Wektor klonujący
Z Wikipedii
Jeden z typów wektora genetycznego. Pomocnicza cząsteczka DNA ułatwiająca produkowanie dużych ilości innego, przyłączonego do niej fragmentu DNA (zwanego wstawką lub insertem). Zawiera charakterystyczny układ nukleotydów (sekwencję) umożliwiający rozpoczęcie pracy polimerazie DNA, tj. enzymowi, który kopiuje całe cząsteczki DNA jeśli tylko zawierają tę charakterystyczną sekwencję (zwaną miejscem ori). Ten proces (będący formą replikacji DNA) zachodzi gdy wektor wraz z przyłączoną do niego wstawką znajdzie się w komórkach odpowiedniego organizmu-gospodarza. Każda komórka-gospodarz może wytworzyć wiele kopii wektora (lub wektora ze wstawką). Ponadto komórki szybko dzielą się, przez co ogromnie zwiększają stopień powielenia DNA. Wbudowanie wstawki do wektora i wprowadzenie takiej hybrydowej cząsteczki do odpowiedniego organizmu-gospodarza jest istotą klonowania DNA. Typowy wektor klonujący zawiera miejsce ori zapewniające tworzenie w komórkach dużej liczby jego kopii, a także miejsce poliklonalne, zwane też polilinkerem, czyli skupisko sekwencji służących jako miejsca restrykcyjne, tj. ułatwiających rozcięcie wektora i przyłączenie do niego wstawki. Ponadto wektor zawiera zwykle gen selekcyjny, nadający komórkom-gospodarzom oporność na jakiś antybiotyk i pełniący funkcje markera transformacji, tj. ułatwiający wyszukanie komórek zawierających dany wektor. Dodatkowo wektor do klonowania może zawierać gen reporterowy ułatwiający odróżnienie komórek zawierających sam wektor od komórek zawierających wektor ze wstawką. Gen reporterowy nadaje komórkom-gospodarzom charakterystyczny wygląd (zwykle niebieską barwę - gdy funkcje "reportera" pełni gen kodujący podjednostkę enzymu beta-galaktozydazy). Jeśli wektor zawiera gen reporterowy, to miejsce poliklonalne jest w obrębie części kodującej tego genu. Wbudowanie wstawki do części kodującej genu reporterowego powoduje, że tworzone na jego matrycy białko zawiera wiele dodatkowych aminokwasów i traci swoją typową aktywność. W wyniku tego, komórki które zawierają wektor ze wstawką (a nie pusty wektor) mają wygląd taki jak komórki nie zawierające wektora (tworzą mlecznobiaławe kolonie), ale są oporne na określony antybiotyk, podobnie jak wszystkie komórki które zawierają dany wektor (ze wstawką lub bez).
Przykłady wektorów klonujących: pUC18, pBLUESCRIPT II KS(+). Schematy, sekwencje, opisy (po angielsku) - np. http://www.fermentas.com/techinfo/cloning/index.html (łącze zewnętrzne)
