Lice, Diyarbakır
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu madde Nisan 2006 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.Düzenleme yapıldıktan sonra bu not silinmelidir.
Lice, Diyarbakır Vilayetine bağlı bir ilçe olup, Diyarbakır'ın Kuzey doğusunda yer almaktadır. İlçe merkezi 1975 Depreminden önce Akdağ eteklerindeki Akı tepesinde kurulu iken Depremden sonra hemen aşağılarında bulunan ovaya kurulmuştur. Lice'nin Deprem öncesindeki yerleşimi eğimli ve kademeli bir düzende olup uzaktan bakıldığında sanki evler birbiri üzerine dizilmiş gibi bir görüntü ortaya çıkmakta idi. (Bugün Elazığ iline bağlı Maden ilçesi benzer bir görüntü sergilemekte, Diyarbakır-Elazığ karayolundan bakıldığında evler birbirinin üzerine inşa edilmiş gibi görünmektedir.) Lice'nin Diyarbakır il merkezine uzaklığı yaklaşık 90 Km, Yüzölçümü 1.083 Km2'dir. Merkez bucağı dışında 1 bucak (Hézan-Kayacık), 13 Mahalle, 56 Köy ve 112 Mezrası vardır. Lice ilçe merkezi daha önceleri Antak Kalesine bağlı bir Köy iken (1042 yılında) zamanla gelişmiş ve (Antak Kalesinin de zaman içinde önemini yitirmesiyle) İlçe Merkezi konumuna gelmiştir. Güneydoğu Torosların güney eteklerinde, deniz yüzeyinden yaklaşık olarak 1100-1125 mt yükseklikte kurulmuştur. (bir kaynakta 1100, bir diğerinde ise 1125 olarak geçmektedir. Kanaatimizce bu fark, 1975 Depreminden önce Dağın eteklerinde kurulu bulunan Lice'nin daha sonra ovada kurulmasından kaynaklanmaktadır.) İlçemiz topraklarının bir bölümü (Güney kesimi) Güneydoğu Anadolu, daha büyük olan bölümü (Kuzey kesimi) ise Doğu Anadolu Bölgesindedir. Güneydoğu Anadolu bölgesinde bulunan Diyarbakır ilinin, Doğu Anadolu'ya sarkan diğer ilçeleri ise Çüngüş ve Kulp'tur. İlçemizin toprakları, Güneydoğu Torosların engebeli ormanlarla kaplı, Kuzey-Güney doğrultulu vadilerle çok yarılmış kesimlerini kaplar. Hani ve Lice Yörelerinden, güneye doğru Sarım Çayına doğru Koz (yüksekliği 2.283 mt), Cirbir, Lis (2.220m) ve Adem (2.100m) dağları uzanır. Kuç, Şagur (Şahur Köyü) ve Mızak (Mizak) dağları ikinci sırayı; Bebek, Eshab-ı Kehf, Zırıht ve Cun dağları da üçüncü sırayı oluşturur. Dördüncü sıra ise, Piraziz, Nerip, Dakyanus ve Dér Hézan dağlarıdır. Toprakları Doğuda Kulp, Güneydoğuda Silvan, Güneyde Hazro, Güneybatıda Kocaköy, Batıda Hani, Kuzey ve Kuzeybatıda ise Bingöl ilinin Genç ilçesi ile çevrilidir. Lice'nin komşuları arasında en uzun sınır; 48 km uzunluğu ile Bingöl il sınırıdır. Bingöl sınırı Kuzeybatıdaki Ecemiş Köyü, İvecik Mezrasında başlar, kuzeydoğudaki Güldiken Köyünde biter. Doğuda ise 27 km. uzunluğunda Kulp sınırı bulunur. Bu sınır kuzeydoğudaki Güldiken Köyü, Çotuk Mezrasında başlar, güneydoğudaki Türeli Köyü Dehlizara Mezrasında biter. Güneydoğu sınırında ise 8 km. uzunluğunda Silvan sınırı bulunur. Silvan ile Lice sınırını Yumru Dağı oluşturur. Silvan sınırı Türeli Köyü Dehlizara Mezrasında başlar, Kutlu Köyü Kerpiçören Mezrasında biter. Güneyde 18 km. uzunluğunda Hazro sınırı bulunur. Hazro sınırı Kutlu Köyü Kerpiçören Mezrasında başlar, Dolunay Köyünde biter. Güneybatıda ise 20 km .uzunluğunda Kocaköy sınırı bulunur. Kocaköy sınırı Dolunay Köyünde başlar, Gökçe Köyünde son bulur. Batıda ise 37 km uzunluğunda Hani sınırı bulunur. Hani sınırı Gökçe Köyünden başlar, Ecemiş Köyü, İvecik Mezrasında son bulur.
İKLİM
Yağmur : Yapılan ortalama ölçümlere göre Lice'nin çevreye nazaran en fazla yağışı kaydettiği görülmektedir. Örneğin; yıllık yağış tutarı Diyarbakır'ın diğer ilçelerinden Silvan'da 729 mm, Ergani'de 767 mm, Kulp'ta 1.156 mm iken Lice'de 1.293 mm'dir. Kuzeydeki Dağların eteklerine gidildikçe yağış miktarı da artmaktadır. En fazla yağış İlkbahar'da yağarken, en az ise Yaz mevsiminde, Temmuz ve Ağustos aylarında 1 milimetre veya hiç yağış almadığı da olur. Bu aylarda İlçemizin arazisi kupkuru olur. Sonbaharda Kış'a nazaran daha az yağış düşer. Bir gün içinde gerçekleşen en çok yağış 05/03/1950 tarihinde 81.0 mm olarak tespit edilmiştir.
Kar :
Diyarbakır'ın Doğu Anadolu bölgesindeki ilçelerinden biri olan Lice'de Kış'lar oldukça soğuk ve yağışlı geçer. Diyarbakır ve diğer ilçelere nazaran en yoğun Kar yağışı Lice'dedir. Kar'ın yerde kalma süresi de bölgeye nazaran Lice'de daha uzundur. Aşırı Kar yağışları yüzünden Lice-Genç ve Lice-Kulp Karayolu sık-sık ulaşıma kapanabilmektedir. Kar yağışının çok olduğu ve soğuklar nedeniyle uzun süre yerde örtü oluşturduğu zamanlarda ulaşım tamamen aksayabilmektedir. En yüksek Kar örtüsü 1959 yılının Şubat ayında 104 cm. olarak tespit edilmiştir.
Akarsular :
523 Km'si ülkemiz sınırlarında olmak üzere toplam 1.900 Km.lik uzunluğuyla Türkiye'nin en uzun 2. nehri (1. Fırat) olan Dicle Nehri'nin en önemli iki kaynağından biri ilçemiz sınırları içindeki Bırkleyn Mağaralarından doğmaktadır. Bırkleyn suyu, Lice'nin yukarısında, Lice-Genç yolu üzerinde bulunan Bırkleyn mağaralarında doğar. Bir süre güneybatı yönünde akar. Sonra batıya yönelir; kimi dere sularını alarak çoğalır. Piran yöresinde (Dicle ilçesinin eski adı) Dibni (Zebene) suyunu alır. Zoğrıkelkum Köyü'nün yukarısında güneye döner. Metinan ve Amini kaleleri önünden geçerek Delucan yöresinde, Gölcük civarında doğan diğer kolla birleşir. Dicle'nin yatağı Delucan'dan sonra güneye doğru düzleşir. Diyarbakır'dan varmadan önce Devegeçidi suyunu alır. Diyarbakır'ı geçtikten sonra sağ taraftan Havar, Yenice ve Karasu derelerini, soldan da Ambar, Kuru, Pamuk, Sinan ve Batman çaylarını alır. Daha sonra Göksu ve Aşağı Hanik çaylarını da alarak Cizre sınırına varır.
KAYNAK : ZEKİ DİLEK www.licem.com
