Wang Jingwei
Z Wikipedii
Tytuł grzecznościowy: Jixin (季新)
* Inne imię: Zhaoming (兆銘).
Wang Jingwei (汪精衛, 汪精卫, Wāng Jīngwèi, Wang Ching-wei) (ur. 4 maja 1883 - 10 listopada 1944) - chiński polityk. Członek lewego skrzydła Kuomintangu, znany z zerwania współpracy z szefem partii Czang Kaj-szekiem i utworzenia kolaborującego z Japończykami rządu w Nankinie.
Jingwei urodził się w Panyu (prowincja Guangdong). W 1903 r. pojechał na studia do Japonii, dzięki współfinansowaniu jego podróży przez cesarski rząd dynastii Qing. W 1905 r. wstąpił do Tongmeng Hui [1]. Następnie został uwięziony za uczestnictwo w spisku zmierzającym do zgładzenia ówczesnego regenta Chin - drugiego księcia Chun. Jingwei pozostawał w więzieniu od 1910 r. aż do 1911 r. kiedy to doszło do wybuchu powstania Wuchang.
Kariera polityczna Wang Jingweia (nazywanego chińskim Vidkunem Quislingiem) była nieszablonowa i niespójna, jego poglądy polityczne ewoluowały od pozycji skrajnej lewicy do skrajnej prawicy i były przedzielone okresami kiedy przebywał na wygnaniu. Był jednym z najważniejszych członków Kuomintangu (KMT) i zaufanym Sun Yat-sena oraz czuwał nad wykonaniem jego ostatniej woli.
Na początku lat dwudziestych Wang zajmował kilka stanowisk w rewolucyjnym rządzie Sun Yat-sena w Guangzhou. Jednak w 1925 r. po jego śmierci w partii wywiązała się zaciekła walka o władzę.
W czasie Ekspedycji Północnej [2] Wang był czołowym przywódcą lewej frakcji KMT, która skłaniała się do współpracy z Komunistyczną Partią Chin i Kominternem. Część Kuomintangu z Wangiem na czele na początku 1927 r. doprowadziła do powstania nowej stolicy partii w Wuhan i stanęła w opozycji do Czang Kaj-szeka - reprezentującego opcję prawicową. Tymczasem Czang Kaj-szek dokonywał czystek politycznych w Szanghaju i pozbywał się tamtejszych komunistów. Kłótnie na łonie zjednoczonej dotąd partii są znane jako "Podział Ninghan" (寧漢分裂, 宁汉分裂, Nínghàn Fenlìe). Skrzydło KMT pod przywództwem Wanga było słabe wojskowo i dlatego zostało pokonane przez miejscowych warlordów [3]. Dotychczasowa opozycja z Wangiem, która nie posiadała większych środków finansowych musiała znowu dołączyć we wrześniu 1927 r. w Nankinie do swojego dotychczasowego wroga - Cang Kaj-szeka, który dysponował o wiele silniejszą armią.
W 1930 r. Wang znowu próbował przeprowadzić próbę zamachu stanu przeciwko Czang Kaj-szekowi tym razem z pomocą Fenga Yuxianga i Yana Xishana w rezultacie tego wybuchła tzw. Wojna Środkowych Równin. W tym czasie Jingwei odbył podróż do Niemiec i poznał Adolfa Hitlera. Jednak próba zdobycia władzy znowu zakończyła się niepowodzeniem i Wang po swojej porażce pojednał się z rządem Czanga w Nankinie na początku lat trzydziestych. od tego momentu zajmował kluczowe stanowiska w partii, towarzyszył nawet rządowi nacjonalistów w jego odwrocie do Chongqing w czasie Wojny chińsko-japońskiej (1937-1945). Wówczas też zaczął organizować wewnątrz partii frakcje o wyraźnie faszystowskim odchyleniu, wzorując się przy tym na doświadczeniach europejskich. Początkowo Wang opowiadał się za walką z japońskimi okupantami ale po chińskich porażkach w obronie Szanghaju (1932 r.) i podczas obrony Wielkiego Muru stracił wiarę w możliwość pokonania przeciwnika. W czasie narad sztabu Kuomintangu często wypowiadał defetystyczne opinie i skłaniał się do negocjacji z Japonią, ponieważ uważał iż tylko tędy prowadzi droga do uratowania Chin.
W końcu 1938 r. Wang udał się do Szanghaju aby tam ostentacyjnie podjąć rozmowy z Japończykami. 30 marca 1940 r. został szefem marionetkowego państwa z siedzibą w Nankinie, które było wspierane przez Japonię. Wang podtrzymywał także kontakty z niemieckimi i włoskimi faszystami. W czasie wojny mieszkał w Japonii aż do momentu kiedy wg. Japończyków umarł na zapalenie płuc w Nagoji po czterech latach pobytu na obczyźnie.
Jingwei został pochowany w Nankinie niedaleko mauzoleum Sun Yat-sena. Po wkroczeniu Czang Kaj-szeka do Nankinu jego grobowiec został wysadzony w powietrze. Dzisiaj w tym miejscu stoi jedynie mały pawilon. Za rolę jaką odegrał w czasie wojny jest on krytykowany przez większość chińskich historyków, jednak niektórzy z nich uważają jego współpracę z okupantem za działanie w dobrej wierze i próbę ocalenia kraju.
