dövləti, Şirvan, Sacilər dövləti) ilə birgə xəritədə mövcuddı.
Alvanianın Heretia bölgəsi VII əsrdə Gürcüstanla birləşdi. 1919-cu ildə Heretianın hissəsi, indiki Qax, Balakən və Zaqatala rayonları, Azərbaycana qatıldı.
Alvanianın başqa bölgəsini - Artsağı - bu günlər ermənilər "Böyük Erməniyyənin qədim vilayəti" kimi dünyaya tanıtmaq istəyirlər.
Erməni və gürcü əlifbaları əsasında E V əsrində Alvan əlifbası yaradılmışdı. Bu əlifba 1937-ci ildə gürcü tarixçisi İlya Abuladze tərəfindən aşkar olunmuşdu.
Alvania dünyada ilk xristian ölkələrindən biri idi. E IV əsrində Alvan kilsəsi yaranmışdı. Kiş kilsəsi Şərqdə ən qədim kilsədir.
Səlcüklərin bölgədə yayılmalarıyla alvanlar 11-ci əsrdə assimilyasiyalaşmışlar. Onlar indiki Azərilərin etnogenezində böyük rol oynamışlar.
Bə`zi tarixçilər arnavudların da bir alvan tayfası kimi təqdim edirlər, lakin bu nəzəriyyə tamamilə yalnışdır.
[redaktə / تحریر] Dəlillər
[redaktə / تحریر] Ədəbiyyat
- Musa Qalakəndli. "Tarixi-Arran". L. Davlianidze-Tatishvili tərəfindən tərcümə edilib, Tiflis, 1985 (gürcücə)
- Ilya Abuladze. "Qafqaz Albanların aşkar edilmiş əlifbaları haqqında". - "Bulletin of the Institute of Language, History and Material Culture (ENIMK)", 4-cü cild, fəs. I, Tiflis, 1938
