Mitoz

Vikipedi, özgür ansiklopedi

	Bu sayfada devam eden bir çalışma vardır. Dilerseniz, siz de yardım edebilirsiniz: Eğer çalışma yarıda kalmışsa, çalışmayı başlatan kişiyle iletişime geçip, sayfanın durumunu ona sorabilirsiniz. Sayfanın geçmişinden  sayfa üzerinde uğraşanları görebilirsiniz.
Üzerinde 7 günden fazla değişiklik yapılmayan sayfalardan kaldırılmalıdır.

Mitoz ya da Mitosis; bir hücrenin kendi genomunu eşleyerek iki yavru hücre şekilde bölünmesidir. Genellikle ardından sitoplazma ve hücre zarının bölünmesi olan, sitokinez gelir. Bunun sonucu olarak, organelleri ve diğer hücre elemanları eş olan iki kardeş hücre oluşur. Mitoz ve sitokinez hücre döngüsünde M harfiyle gösterilen mitozu tanımlar. Mitoz yalnızca ökaryotik hücrelerde görülür. Çokhücrelilerde somatik hücrelerin oluşumu mitozla olurken, eşey hücrelerinin oluşumu mayoz denilen bölünme çeşidiyle olur. Çekirdeği olmayan prokaryotlarda hücreler, fission denilen bölünme yöntemiyle bölünürler.

Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.) hayat boyu devam eder. Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar kendini eşler. Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir. Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre meydana gelir. Mitoz da çekirdek bölünmesi karyokinez, sitoplazma bölünmesi sitokinez olarak tanımlanır. Karyokinez başlangıçta interfaz ve sonrasında gerçek bölünme evreleri olan profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak görülür.

Konu başlıkları 1 İnterfaz 1.1 G1 (gap=aralık) evresi 1.2 S (synthesis) evresi 1.3 G2 (gap=aralık) evresi 2 Profaz 3 Metafaz 4 Anafaz 5 Telofaz 6 Ayrıca bakınız 7 Dış bağlantılar

[değiştir] İnterfaz

Hücrenin mitoz bölünmeye geçmeden önceki hazırlık evresi olup, G1,S ve G2 evrelerinden oluşur. Bu evrede daha sonraki evreler için gerekli olan maddeler sentezlenir.

[değiştir] G1 (gap=aralık) evresi

En uzun evre olup, 9-16 saat kadar sürer. Bu evrede hücre RNA ve protein sentezi yapar, fakat henüz DNA sentezi görülmez.

[değiştir] S (synthesis) evresi

Yaklaşık 6 saat sürer, RNA sentezi G1 deki gibi devam etmekteyken, protein sentezi ise en yüksek seviyeye ulaşır. Kalıtsal maddenin iki katına çıkması için DNA sentezi başlar.

[değiştir] G2 (gap=aralık) evresi

Yaklaşık 3-4 saat ya da daha kısa sürer. DNA sentezi durur, fakat RNA ve protein sentezi G1 deki hızıyla devam eder. İnterfazın sonudur.

[değiştir] Profaz

Kromatin ağı kıvrılıp, kalınlaşarak kromozomları oluşturur, Kromozomlar ışık mikroskobunda görülebilir haldedir. Kromonema ipleri kendi eşelrini yaparak bir çift özdeş kromatid meydana getirir. Sentiyoller çoğalarak çiftler halinde karşılıklı kutuplara göç ederler ve iğ ipliklerini kromozomların sentromerlerine uzatırlar. Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.

[değiştir] Metafaz

Çekirdek zarı kaybolduğunda metafaz başlar. İkişer kromatidli kromozomlardaki her kromatid sentromerinden iğ ipliklerine bağlanır, ekvatoriyel düzlemde dizilirler.

[değiştir] Anafaz

Sentromerleriyle iğ ipliklerine tutunan yavru kromatidler karşılıklı kutuplara hareket ederler. Bunlar yavru hücrelerin kromozomları halinde görülebilir.

Sentromere bağlı kromatidler,sentromerin yarılmasıyla ayrılır.Birbirinden ayrılan kardeş kromatidler kromozom adını alır.Kardeş kromozomlar birbirlerinden bağımsız karşılıklı kutuplara çekilmeye başlar.

[değiştir] Telofaz

Hücrenin her bir kutbunda özdeş kromozom takımları toplanır, kromozomlar çözülerek yeniden kromonema iplikleri haline dönerler. İğ iplikleri kaybolur. Çekirek zarı ve çekirdekçik belirir. Sitokinez denilen sitoplazma bölünmesi başlar ve dıştan içe doğru boğumlanarak sitoplazma ve hücre zarı bölünür. Sonuçta iki yavru hücre ortaya çıkar. Sitokinez durumuna göre hücreler eşit veya eşit olmayan büyüklüktedir. Fakat genetik materyal bakımından her iki hücrede aynı genetik yapıya sahip, kromozom sayıları eşittir.

---

Mitozun bu dört evresi yaklaşık olarak memelilerde 40-80 dakikada tamamlanır. Bitki hücrelerinde 100C'de 135 dakika süren mitoz bölünme, 25-300C'de 30 dakikada tamamlanır. Bazı maddeler ve ısı mitozu ve hızını uyarır. Mitoju uyaran eşey hormonları ve fitohemagglutinin gibi maddelere mitojenik maddeler denir. Bununla beraber, urethan, X ışınları kolşisin gibi maddelerin mitozu durdurucu etkisi vardır. Damardaki kan hücreleri ve belli bir süre sonunda sinir ve kas hücreleri mitoz bölünme yapmazlar.

[değiştir] Ayrıca bakınız

• Birhücrelilerde üreme
• Çokhücrelilerde üreme
• Amitoz
• Mitoz
• Mayoz

[değiştir] Dış bağlantılar

• Animasyon Mitoz ve Mayozun karşılaştırılması
• How Cells Divide: Mitosis vs. Meiosis
• Science aid: Mitosis and meiosis: A simple account of the process aimed at teens
• Mitosis & Cytokinesis Animation