Web - Amazon

We provide Linux to the World


We support WINRAR [What is this] - [Download .exe file(s) for Windows]

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Sarrio - Biquipedia, a enziclopedia libre

Sarrio

De Biquipedia

Sarrio

Sarrio á Bigorra
Clasificazión zentifica
Reino: Animalia
Filo: Chordata
Clase: Mammalia
Orden: Artiodactyla
Familia: Bovidae
Chenero: Rupicapra
Espezie: R. pyrenaica
Nombre binomial
Rupicapra pyrenaica
(C.L.Bonaparte, 1845)

O sarrio, chizardo u ixarzo (Rupicapra rupicapra) ya un bobido de ra subfamilia Caprinae (a de ras crapas e ras guallas), que se troba á ros mondes Pirinés -por ixemplo en Ordesa e Monde Perdito- e á bels sarratos más d'Europa, como ros de ra Cornisa Cantabrica, os Alpes, os Carpatos u ro Caucaso. Bels autors clasifican os ixemplars pirinencos e cantabricos como una espezie aparti, Rupicapra pyrenaica, anque isto no ya adoptato por tota ra comunidá zientifica internazional.

Contenius

[Editar] Nombre

O sarrio ya ro nombre más cheneral con que se conox en aragonés á iste animal, referindo-se sobre tot á la bariedá pirinenca. Tamián reziben o nombre de chizard(o), sisardo u ixarzo (ixarso en benasqués). Anque l'orichen de ro nombre no ya pas claro, parex que probián d'una radiz prerromana pirinenca -izarr, probablemén bascona. En catalán ya isard. O franzés isard u izard ya preso de ro gascón.

[Editar] Descripzión

A largaria de ro cuarpo en os ixemplars adultos ya d'entre 110 e 130 cm, más uns 3 cm de coda. L'altaria puede plegar dica 80 cm, e ro peso baría entre 20 e 30 kilos. O sarrio aragonés ya un poquet más chico que ro parién alpín. Es masclos son más grans que ras fembras, de colors más escuras e marcatas, e con uns cuarnos más largos que nunca no pierden. Son fins e capables de puyar por peñas e chelo sin guaires problemas.

A color de ro pelache muda seguntes a estazión. De berano ya royisco, con o morro, cuallo, pancha e glutios de color blanguiñosa, e una faxa de pelache negro dende ra boca dica ros guallos e por dezaga ra coda. D'ibierno, por contra, o pelo ya muito más preto e fusco. O lomo, as garras e ro cuallo por dezaga se tornan de color parda escura u griseta. O negro de ra cara e ra coda se fa más gran; una faxa negra bien marcata aparex por debán dende ra parti posterior de ras orellas ta ro rangadero de ro cuallo, e tamián en a parti alda de ras garras e en os costatos de ro cuarpo. A cara, o cuallo por debán, os piez, pancha e glutios son blangos.

Os sarrios son animals sozials que ban en grupez mirando tascas pa paxendar, pus son erbiboros. Os grupez son formatos nomás que por masclos (que tamián puede que campen solencos) u por fembras con as crías suyas, os cualos s'achundan que en os tiampos en os que son amarexederas.

Fembra de sarrio á ros Alpes austriacos
Enlarge
Fembra de sarrio á ros Alpes austriacos

Os suyos costumbres son diurnos. Bista, olfato e udito son más que buanos, o que premite-lis d'identificar rapedamén os suyos depredadors, sigan onsos, lupos u ombres. Un altro periclo ta ros sarrios son os lurtes, que pueden matar-ne rabaños enters en as mayengatas.

L'asperanza de bida de ros sarrios ya d'uns 20 años.

[Editar] Reproduzión

Os sarrios de ra peninsula Iberica son amarexeders entre otubre e nobiambre, mientres que ros d'Europa zentral en son en nobiambre e ras primeras semanas d'abiando. En ixe tiampo, es grupos de masclos siguen os de fembras e se i achundan, biyendo-sen alabez poderosas luitas entre masclos, que s'acapizan la un contra l'altro ta tener o dreito de reproduzir-se.

A chestazión dura unas 20 semanas, que remata en naxer una sola cría. O sarriet plega ta ra matureza secsual entre ros 2 e 4 años, fendo-lo andes as fembras que ros masclos.

Se son zitatos casos d'ibridos entre sarrios e crapas, siempre machorras, anque nunca no s'ha puesto prebar-ne ra esistenzia de trazas fefaziens.

[Editar] Enlazes esternos

O sarrio á ra peninsula Iberica (En anglés)

Our "Network":

Project Gutenberg
https://gutenberg.classicistranieri.com

Encyclopaedia Britannica 1911
https://encyclopaediabritannica.classicistranieri.com

Librivox Audiobooks
https://librivox.classicistranieri.com

Linux Distributions
https://old.classicistranieri.com

Magnatune (MP3 Music)
https://magnatune.classicistranieri.com

Static Wikipedia (June 2008)
https://wikipedia.classicistranieri.com

Static Wikipedia (March 2008)
https://wikipedia2007.classicistranieri.com/mar2008/

Static Wikipedia (2007)
https://wikipedia2007.classicistranieri.com

Static Wikipedia (2006)
https://wikipedia2006.classicistranieri.com

Liber Liber
https://liberliber.classicistranieri.com

ZIM Files for Kiwix
https://zim.classicistranieri.com


Other Websites:

Bach - Goldberg Variations
https://www.goldbergvariations.org

Lazarillo de Tormes
https://www.lazarillodetormes.org

Madame Bovary
https://www.madamebovary.org

Il Fu Mattia Pascal
https://www.mattiapascal.it

The Voice in the Desert
https://www.thevoiceinthedesert.org

Confessione d'un amore fascista
https://www.amorefascista.it

Malinverno
https://www.malinverno.org

Debito formativo
https://www.debitoformativo.it

Adina Spire
https://www.adinaspire.com