Buddha Yodfa Chulalok

Tikang ha Wikipedia

Buddha Yodfa Chulalok (Rama I)
Litrato ni Hadi Rama I
Natawo	Marso 20, 1737 Ayutthaya
Namatay	Septyembre 7, 1809 Bangkok, Thailand (Siam)

Hi Buddha Yodfa Chulalok o Rama I an Harangdon, amo an hadi han Thailand tikang 1782 ngadto han 1809. Ha Thai, an iya ngaran nahasurat nga พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

Ha Latin nga abakadahan o alpabeto, it iya ngaran puyde gihapon igsurat nga Puttha Yotfa Chulalok. Iton Chulalok ha panalagsaon ginsusurat gihapon nga Chulaloke.

[igliwat] Katawo ngan an Syahan nga Bahin han Kinabuhi

Natawo hiya ha Ayutthaya han Marso 20 1737 nga anak ni Phra Aksorn Sundara Smiantra, usa nga nobleman han Ginhadi-an han Ayutthaya. Gintutuohan nga hiya mayda Thai, Intsik, Persiano, ngan bisan Griyego han iya pamilya, pero waray pa ini mapamatuod. An iya ngaran han iya katawo Thong Duang. Katapos han iya pagtu-ón hin templo nga Buddhista, an iya amay nagpadara ha iya nga magsirbe nga alalay han tawo nga magigin hadi nga hi Hadi Utumporn. Didto, ginkakilala niya an iya sangkay nga hi Sin, nga amo an magigin Hadi Taksin. Katapos han kabungkag han Ayutthaya inmapi hiya han mga kasundalohan ni Taksin, ngan nakilala hiya han ngaran nga Chao Phraya Chakri. An ngaran nga Buddha Yodfa Chulalok ginngaran ha iya katapos han iya kamatayan ni Hadi Nangklao (Rama III).

[igliwat] Pagin Hadi

Iya Majestad nga hi Hadi Rama I han Siam (litrato ha National History Museum, Bangkok)

Samtang hi Chakri heneral ni Taksin, hiya an nagsalakay ngan nagdaog han Wieng Jan (Vientiane) han 1778/79, ug an nasod han Laos nahamutang ha ilarom han ka-vassal, ngan iya ginkuha an Emerald Buddha hini ngan ginbalhin ngadto ha Thonburi. Han 1782, hi Taksin gindeklara nga lurong katapos hin golpe de estado o coup d'etat ngan ha pagtikaiha ginpapatay. Hi Yodfa nakapuwesto ha poder ngan nag-establisar han Chakri nga dinastiya. Ginkoronahan hiya han Abril 6 ha ngaran nga Rama I; iton petsa yana adlaw hin pagsaurog nga publiko ha Thailand.

Estatwa ni Hadi Rama I. (1782-1809)

Hi Hadi Rama I nagpadayon han kan Taksin buhat nga pagtalwas han bag-o nga nahiusa nga nasod tikang han mga pagsalakay han Burma, ngan hiya nagpirde hin mga pipira nga pagsalakay han mga taga-Burma. Ha kultura, hi Rama I ginbalik niya an pagtukod han mga tradisyon han nasod pinaagi hin pagbiling ngan pagtirok hin mga Buddhista nga mga sinurat nga nawara han kasamok katapos han pagbungkag han Ayutthaya nga ginhimo han mga taga-Burma han 1767. Ginbalhin liwat niya an kapital tikang han kan Taksin kapital nga Thonburi ngan naghimo hiya han bag-o nga kapital nga Bangkok. Ha iya palasyo, an Wat Phra Kaew gintukod agod igbalay an Emerald nga Buddha, ngan naghimo hiya hin bag-o nga kodigo hin balaod, an Libro han tulo nga selyo. Ginpili niya ngan ginbutang ha iya puwesto an Patriarka Suprema han Thai nga Buddhismo. Tungod kay hilig niya an literatura, nagsurat gihapon hiya hin Thai nga bersyon han Ramayana epos nga tinatawag Ramakian.

[igliwat] Kamatay

Namatay hiya han Septyembre 7, 1809, ngan an nagsunod ha iya komo hadi an iya anak nga hi prinsipe Isarasundorn, nga nagin Hadi Rama II (Buddha Loetla Nabhalai).