ترکمنچای مقاوله‌سی

ترکمنچای موقاویله سی ، 1828-جی ایل 10 فئورال روسییا ایله ایران آراسیندا باغلانیب.

[redaktə / تحریر] تورکمنچای موقاویله متنی

[redaktə / تحریر] بیرنجی مادده

بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرتلری و ایران شاهی حضرتلری آراسیندا، اونلارین ورثه لری و تخت-تاجین واریثلری، اونلارین دؤولتلری و قارشیلیقلی صورتده تبعه لری آراسیندا بوندان سونرا ابدی صولح، دوستلوق و تام راضیلیق اولاجاقدیر.

[redaktə / تحریر] ایکی نجی مادده

بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرتلری و ایران شاهی حضرتلری حؤرمتله قبول ائدیرلر کی، راضیلیغا گلن یوکسک طرفلر آراسیندا باش وئرمیش و ایندی خوشبختلیکدن قورتارمیش موحاریبه ایله گولوستان موقاویله‌سی نین قوووه سی اوزره قارشیلیقلی تعهودلر ده باشا چاتمیشدیر؛ اونلار گؤستریلن گولوستان موقاویله‌سی روسییا و ایران آراسیندا یاخین و اوزاق گله جگه صولح و دوستلوق موناسیبتلری قورمالی و تصدیق ائتمه لی اولان ایندیکی شرطلر و قرارلارلا عوض ائتمگی ضروری حساب ائتدیلر.

[redaktə / تحریر] اوچ نجی مادده

ایران شاهی حضرتلری اؤز آدیندان و اؤز ورثه لری و واریثلری آدیندان آرازین او تایی و بو تایی اوزره [[ئریوان خانلیغی]نی و ناخچیوان خانلیغینی روسییا ایمپئرییاسینین تام مولکیتینه گوزشته گئدیر. شاه حضرتلری بو گوزشت نتیجه سینده، حاضیرکی موقاویله نین ایمضالانماسیندان ساییلماقلا آلتی آیدان گئج اولمایاراق، یوخاریدا آدلاری چکیلن هر ایکی خانلارین ایداره ائدیلمه سینه آید اولان بوتون آرخیولری و ایجتیمای سندلری روسییا ریسلیگینه وئرمگی وعد ائدیر.

[redaktə / تحریر] دورد نجی مادده

موقاویله یه قوشولان یوکسک طرفلرین راضیلیغی ایله هر ایکی دؤولت آراسیندا سرحدلر آشاغیداکی حودوددا قرارا آلینیر:

سرحد خطی تورکیه تورپاقلاری نین اوجونداکی کیچیک آراراتانین زیروه سیندن آرالیدا دوز ایستیقامتده ان یاخین نؤقطه دن باشلایاراق او داغلارین زیروه سیندن کئچیر؛ بورادان مایللیک اوزره آراراتانین جنوب طرفیندن آخان آشاغی قاراسو چایینین یوخاریلارینا دوشور، سونرا سرحد خطی او چایین آخاری اوزره شرور قارشیسیندا اونون ارازا تؤکولدویو یئره دهک داعوام ائدیر؛ بو منطقه دن ابباساباد قالاسینادک اراز چایی نین یاتاغی اوزره گئدیر؛ بورادا قالانین ارازین ساغ ساهیلینده یئرلشن خاریجی ایستحکاملاری یانیندا یاریم آغاج، ینی 3 1 / 2 روسییا وئرستی ائنینده بوتون ایستیقامتلرده دؤوره هاشییلنه جک و او اطرافدا اولان تورپاق ساهه سی بوسبوتون محض روسییایا مخصوص اولاجاقدیر و بو گوندن ساییلماقلا ایکی آی عرضینده ان یوکسک دقیقلیکله آیریلاجاقدیر. سرحد خطی او یئردن، گؤستریلن دؤوره نین شرق طرفدن ارازین ساهیلینه بیرلشدیگی یئردن باشلایاراق بیر داها او چایین یاتاغی ایله یئددیبولاق بره سینه دهک گئدیر؛ بورادا ایران تورپاقلاری اراز چایینین یاتاغی اوزره اوچ آغاجا، ینی 21 روسییا وئرستی اوزاناجاقدیر: سونرا سرحد موغان دوزو واسیطه سیله بولقارچایادک، ایکی کیچیجیک ادینابازار و ساریقامیش چایلاری نین بیرلشمه سینده اوچ آغاج ینی 21 روس وئرستی آشاغیدا اولان تورپاقلارا گئدیر؛ سرحد بورادان بولقارچایین سول ساهیلی ایله یوخاری؛ آدلاری چکیلن کیچیک آدینابازار و ساریقامیش چایلاری نین بیرلشمه سینه دهک، سونرا شرقی ادینابازار چایینین ساغ ساهیلی اوزره اونون یوخاریلارینادک داعوام ائدیر، بورادان ایسه جیکویر یوکسکلیگینین زیروه سینه دهک ائله داعوام ائدیر کی، او یوکسکلیکدن خزر دنیزینه تؤکولن بوتون سولار روسییایا مخصوص اولاجاقدیر، ایران طرفه آخان بوتون سولار ایسه ایرانا مخصوص اولاجاقدیر. بورادا ایکی دؤولت آراسینداکی سرحد داغ زیروه لریله موعین ائدیلیر؛ قرارلاشدیریلمیشدیر کی، اونلارین خزر دنیزینه دوغرو ائنیشی روسییایا مخصوص اولمالیدیر، او بیری یانداکی ائنیشی ایسه ایرانا مخصوصدور. سرحد جیکویر یوکسکلیگی زیروه سیندن، تالیشی رش دایره سیندن آییران داغلار اوزره قمرکوهوم زیروه سینه دهک کئچیر. سولارین آخارینی ایکی یئره بؤلن داغلارین باشی، یوخاریدا آدینابازارین یوخاری آخاری و جیکویر زیروه سی آراسینداکی ساهه حاقیندا دئییلن کیمی، بورادا دا ائلجه سرحد هودودونو تشکیل ائده جکدیر. سونرا سرحد خطی سولارین آخارینا آید یوخاریدا شرح اولونان قایدالارا آرامسیز عمل ائتمکله قمرکوهون زیروه سیندن زوواند و رش دایره لرینی آییران داغ سیلسیله سی اوزره وئلگیج دایره سینین سرحدلرینه دهک اوزاناجاقدیر. بئله لیکله، آدی چکیلن داغین زیروه سیندن عکس طرفده یئرلشن حیصه سی ایستیثنا اولماقلا زوواند دایره سی روسییایا بیرلشیر. هر ایکی دؤولت آراسینداکی سرحد خطی سو آخینی نین یوخاریدا قئید اولونان قایدالارینا دایما اویغون اولاراق، وئلکیج دایره سی سرحددیندن کلوپوتانین زیروه سی و وئلکیج دایره سینده کی داغلارین باش سیلسیله سی اوزره آستارا چایینین شیمال منبعیینه دهک، بورادان او چایین یاتاغی بویو اونون خزر دنیزینه تؤکولدویو یئره دهک داعوام ائده جک کی، بورادا دا روسییا تورپاقلارینی ایراندان آییرمالی اولان سرحد خطی قورتاریر.

[redaktə / تحریر] 5نجی مادد

ایران شاهی حضرتلری بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرتلرینه اؤز صمیمی دوستلوغونا سوبوت اولاراق، بو مادده ایله هم اؤز ورثهلری و ایران تخت-تاجی نین واریثلری آدیندان، یوخاریدا گؤستریلن سرحد خطی آراسیندا و قافقاز سیرا داغلاری و خزر دنیزی آراسیندا یئرلشن بوتون تورپاقلارین و بوتون آدالارین، بونونلا برابر همین مملکتلرده یاشایان بوتون کؤچری و باشقا خالقلارین ابدی زامانه دهک روسییا ایمپئرییاسینا مخصوص اولدوغونو طنطنه ایله تانیییر.

[redaktə / تحریر] 6نجی مادده

ایران شاهی حضرتلری هر ایکی دؤولت آراسیندا باش وئرمیش موحاریبه ایله روسییا ایمپئرییاسینا وورولموش خئیلی زیانا، همچینین روسییا تبعه لری نین دوچار اولدوغو قوربانلارا و ایتکییه حؤرمت علامتی اولاراق، اونلارین عوضینی پول تزمیناتی ایله اؤدمگی عؤهده‌سینه گؤتورور. موقاویله یه قوشولان هر ایکی یوکسک طرف او موکافاتین مبلغینی اون کورور تومن رایجه و یا یگیرمی میلیون گوموش مانات قرارلاشدیرمیشدیر، اونون واختی، اؤدنیش قایداسی و تمیناتی سؤزبسؤز حاضیرکی تراکتاتا داخیل ائدیله بیله جک قوووه یه مالیک اولان خوصوصی موقاویله ده قرارلاشدیریلمیشدیر.

[redaktə / تحریر] 7 نجی مادده

ایران شاهی حضرتلری اؤز الاحضرت اوغلو شاهزاده عباس میرز نین اؤز ورثه سی و تخت-تاجین واریثی تعیین ائتمک ایلتیفاتیندا بولونان کیمی، بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرتلری اؤز دوستلوق موناسیبتلرینی و بو واریثلیک قایداسی نین تصدیقینه کؤمک ائتمک آرزوسونو آچیق-آشکار سوبوت ائتمکدن اؤترو بوندان سونرا شاهزاده عباس میرز حضرتلری نین سیماسیندا ایران تاخت-تاجی نین ورثه سی و واریثینی، اونون تاختا چیخماسیندان سونرا ایسه اونو او دؤولتین قانونی حؤکمداری حساب ائتمگی عؤهدهسینه گؤتورور.

[redaktə / تحریر] 8 نجی مادد

روسییانین تیجارت گمیلری، اولکی قایدا اوزره، خزر دنیزینده و اونون ساحیللری بویونجا آزاد اوزمک و بونونلا برابر اونلارا یاخینلاشماق حوقوقونا مالیکدیر؛ گه می قزاسی حاللاریندا ایراندا اونلارا هر جور کؤمک ائدیلمه لیدیر. بو اوصوللا ایران تیجارت گمیلرینده ده خزر دنیزینده اولکی قایدا ایله اوزمک و روسییا ساهیللرینه یان آلماق حوقوقو وئریلیر کی، اورادا گه می قزاسی حاللاریندا اونلارا قارشیلیقلی صورتده هر جور کؤمک گؤستریلمه لیدیر. حربی گمیلره گلدیکده ایسه، قدیمده اولدوغو کیمی، یالنیز روسییا حربی بایراغی آلتیندا اولان حربی گمیلر خزر دنیزینده اوزه بیلرلر؛ بو سببدن ده اووولکی موستثنا حوقوق ایندی ده اونلارا وئریلیر و تصدیق ائدیلیر کی، روسییادان باشقا هئچ بیر دؤولتین خزر دنیزینده حربی گمیلری اولا بیلمز.

[redaktə / تحریر] 9نجی مادده

بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرتلری و ایران شاهی حضرتلری هر واسیطه ایله اونلار آراسیندا بو قدر خوشبختلیکله برپا اولونموش صولح و دوستلوغو برقرار ائتمگی آرزولایاراق، مووققتی تاپشیریقلارین ایجراسی و یا دایمی قالماق اوچون بو و یا او بیری دؤولته گؤندریلن یوکسک سارایلارین (حؤکومتلرین) سفیرلری نین، ناظیرلری نین و ایشلر مووه کی للری نین، اونلارین درجه سینه، راضیلیغا گلن یوکسک طرفلرین شرفینه، اونلاری بیرلشدیرن صمیمی دوستلوغا و یئرلی عادتلره اویغون اولاراق، احتیراملا و (هر بیرینین) آیریلیقدا قبول ائدیلمه سینی قارشیلیقلی صورتده روا بیلیرلر. خوصوصی پروتوکول ایله بو و یا او بیری طرفین عمل ائتمه سی اوچون بو مضموندا مراسیم قرارلاشدیریلاجاقدیر.

[redaktə / تحریر] 10نجی ماده

بوتون روسییا حضرتلری و ایران شاهی حضرتلری هر ایکی دؤولت آراسیندا تیجارت علاقه لری نین برپا اولونماسینی و گئنیشلنمه سینی صولحون برقرار اولماسی نین ان باشلیجا خئییرخاه نتیجه لریندن بیری سایدیقلاری اوچون، تام قارشیلیقلی راضیلیق عصاسیندا حؤکم وئردیلر کی، تیجارته حاکیملیک ائدیلمه سینه و قارشیلیقلی صورتده تبه لرین تهلوکه سیزلیگینه آید اولان بوتون سرنجاملار سادتله یولونا قویولسون و اونلار اونو قارشیلیقلی صورتده مووککیللر طرفیندن باغلاناجاق بو صولح موقاویله سی نین عئینی گوجلو حیصه سی ساییلمالی اولان و اونا علاوه ائدیلن آیریجا آکت ایله ایضاح ائتسینلر. ایران شاهی حضرتلری، قاباقلار اولدوغو کیمی، روسییایا تیجارتین خئیرینه طلب اولونان هر یئره کونسوللار و تیجارت آگئنتلری تعیین ائتمک هوقوقو وئریر و عؤهدهسینه گؤتورور کی، هر ایکیسی نین میتی اون نفردن چوخ اولمایاجاق کونسول و آگئنتلره هامیلیک گؤسترسین کی، اونلار اؤز روتبه لرینه وئریلمیش شان-شؤوکت و اوستونلوکلردن ایستیفاده ائتسینلر. بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرتلری اؤز طرفیندن ایران شاهی حضرتلری نین کونسول و یا تیجارت آگئنتلرینه موناسیبتده بونا تام مووافیق عمل ائدیلمه سینه ود وئریر. ایران هؤکومتی نین روسییا آگئنتینه و یا کونسولونا عصاسلی شیکایتی اولارسا، روسییا نازیری (سفیری) و یا اونون شاه حضرتلری سارایی یانیندا ایشلر مووککیلی، یا دا اونلارین بیلاواسیته ریسی اؤز مولاحیظهسینه عصاسن گوناهکاری وظیفه سیندن اوزاقلاشدیرا و اونو مووققتی اولاراق دیگر شخصه هواله ائده بیلر.

[redaktə / تحریر] 11نجی ماده

قارشیلیقلی صورتده تبه لرین بوتون طلبلری و موحاریبه ایله دایاندیریلمیش باشقا ایشلر صولح باغلاندیقدان سونرا عدالتله برپا اولوناجاق و هلل ائدیله جکدیر. قارشیلیقلی صورتده تبه لرین اؤز آرالاریندا بو و یا او بیری هؤکومتین خزینه سینه موقاویله تههودلری درهال و تامامیله تمین ائدیلمه لیدیر.

[redaktə / تحریر] 12نجی مادده

باریشیغا گلن یوکسک طرفلر تبعه لرین خئیری اوچون اؤزلری نین عومومی راضیلیغی اوزره قارشیلیقلی صورتده قرارا آلمیشدیر: اونلاردان ارازین هر ایکی طرفینده ترپنمز املاکا مالیک اولانلارینا اوچ ایل واخت وئریلمه لیدیر کی، اونلار بو مودت عرضینده اونو آزاد صورتده ساتسینلار و دییشسینلر. لاکین بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرتلری اونا آید اولدوغونا گؤره، کئچمیش ایروان سرداری هوسئین خانی، اونون قارداشی هه سن خانی و کئچمیش ناخچیوان حاکیمی کریم خانی بو ایلتیفاتلی سرنجامدان کنار ائدیر.

[redaktə / تحریر] 13نجی مادد

آخیرینجی و یا بوندان قاباقکی موحاریبه نین گئدیشینده اسیر آلینمیش هر ایکی طرفین بوتون حربی اسیرلری، بونونلا برابر هر ایکی هؤکومتین نه واختسا اسیر دوشموش تبه لری قارشیلیقلی صورتده آزاد ائدیلمه لی و دؤرد آی عرضینده قایتاریلمالیدیر؛ اونلار حیاتی آزوقه و دیگر طلباتلارلا تمین ائدیلمه لی و اونلاری قبول ائتمک و سونراکی یاشاییش یئرینه یوللاماغا سرنجام وئرمک اوچون هر ایکی طرفدن آیریلمیش کومیسسارلارا وئرمکدن اؤترو ابباسابادا گؤندریلمه لیدیرلر. راضیلیغا گلن یوکسک طرفلر هر ایکی طرفدن اسیر دوشموش، لاکین اولدوقلاری یئرین اوزاقلیغینا و یا باشقا بیر سببه و یا وضعیته گؤره گؤستریلن مودته قایتاریلا بیلمیه جک بوتون حربی اسیرلره، هابئله روسییا و ایران تبه لرینه ده بو یوللا یاناشاجاقلار. هر ایکی دؤولت بئله لری نین هر بیر واخت طلب ائدیلمه سینده اؤزونه دقیق و غئیری-مهدود هوقوق وئریر و عؤهدهسینه گؤتورور کی، اونلار آشکار ائدیلدیکده و یا اونلار حاقیندا طلبلر آلیندیقدا قارشیلیقلی صورتده اونلاری (بیر-بیرین) قایتارسینلار.

[redaktə / تحریر] 14 نجی مادده

راضیلیغا گلن یوکسک طرفلردن هئچ بیری آخیرینجی موحاریبه نین باشلانماسینادک و یا او واختی دیگری نین تبه لیگینه کئچمیش اولان ساتقینلارین و فراریلرین وئریلمیسینی طلب ائتمیه جکدیر. ایران هؤکومتی بو قاچقینلاردان بعضیلری نین و اونلارین کؤهنه هموتنلری نین و یا حاکیمیتی آلتیندا اولانلارین آراسیندا غرضلی علاقه لردن قارشیلیقلی صورتده باش وئره بیله جک ضررلی نتیجه لرین قارشیسینی آلماق اوچون، عؤهدهسینه گؤتورور کی، ایندی و یا سونرالار روسییا هؤکومتی نین آدبااد گؤستردیگی آداملارین ارازلا چارا چایینین، ورمییا گؤلونون، جاکاتو چایینین و قیزیل اوزن چایینین خزر دنیزینه تؤکولدویو یئر آراسیندا یاراتدیغی هودودداکی اؤز تورپاقلاریندا اولماسینی قاداغان ائده جکدیر. بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرتلری اؤز طرفیندن ایران قاچقینلاری نین قاراباغ و ناخچیوان خانلیقلاریندا و یروان خانلیغینین اراز چایینین ساغ ساهیلینده یئرلشن حیصه سینده یورد سالماسینا و یا یاشاماسینا (هر هانسی) بیر قراردا ایجازه وئرمیه جگینی ود ائدیر. لاکین اؤزلوگونده آیدیندیر کی، آنجاق رسمی روتبه داشییان و یا موعین لیاقت صاحیبی اولان آداملارا: شخصی نومونه لری، نصیحت و گیزلی علاقه لری ایله کئچمیشده اونلارین ایداره سینده و یا حاکیمیتی آلتیندا اولان اولکی هموتنلرینه ضررلی تاثیر گؤستره بیلن خان، بی و دینی ریسلر و یا موللالارا قارشی بو شرطین گوجو وار و اولاجاقدیر. عومومیتله، هر ایکی دؤولتین ساکینلرینه گلدیکده ایسه، راضیلیغا گلن یوکسک طرفلر قرارا آلیر کی، هر ایکی طرفین بیر دؤولتدن او بیرینه کئچمیش و یا بوندان سونرا کئچه جک تبه لری اونلارین کئچدیگی هؤکومتین ایجازه وئردیگی هر یئرده یورد سالا و یاشایا بیلر.

[redaktə / تحریر] 15نجی ماده

شاه حضرتلری اؤز دؤولتینه ساکیتلیگی قایتارماق و اؤز تبه لریندن حاضیرکی موقاویله ایله بو قدر خوشبختلیکله باشا چاتمیش موحاریبه ده تؤره دیلمیش بدبختلیکلری داها دا آرتیرا بیلن هر شئیی کنار ائتمک کیمی خئییرلی، خیلاصئدیجی نیتله حرکت ائده رک، ازربایجان آدلانان ویلایتین بوتون اهالیسینه و مأمورلارینا بوسبوتون و تام باغیشلانما اتا ائدیر. هانسی دره جگه مخصوص اولماسیندان آسیلی اولمایاراق، اونلاردان هئچ کس اؤز حرکتینه و یا موحاریبه عرضینده و یا روس اوردوسونون آدی چکیلن ویلایتی مووققتی توتدوغو زامان داورانیشینا گؤره تقیبه، دینی عقیدهسینه گؤره تهقیره معروض قالمامالیدیر. بوندان باشقا او مأمور و ساکینلره بو گوندن باشلایاراق اؤز عاییلهسی ایله بیرلیکده ایران ویلایتیندن روسییایا سربست کئچمک، هؤکومت و یئرلی ریسلیگین هئچ بیر مانعچیلیگی اولمادان اونلارین ساتلیق مالینا و یا املاکینا و اشیالارینا هر هانسی گؤمروک و وئرگی قویولمادان ترپنن مولکیتینی آپارماق و ساتماق اوچون بیر ایل واخت وئریلیر. ترپنمز مولکه گلدیکده ایسه، اونون ساتیلماسی و یا اونون حاقیندا اؤزخوشونا سرنجام اوچون بئش ایللیک مودت موعین ائدیلیر. لاکین بو باغیشلانما قئید اولونان بیر ایللیک مودت باشا چاتانادک محکمه جزاسی دوشن گوناه و یا جینایت ایشله میش آداملارا شامیل ائدیلمیر.

[redaktə / تحریر] 16نجی ماده

مووککیللر بو صولح موقاویله سی ایمضالاندیقدان سونرا، قارشیلیقلی صورتده تاخیره سالینمادان تجیلی اولاراق، حربی عملیاتلارین کسیلمسی حاقیندا بوتون یئرلره خبر و لازیمی فرمان گؤندرمه لیدیر. عئینی مضموندا ایکی نوسخه ده ترتیب ائدیلمیش، هر ایکی طرفین مووککیللری طرفیندن ایمضالانمیش، اونلارین گئربلی مؤهورلری ایله تصدیق ائدیلمیش و قارشیلیقلی اولاراق بیر-بیرینه وئریلمیش بو صولح موقاویله سی بوتون روسییا ایمپئراتورو حضرتلری و ایران شاهی حضرتلری طرفیندن تصدیق و راتیفاکسییا ائدیلمه لی و اونلارین ایمضالادیغی راتیفیکاسییا متنلری طنطنه لی شکیلده هر ایکی طرفین موووه کی للری طرفینجدن دؤرد آی عرضینده و یا مومکون اولدوقجا داها تئز دییشدیریلمه لیدیر. فئورال آیی نین 10-دا ایسانین آنادان اولماسی نین 1828-جی ایلینده تورکمنچای کندینده باغلانمیشدیر.

اصلینه قول چکمیشلر (امضالار): یوان پاسکوویچ، ا. اوبرئزکوو.

[redaktə / تحریر] خاریجی کئچیدلر

[redaktə / تحریر] منبعلر

Türkmənçay müqaviləsi bu məqalənin Latın əlifbası ilə yazılmış qarşılığıdır

Kateqoriyalar: موقاوله لر | آذربایجان تاریخی