Tuatha Dé Danann
Z Wikipedii
Tuatha Dé Danann ("plemię (lud) bogini Danu") – według tradycji Lebor Gabála Érenn (Księga Inwazji) piąta grupa ludności zamieszkująca Irlandię. Są uważani za reprezentantów bogów goidelo-iryjskich; chrześcijańscy redaktorzy księgi zredukowali ich do stopnia historycznych królów i bohaterów.
Poemat w Księdze z Leinster wymienia wielu z Tuatha Dé, ale kończy się słowami "Mimo że (autor) wylicza ich, nie oddaje im czci". Goibniu, Creidhne i Luchta przypisani są do Tri Dée Dána ("trzej bogowie kunsztu"), a imię Dagdy jest w średniowiecznych tekstach interpretowane, jako "dobry bóg". Nawet po tym jak zostali usunięci z listy władców Irlandii, postaci takie jak Lug, Mórrigan, Aengus i Manannan pojawiają się w historiach umiejscowionych stulecia później, zdradzając wszelkie znamiona nieśmiertelności. Posiadają liczne paralele w całym świecie Celtów. Nuada jest spokrewniony z brytyjskim bogiem Nondesem; Lug jest odbiciem pan-celtyckiego bóstwa Lugusa; Tuireann jest związany z galijskim Taranisem; Ogma z Ogmiosem; Badb z Catuboduą.
Tuatha Dé Danann pochodzili od Nameda, przywódcy poprzedniej fali ludności zamieszkującej Irlandię. Przybyli z czterech północnych miast: Falias, Gorias, Murias i Finias, gdzie zdobyli swe zdolności nadprzyrodzone i atrybuty. Przybyli do Irlandii około 1 maja (data święta Beltaine), na burzowych chmurach, jednak późniejsze przekazy racjonalizują to, mówiąc, że spalili swe statki, zapobiegając odwrotowi a "chmury" były dymem z płonących okrętów. Inne źródła podają, że przybyli z zachodu na chmurach.
Pod przywództwem swego króla Nuady, wzięli udział w pierwszej bitwie pod Magh Tuiredh, na zachodnim wybrzeżu, z której wyszli zwycięsko, rozgramiając i wypierając niezdarnych i słabo uzbrojonych Fir Bolgów, którzy w tym czasie zamieszkiwali Irlandię. Podczas bitwy Nuada stracił ramię. Odkąd nie był już doskonały, nie mógł już dłużej być królem i został zastąpiony przez pół-Fomorianina, Bresa, który w swych rządach wprowadził tyranię. Medyk Dian Cecht odtworzył ramię Nuady przy użyciu płynnego srebra, co pozwoliło królowi na ponowne przejęcie władzy nad plemieniem.
Wkrótce Tuatha Dé zmierzyli się z Fomorianami w drugiej bitwie pod Magh Tuiredh. Nuada został zabity przez zatrute oko króla Fomorian Balora, lecz Balor zginął z rąk Luga, który przejął rządy jako król.
Trzecia bitwa została stoczona przeciwko kolejnym falom najeźdźców, Milezjan z Hiszpanii potomków Mila Espáine (który, jak uważa się, reprezentuje Celtów goidelickich). Milezjanie napotkali na swej drodze trzy boginie z Tuatha Dé, Ériu, Banbę, i Fodlę, które poprosili o pozwolenie na osiedlenie się na wyspie. Boginie zażądały w zamian, aby od ich imion nazwać ową wyspę; od słowa Ériu wywodzi się współczesna nazwa Éire, a Banba i Fodla są wciąż w użyciu jako poetyczne określenia Irlandii.
Jednak nie zgodzili się na to mężowie bogiń Mac Cuill, Mac Cecht, Mac Gréine, którzy w tym czasie byli królami Tuatha Dé. Poprosili więc o trzydniowy rozejm, podczas którego Milezjanie mieli wrócić na statki i odpłynąć na odległość "dziewięciu fal" od brzegu, aby rozegrać bitwę sprawiedliwie. Milezjanie przystali na to, ale Tuatha Dé użyli swych mocy i stworzyli magiczny sztorm, który miał zepchnąć najeźdźców z dala od wyspy. Milezjański poeta Amergin chwycił morze swymi wersami, aby jego lud mógł wylądować i pokonać Tuatha Dé pod Tailtiu. Ci jednak poprowadzeni przez Dagdę, zdołali ukryć się pod ziemią wzgórz Sidhe.
Walczyli jeszcze przeciwko wiedźmie Carman i jej trzem synom. Mówi się, że sprowadzili do Irlandii rydwany i druidów.
Spis treści |
[edytuj] Cztery Skarby Tuatha Dé Danann
Tuatha Dé Danann przywieźli ze sobą do Irlandii cztery magiczne skarby:
[edytuj] Wysocy Królowie Irlandii z Tuatha Dé Danann
AFM: chronologia wg. Kronik Czterech Mistrzów; FFE: chronologia na podstawie długości rządów z Forus Feasa ar Erinn autorstwa Seathrúna Céitinn.
- Bres AFM 1897-1890 p.n.e.; FFE 1477-1470 p.n.e.
- Nuada AFM 1890-1870 p.n.e.; FFE 1470-1447 p.n.e.
- Lug AFM 1870-1830 p.n.e.; FFE 1447-1407 p.n.e
- Eochaid Ollathair AFM 1830-1750 p.n.e.; FFE 1407-1337 p.n.e.
- Delbáeth AFM 1750-1740 p.n.e; FFE 1337-1327 p.n.e.
- Fiachna AFM 1740-1730 p.n.e.; FFE 1327-1317 p.n.e.
- Mac Cuill, Mac Cecht and Mac Gréine AFM 1730-1700 p.n.e; FFE 1317-1287 p.n.e.
[edytuj] Drzewo genealogiczne Tuatha Dé Danann
Poniższa tebela jest oparta na genealogii ustalonej przez Seathrúna Céitinn, Lebor Gabála Érenn, oraz odwołań w Cath Maige Tuireadh. Nie jest do końca jasne czy liczne Elathy and Delbáethe to różne postaci o tym samym imieniu czy różne tradycje odnośnie genealogii tej samej osoby. Należy również zaznaczyć, że Fomorianie jak np. Elatha czy Balor są blisko związani z Tuatha Dé.
Nemed
|
Iarbonel Faidh
|
Beothach
|
Iobáth
|
Enna
|
Tabarn
|
Tat
____________________________________|__________________________________
| |
Allai Indai
| __________________________|__________________________
| | |
Orda Nét Elatha
| ____________________|______________________________________________ |
| | | | |
Etarlám Esar Brec Delbáeth Dot Bres
| | | |
| | | |
Eochaid Dian Cecht Elatha Balor
| | | |
| ___________|___________ _________________|______________________ |
Nuada | | | | | | | | | | |
(Elcmar) Cu Cethen Cian Miach Airmed Dagda Fiacha Delbáeth Ogma Allód Ethniu
(Nechtan) | | | | | (Ler)
_____|____ | | _____________|____________ | | |
| | | | | | | | | | | |
Etarlám Nemain Bec-Felmas Lug Cermait Aengus Bodb Midir Brigid Boann Delbáeth Manannan
| | | (Tuireann)
| | _________|_________ ______________________|__________________________________
| | | | | | | | | | | | | |
Ernmas Abean MacCuill MacCecht MacGréine Fiachna Brian Iuchar Iucharba Danu Goibniu Credne Luchta Ollam
|__________________ |
| | | |
Ériu = Badb | Aoi
Banba = Macha |
Fódla = Mórrígan = Anu
Inni członkowie Tuatha Dé Danann:
[edytuj] Odwołania w fikcji
Tuatha Dé Danann to nazwa flagowej łodzi podwodnej Mithrila w anime Full Metal Panic!.
[edytuj] Odwołania w literaturze
- Pisarka Julian May, w swej książce zat. Pliocene Saga, przedstawia Tuatha Dé Danaan i inne istoty mityczne jako istoty pozaziemskie, dysponujące rozwiniętą technologią i zdolnościami parapsychologicznymi.
- Książka A Wizard Abroad pisarki Diane Duane
- Cykl Davida Sullivana, zaczynający się od utworu Toma Deitz'a zat. Windmaster's Bane, opowiada o losach nastoletniej postaci z Georgii, która przypadkiem zostaje zamieszana w sprawy elfów
- Głównym wątkiem książki The Singing Stone autorstwa O.R. Melling jest wyprawa młodej kobiety po Cztery Skarby Tuatha Dé Danaan
[edytuj] Odwołania w rzeczywistości
Tuatha De Danann to również grupa folk-metalowa z Brazylii, inspirująca się kulturą celtycką.
