Zmienność poziomu morza
Z Wikipedii
Należy w nim poprawić: liczne literówki, styl, weryfikacja informacji.
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.
Zmienność poziomu morza to zmiany poziomu morza w geologicznej skali.
Obecny poziom morza przyjmowany jako stały punkt odniesienia jest czasowo bardzo niestały. W ostatnich 100 latach poziom oceanów podniósł się o 20 cm. Rozróżniamy izostatyczną i eustatyczną zmienność poziomu mórz. W tym artykule opisywana jest zmienność eustatyczna.
W dłuższym czasie średni poziom morza może zmienić się poprzez zlodowacenia lub ocieplenie klimatu i związane z tym topnienie lub zlodowacenie lądolodów.
W prehistorycznej przeszłości 20 tys. lat temu poziom morza był najniższy od 130 tys. lat. Dane te są mierzone bezpośrednio i estymowane na podstawie potencjalnej objętości lądolodów, przy czym lodowce Skandynawii stosunkowo niewielką odgrywały rolę dużo większą lądolód północnoamerykański sięgający do śródziemnomorskich szerokości geograficznych i lodowce antarktyczne.
W skali geologicznej obecny poziom morza jest niski. Niższy o 150-400 m od maksymalnych. Gdyby stopiły się wszystkie lądolody podniósłby się o 67.5 m nad obecny poziom morza. Wyższe geologicznie poziomy morza zawiązane były z rozmieszczeniem a głównie rozpłaszczeniem kontynentów. Im bardziej lądy są wypiętrzone tym niższy jest poziom oceanu. Erozja powoduje zasypywanie morza i podnoszenie jego poziomu wypiętrzanie gór odwrotnie jego obniżanie. Kontynenty, co najmniej, dwa razy zebrały się razem i podzieliły [1].
Najniższy poziom oceanów był wtedy, gdy cała ziemia zamarzła ostatnio około 600 M lat temu.
Spis treści |
[edytuj] Metody
O poziomie mórz wnioskujemy bezpośrednio poprzez badanie geologicznych śladów linii brzegowej formowanie się delt rzek i dolin wyżłobionych w dnie morskim, rozwój raf koralowców czy erozję wynurzonych raf, pozostałości organizmów przybrzeżnych, nawarstwienia skał osadowych i nadmorskich pisaków. Dane te muszą być przeliczone z uwzględnianiem potencjalnych izostzji. Cenne pośrednie informacje dostarczają dane klimatologiczne. Warstwy lodu zaległego od 200 tys. lat, kwaterowanego w lodzie powietrza a w nim metanu i CO2. Dodatkowo aktywność wulkanów, których potężne eksplozje zakłócają cykle lodowcowe przyspieszając zlodowacenie. Badania astrofizyczne innych gwiazd i słońca pozwalają modelować i lepiej zrozumieć aktywność słoneczną i jej wpływ na cykle zmian poziomu mórz. Oscylacje osi ziemi i stąd precesja gwiazd odgrywa istotną czy główną rolę w cyklach zlodowaceń i stąd w oscylacjach poziomu mórz.
Zbadano wiele set cykli związanych z wypiętrzaniem i topnieniem lodowców jest to proces cykliczny, odwieczny, niewiele zależny od człowieka. Obecnie mamy wysoki poziom oceanów stan taki trwał w ostatnim milionie lat stosunkowo krótko (15%) zwiększona koncentracja, CO2 może zachować tę ciepłą "koniunkturę".
[edytuj] Historia zmian
Im dawniejszy okres dane mniej precyzyjne. Okresy i fakty potwierdzające zebrane dane:
[edytuj] XX wiek do teraz (2006)
Średni wzrost poziomu mórz 1.8 mm/rok. Roczne przypływy od 0.8 do 3.3 mm/rok
[edytuj] Od 7 tys. lat do XIX wieku
Generalnie stabilny poziom. Powolne podnoszenie o 5 m. Średnio 0.6 mm/rok.
- ostatnie 3000 lat 0.15 mm rok.
- 4000-3000 niewielkie obniżenie związane z aktywnością wulkaniczną i powulkanicznym ochłodzeniem klimatu.
[edytuj] 7-15 tys. lat temu
- Szybki wzrost poziomu mórz. Rozpoczęty pulsem topnienia faza A1. Średnia szybkość 1.2 cm / rok.
- 11.5 k okres Younger Dryas. Zakończone 10,200 14C lat PT (około 11,500 lat kalendarzowych)
- 12-11 k spowolnianie lub wg niektórych pomiarów nieznaczne obniżenie. Pyłki z jezior Europy wskazują na niespodziewane zwiększenie wilgotności klimatu.
- 11.4 k do 10.2 k C14 lat temu, Huelmo/Mascardi oziębienie znane jako HMCR (Huelmo/Mascardi Cold Reversal) lub oziębienie w południowoamerykańskie. Poprzedza o 550 lat Młodszy Dryas.
- 14.6 -14.3 wzrost o 16 m. Średnio 1 metr na 18 lat, 5.3 cm / rok *3
- 14.6 ± 0.3 10Be k lat zwolnienie cofanie się (SIS)lądolodu Skandynawii.
- 15.75 -14.2 k zwiększa się bardzo topnienie. Puls topnienia szybkość 1 m na 25 lat utrzymuje się przez 500 lat. Okres zwany mpw-1A średnio 4 cm/rok. Możliwe maksymalne roczne przyrosty do kilkudziesięciu cm/rok. Związany z pęknięciem lodów szelfowych Antarktyki i ich dryfowaniem.
[edytuj] 20-15 tys. lat temu
- 19.0 ± 1.6 10Be k lat. Inicjalne topienie SIS
- W okresie tym przyrost o 10 – 15 m
- Spadek zahamowany, powoli wody przybywa 3 mm /rok. Rozpoczyna się topnienie lodowców.
[edytuj] 24-20 tys. lat temu
Poziom -120 do -150 m według różnych ocen obciążonych izostatycznymi błędami.
- 22 k Szelf Sunda odkryty, porośnięty namorzynową roślinnością, przenikanie gatunków. Najniższy (dotychczas) zmierzony poziom, w rejonie gdzie lodowcowe ruchy izostatyczne nie występują, wskazuje -148 m. Połączenie niektórych wysp malijskich po kontynentalnej stronie linii Wallace: Borneo, Jawy, Sumatry. Mapa *2 dla -120.
[edytuj] 24-130 tys. lat temu
Poziom mórz był zbliżony do obecnego, potem oscylująco malał.
[edytuj] 130-140 k
Poziom wyższy o 6 m od obecnego. Rafy na wyspie Kaikos są 3 m ponad poziomem morza. Na Bahama klify nadmorskie mają falami wyżłobione nisze 6 m n.p.m.
[edytuj] 140 tys. – 1 m. lat temu
Cykliczne oscylacje. W granicach 150 m.
[edytuj] 1 – 600 m. lat temu
- 65 Spadek związany z asteroidem jukatańskim.
- 120 Istotna anomalia w cyklach.
- 350-250 utrzymuje się dłużej niski poziom. Kontynenty zgrupowane blisko południowego bieguna.
- 450 Najwyższy prognozowany poziom.
[edytuj] Ciekawostki
- Gdyby poziom morza obniżył się o 137 m Morze Czerwone by całkowicie wyschło. Nie zasila go żadna rzeka. Trwają badania dla weryfikacji tej hipotezy. Najpłytsze miejsce jest zlokalizowane na zachód od wyspy Hannish. Występuje gwałtowne zwiększenie zasolenia ok. 20 k lat. [2]
- Zatoka Meksykańska sięgała do Zatoki Hudsona rozdzielając kontynent północnoameryński na dwie wyspy.
- W rejonie Zatoki Meksykańskiej oraz Morza Czarnego odkryto podwodne budowle.
- Morze Kaspijskie łączyło się z Jeziorem Aralskim zasilanym wodami Wołgi i Irtyszu. Rzeka Ob całkiwicie zamarzła blokując odływ wody na północ. Odpływ wód do Donu i Morza Czarnego, potem do Irtyszu. Podobne jezioro tworzył zamarznięty Jenisej. Antycyklon uniemożliwiał akumulację śniegu na Syberii jednak dziś występuje izostatyczne podnoszenie brzegów Morza Arktycznego.
- Morze Azowskie było urodzajną równiną.
- Morzem Marmara płynęła rzeka w kierunku zachodnim, odkryto podwodną deltę.
- Zanim powstał Bałtyk płynęła tam rzeka rozżłobiona przez lodowce do dzisiejszego morza.
[edytuj] Przypisy
- ↑ http://www.ucmp.berkeley.edu/geology/tecall1_4.avi dryfowanie kontynentów avi
- ↑ http://www.soc.soton.ac.uk/JRD/PROC/people/das/redsea.php
