Tonton Macoute

Z Wikipedii

Tonton Macoute - haitańskie oddziały milicji, pozostające pod bezpośrednią kontrolą Françoisa Duvaliera podczas jego dyktatorskich rządów.

François Duvalier doszedł do władzy w 1957 r. jako populista wybrany w wolnych wyborach. Jednak w 1958 doszło do zamachu stanu, który miał odsunąć go od władzy. Wówczas Duvalier zdecydował się wprowadzić zmiany w konstytucji (1958) a następnie w 1959 r. na wzór faszyzujących włoskich Czarnych Koszul stworzył oddziały tajnej milicji w celu walki z ugrupowaniami opozycyjnymi. W zgodzie z nową konstytucją oddziały otrzymały szerokie uprawnienia, miały także zagwarantowaną automatyczną amnestię za każdą zbrodnię (tortury, zabójstwa, pobicia), popełnioną w obronie władzy.

W 1971 r., gdy władzę objął Jean-Claude Duvalier, oddziały zostały oficjalnie nazwane Milice de Volontaires de la Sécurité Nationale (skrót MVSN, Ochotnicze Oddziały Milicji dla Bezpieczeństwa Narodowego). Szybko zdobyły sobie złą sławę, a to dzięki brutalnemu traktowaniu opozycji oraz wszelkich przejawów nielojalności wobec władzy. Agenci Tonton Macoute zwykle pojawiali się w parach, wystając godzinami na rogach ulic, prowokując przechodzących ludzi i przejawiając skłonność do przemocy przy najmniejszych przejawiach sprzeciwu. Znani byli z noszenia ciemnych okularów, które nie pozwalały ustalić, w którą stronę kierują wzrok. Typowym uzbrojeniem były maczety.

Często urządzali publiczne egzekucje (np. przez powieszenie), by tym samym przestrzec pozostałych przed podejmowaniem jakichkolwiek antyrządowych działań. Podejrzani często znikali w tajemnych więzieniach, gdzie wydobywano z nich informacje o rzekomych buntach i nieprawomyślnych działaniach albo też bici byli brutalnie i wyrzucani na ulicę. Przypisywali sobie właściwości demonów voodoo albo zombie, co przesądnych Haitańczyków wprowadzało w stan nieustannego zagrożenia i obawy.

Po obaleniu Jeana-Claude Duvaliera w 1986 r. Tonton Macoute zostali oficjalnie rozwiązani. Wielu członków ugrupowania przeszło do oddziałów pomocniczych policji, jednak istnieją przypuszczenia, że oddziały śmierci, wywodzące się z Tonton Macoute działały w Haiti jeszcze w 2000 r.

[edytuj] Nazwa

Nazwa Tonton Macoute wiąże się z haitańskim folklorem i odnosi się do istoty, którymi straszy się dzieci, gdy są niegrzeczne. Małgorzata Cebo-Foniok, autorka przekładu na język polski haitańskiej powieści Rene Depestre Hadriana moich marzeń, oddaje to pojęcie jako dzieciojad.