Wikipedia:Vervoegienge van ja, nêe en ols
From Wikipedia
In’t West-Vlams es ja, nêe en ols biekans nie gebruukt: doarom en artikel omtrent de Vervoegienge van ja, nêe en ols. Omdat de affirmoatie of ontkennienge in verschillende ‘’sterkten” bestoat en datter ôok nog vele verschillen bestoan van streke noa streke, eime ne tableau met vele meuglikeden.
Inoud |
[bewerk'n] Vervoegienge van Ja, Nêe en Ols ?
Vô ja kud je ook 'jup' zegg’n. "Nêe" of “nin” azo zegg’n we mêestal ot er eigentlik gêen vroage gesteld is. "Nin, bluuft doar of!" bievôorbeeld.
Over 't algemèen moe'je ja, nêe en ols vervoegen gelik da j'n werkwoord vervoegd. "Ja" azo zegn we mêestal ot er eigenlik gêen vroage gesteld is. "Ja lap, 't is weere van da" bevoorbeeld.
[bewerk'n] Gebruuk
Ier eije sommigste vervoegiengn van 'ja', 'nêe' en 'ols':
| Persôon | Ienkelvoud | Mêervoud |
|---|---|---|
| 1ste | jaak | jaaw/jow |
| 2de | joag/joaj | joj |
| 3de | joan/joas/joat | joas |
| 1ste | nink | nêew |
| 2de | nêej(e)/nêeg | nij(e) |
| 3de | nêen/nêes/nint | nêes |
| 1ste | oak | oamme |
| 2de | oaje | oaje |
| 3de | oatie, oasse, oat' | oanze |
De boasisregel is eigentlik simpel: Je giet j'n antwoord in e zinne. Je nimt et onderwerp van die zinne, en in die persôon vervoeg je je 'ja'.
Een voorbeeldje: De vroage is "Zie je gie zot?"
- Je wil zegg’n van ja.
- Et antwoord zoe zin: "Ja, ik benne zot"
- Wien is't er zot? 'IK'.
- Dus: êerste persôon ienkelvoud.
- Je verkort' antwoord is dus: Jaak
Eigentlik trek je dus j'n affiermoatje en e persôonlik voornaamwoord tôpe.
- Jaak = Ja ik
- Joag = Ja gie
Let trouwes ne kê up voe volgende nuaanse:
- Ja, ik zien zot
- Jaak, 'k zien zot
Et êeste word allêene gebruukt o't er klemtoone up ligt.
Et liekt allemoale vrê simpel, en da ist’ôok. 't Is allêen de gewente om et goe te gebruken binst dajje ant klappen ziet. Beginlieng’n voln ier assan deur de mande.
En ander voorbeeldje vô de nêe: De vroage is "Zie je gie zot?"
- Je wil zegn van nêen.
- Et antwoord zoe zien: "Nêen, ik zien nie zot"
- Wien is't er nie zot? 'IK'.
- Dus: êerste persôon ienkelvoud.
- Je verkort' antwoord is dus: Nink
Eigentliek trek je dus j'n ontkennienge en e persôonlik voornoamwoord saamn.
- Nink = Nêen ik
- Nêeg = Nêen gie
Let trouwes ne kê up voe volgende nuaanse:
- Nêen, ik zien nie zot
- Nink, 'k zien nie zot
Et êeste word allêene gebruukt o't er klemtoone up 'ik' ligt.
Nog e klêen voorbeeldje vô 't licht of te legg’n:
- E je et licht uut gedoan? - Nink! (Joak)
- Ist licht uut? - Nint! (Joat)
(Noar origineel van auteur: Gebruker:Aergn)
[bewerk'n] Ja
- 1e persôon ienkelvoud = joak
- 2e persôon ienkelvoud = joah, joaj(e), joag
- 3e persôon ienkelvoud m = joaj, joan
- 3e persôon ienkelvoud v = joas
- 3e persôon ienkelvoud o = joat
- 1e persôon mêervoud = joam, joaw
- 2e persôon mêervoud = joah, joaj(e), joag
- 3e persôon mêervoud = joa(n)z
[bewerk'n] Nin
- 1e persôon ienkelvoud = nink
- 2e persôon ienkelvoud = njih, nèj(e), nih, niehe, nijg
- 3e persôon ienkelvoud m = nin, ninie, nei, njieh
- 3e persôon ienkelvoud v = nins
- 3e persôon ienkelvoud o = nint
- 1e persôon mêervoud = niw, njiw, nim
- 2e persôon mêervoud = njih, nèj(e), nih, niehe, nijg
- 3e persôon mêervoud = ni(n)s
[bewerk'n] Overtreffende trappe va jawel
- 1e persôon ienkelvoud = emobakendoe
- 2e persôon ienkelvoud = emobahendoet, emobajendoet
- 3e persôon ienkelvoud m = emobajendoet, emoba'doet
- 3e persôon ienkelvoud v = emobazendoet
- 3e persôon ienkelvoud o = emobatoet
- 1e persôon mêervoud = emobamendoen
- 2e persôon mêervoud = emobahendoet, emobajendoet
- 3e persôon mêervoud = emobazendoen
[bewerk'n] Ossekik/ank(e)
- 1e persôon ienkelvoud = oak, ank(e)
- 2e persôon ienkelvoud = oaje, aj(e)
- 3e persôon ienkelvoud m = oatie, atn
- 3e persôon ienkelvoud v = ozzezie, asse
- 3e persôon ienkelvoud o = oatet, at
- 1e persôon mêervoud = oame, amme
- 2e persôon mêervoud = oaje, ajje
- 3e persôon mêervoud = oanze, âs, âze
[bewerk'n] Jaak da doe kik toch
- 1e persôon ienkelvoud = bakdoe, jokdoe
- 2e persôon ienkelvoud = bajoagt, bagedoet
- 3e persôon ienkelvoud m = bajdoet
- 3e persôon ienkelvoud v = bazdoes
- 3e persôon ienkelvoud o = ba-toet
- 1e persôon mêervoud = bamdoen
- 2e persôon mêervoud = bahndoet
- 3e persôon mêervoud = boanzedoen, bajoa(n)s
[bewerk'n] Nink, da doe kik nie
- 1e persôon ienkelvoud = bakkendoenie, jakkendoenie, jokk'ndoen, bannink
- 2e persôon ienkelvoud = baggendoehie, johhendoenie, johhendoet, banij
- 3e persôon ienkelvoud m = bajendoenie, jojndoet, banín
- 3e persôon ienkelvoud v = bazzendoes, jozndoet, banni(n)s
- 3e persôon ienkelvoud o = bat'ndoet, jot'ndoet, bannint
- 1e persôon mêervoud = bammendoenie, jowwendoenie, banniwwe
- 2e persôon mêervoud = johidderdoenie, baggendoet, banjeeh
- 3e persôon mêervoud = jozzndoenie, jozzndoen, banni(n)s
[bewerk'n] Tochwel
Overtreffende trappen van toet:
- Toet – Tetoet – Toettoet – Toettoettoet
