Karaçay

Vikipedi, özgür ansiklopedi

   Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti,Kuzey Kafkasya'da Rusya Federasyonu üyesi bir cumhuriyet.Yüzölçümü 14.100 km.kare,nüfusu 439.470 (2002),başkenti Çerkessk,diğer kenti Karaçayevsk.Nüfusun %44'ü kentli,% 56'sı köylüdür.Etnik açıdan,nüfusun % 38.5'i Karaçay (169.198),% 33.6'sı Rus (147.878),% 11.3'ü Çerkes (49.591),% 7.4'ü Abaza (32.346) ve % 3.4'ü de Nogay'dır (14.878).Bu beş etnik grupun,Ortodoks Hıristiyan olan Ruslar dışında kalan dört grup Sünni (Hanefi)Müslümandır.Beş dil de resmi dildir,okullarda okutulur,Karaçay-Çerkes Devlet Üniversitesi'nde incelenir ve öğretilir.Yine bu beş topluluğun dilinde gazete,dergi,kitap,adyo ve televizyon yayını vardır.
  Karaçaylar,cumhuriyetin başkanti ile doğusunda ve güneyinde yoğun olarak bulunurlar:Karaçay,Ust-Cegota ve Malo Karaçay rayonları.Ruslar başkent Çerkessk dışında,batıdaki Zelençuk ve Prikuban rayonlarında,Çerkesler ve Abazalar ise,kuzey batıdaki Küçük ve Büyük Zelençuk ırmakları vadilerini kapsayan Habez,Adıge-Hable ve Abaza rayonları ile

Çerkessk'te yaşamaktadırlar.Nogaylar ise en kuzeydeki Adıge-Hable rayonunun kuzey düzlüğündeki altı köyde yoğun olarak barınmaktadırlar.

  Tarih:Bölgenin asıl yerlileri Adıgeler olup,diğerleri daha sonra bu bölgeye yerleşmiştir.Yaklaşık 1830-38 yılları arasında,bölgede,büyük ölçüde Rus istila ve denetimi gerçekleşmiştir.Kuban Irmağının batısında bulunan Urup ve Laba ırmakları arasında bulunan ve Çerkeslerce Base Ovası (Gubğo)denilen büyük bir alan Çerkes ve Abaza nüfusundan temizlenmiştir.Ancak bu nüfusun küçük bir kısmı,Kabardiya'dan getirilen göçmenlerle de takviye edilerek,Ruslarca şimdiki yerlerine yerleştirilmişlerdir.Çerkesler Kabartay ve Besleney lehçelerinde konuşurlar.
  Karaçaylar ise,güneydeki dağlık kesim vadilerinde yaşıyor iken,1944'te Kazakistan'a sürülüp 1957 yılı ile birlikte geri getirilmişler ve eski yerleri dışındaki (şimdiki) yerlere de yerleştirilmişlerdir.Karaçaylar,Nogaycaya yakın bir Türk lehçesi konuşurlar.
  Ruslar,1830'dan sonra,1860'larda yoğunlaşmak üzere bölgeye yerleştirilmişlerdir.
  Karaçay-Çerkes Cumhuriyeti'nin güneyi dağlık bir turistik bölgedir.Kuzey düzlükleri ile verimli vadilerde sulama ile yoğun tarım yapılır.1959 yılından beri Rus nüfus sayısı ve oranı düşmekte,diğer dört grupun,özellikle Karaçaylarınki artmaktadır.Cevdet Yıldız.