Torquato Tasso
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu madde Mayıs 2006 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.
Torquato Tasso (1544 - 1595) İtalyan şairi Tasso, İtalyan Rönesansı’nın destansal şiir türündeki başyapıtlarından olan “Kurtarılmış Kudüs”ün (Gerusalemme Liberata) yazarıdır. Şair ve saray adamı Bernardo Tasso’nun oğludur. Babasının Urbino Dükü II. Guidobaldo’nun hizmetine girmesiyle sarayda dükün oğluyla birlikte eğitim görme olanağı buldu. 1560’ta hukuk öğrenimi için Padova’ya gitti. 1562’de yayınladığı Rinaldo adlı destanıyla adını duyurdu. Bir süre Bologna Üniversitesi’nde öğrenim gördükten sonra Ferrara’ya gitti. Orada önce Kardinal Luigi d’Este’nin hizmetine girdi. 1575’te, Padova’da başladığı Gerusalemme Liberata’yı bitirdi. Ferrara’da Este ailesinin hizmetinde geçirdiği yaklaşık yirmi yıl ona bir yandan ün ve başarının kapılarını açarken, diğer yandan da hapishane ve akıl hastanesinde sonuçlanacak huzursuzluklarla dolu bir dönemi de birlikte getirdi. Uzun yıllarını verdiği yapıtı “Kurtarılmış Kudüs”ün klasik destan kurallarına uygunluğundan kuşku duymaya başladı. Bunu, dinsel inançlarından duyduğu kuşkular izledi. Korku ve paranoya sonucunda yargılanmak için Engizisyon’a başvurdu ve suçlu görülerek hapse atıldı. Hapisten çıktıktan sonra, bu kez Ferrara dükünün emriyle akıl hastanesine kondu. Burada kaldığı yedi yıl boyunca ara vermeden yazmayı sürdürdü. 1586’da Mantova Prensi Vincenzo Gonzaga’nın yardımıyla hastaneden çıktı ve onun hizmetine girdi. Başyapıtı olan Kurtarılmış Kudüs’te, Birinci Haçlı Seferi sırasında Kudüs’ün Hıristiyanlarca alınışını konu eder. Ancak Tasso, tarihsel anlatıya romantik ve doğaüstü bölümler eklemiş, klasik destan kurallarını düş gücüyle kaynaştırmıştır. Vergilius’u örnek alarak klasik destan biçimine bağlı kalmakla birlikte, aşk serüvenlerini anlatmış ve alegorileriyle Ortaçağ romanlarına yakınlaşmıştır. Yapılan eleştiriler ve kendisinin de duyduğu kuşkular sonucunda, 1592’de yapıtını yeniden ele almış, ancak bu kez yazdığı “Fethedilmiş Kudüs” döneminin edebiyat ve ahlâk kurallarına tam bir uygunluk içinde olmakla birlikte Gerusalemme Liberata’nın şiirsel yetkinliğine erişememiştir. Tasso’nun yaşamında olduğu gibi yapıtlarında da, şairin lirik ve gizemli duyarlığı ile döneminin din, ahlak ve edebiyat alanındaki katı kuralları arasındaki gerilim ve bunun doğurduğu bir hüzün kendini gösterir.
