Psychologia kliniczna

Z Wikipedii

Psychologia kliniczna zajmuje się psychiką ludzi zwierząt zachowaniem, myśleniem, stanem psychicznym i fizycznym.

Psychologia kliniczna zajmuje się zaburzeniami w normalnym zachowaniu.

Wg teorii behawioralnych psychika składa się z zachowania (co robimy):-myślenie (procesy poznawcze), -emocje, -fizjologia (procesy fizjologiczne).

Kierunki psychologii klinicznej:-teoretyczna (eksperymentalna, rozwojowa, psychometryczna), -stosowana (kliniczna, pedagogiczna, pracy)

Psychologia kliniczna się różni od: 1.psychologii ogólnej – specjalizacja psych. Ogólnej, wywodzi się z niej, 2.psychoanalizy – nie są tym samym kierunkiem

Z. Freud- ojciec teorii psychoanalizy(1856 – 1939) Alfred Adler – psychologia indywidualna, Karl Gustaw Jung psychologia asocjacyjna, test kojareniowy, Erick From współczesny psychoanalityk. -Psychiatrzy są, specjalistami w zakresie psychiatrii ( lekarzami), -psychoanalitycy stosują model medyczny w stosunku do zaburzeń zachowania, -stosują terapię farmagologiczną.

Cechy modelu medycznego: -traktuje zaburzenia zachowania jako stany chorobowe/ patologię/nieprawidłowość-sprawy diagnostyki uważa za bardzo istotne (musimy znaleźć przyczynę choroby), -zachowanie chorego traktujemy jako objawy chorobowe, -podkreśla etiologię choroby- przyczyny choroby dopatrywać się w zarazkach, genetyce, wirusach, nieprawidłowościach biochemicznych itp. -stosuje leczenie farmagologiczne

Psychologia czyli norma: -w psychologii nie stosujemy pojęcia „patologia” ani „choroba” w stosunku do zachowania, -zachowania nie traktujemy jako nienormalne, -zaburzenia zachowania traktujemy jako reakcję na dane środowisko- może to być zrozumiała reakcja (normalna ) na nienormalne środowisko.

Trzy zasadnicze pojęcia normy: -zwyczajne przeciętne częste powszechne optymalne lub dobrze dopasowane do sytuacji, czyli funkcjonalne, -normalny prawidłowy, zdrowy, - miernik, wzór.

Norma kulturowa: odchylenia od normy kulturowej stanowią najlepszą definicją nienormalności lecz taka definicja bywa: -arbitralna, -poglądy zmieniają się w przestrzeni lat subiektywna definicja normy jest to definicja:, -bardzo indywidualna, -praktyczna

dystrybucja Gaussa: statystyczna definicja normy: -cechy psychiczne mają pewien wymiar, -dystrybucja normalna Gaussa; niedorozwój umysłowy nietypowy) 70 x2/30

Zaburzenia afektu: obniżony nastrój- depresja, podwyższony nastrój- mania.

Objawy depresji emocje: -trwałe obniżenie nastroju(przynajmniej przez 2 tyg), -uczucie głębokiego smutku, bezradność beznadziejność, brak optymizmu co do przyszłości, -anhedonia – utrata zdolności odczuwania przyjemności.

Objawy depresji- fizjologiczne -zaburzenia snu: bezsenność lub nadmierna senność depresja sezonowa, -brak apetytu lub utrata wagi ciała, może też wystąpić nadmierny apetyt, -utrata energii, przemęczenie, osłabienie, -spowolnienie motoryczne (subiektywne i dostrzegane przez innych), -zaparcia, bóle, dolegliwości fizyczne.

Objawy depresji- zachowanie: -niechęć do wykorzystania zwyczajnych czynności, w tym kontaktów społecznych, -zaniedbanie siebie, rodziny, bliskich, ważnych spraw, obowiązków, pracy itp. -Próby samobójcze.

Objawy depresji: myślenie: -charakteryzuje się b. Negatywnym myśleniem, -niska samoocena, krytycyzm, -subiektywne odczuwanie lub dowody zmniejszenia zdolności myślenia lub koncentracji, jak spowolnienie myślenia, niemożności podjęcia decyzji, -obwinianie siebie, nadmierne lub nieadekwatne poczucie winy (wyjątek nie ma tego u japończyków), -nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie brak zainteresowań.

Występowanie depresji: -w danym okresie ok.10%populacji cierpi na depresje- leczy się, -25% epizodów trwa krócej niż 1 mies. -Dalsze 50% ustępuje przed upływem3 mies. -Depresja ma skłonność do nawrotów, 75% chorych zachoruje ponownie w ciągu 2 lat od wyleczenia poprzedniego epizodu.

Występuje w relacji kobiety: mężczyźni 2:1. -Pierwszy epizod pojawia się z tą samą częstotliwością u k i m jednak kobiety są b. podatne na kolejne epizody. Problem w kontaktach z innymi ( brak umiejętności społecznych) :-nierówny podział uwagi pomiędzy poszczególnymi członkami grupy, -powolność reakcji na wypowiedzi innych, -zbyt rzadkie reagowanie zainteresowaniem i uśmiechem.

Brak umiejętności społecznych: ludzie z depresją uważają siebie za pozbawionych umiejętności społecznych (i byli tak postrzegani przez innych). Nie udało się ustalić na czym polega ich niezręczność.

Paradoks depresji Osoba z depresją potrzebuje wsparcia, innych aby wysłuchali jej kłopotów, lecz przekonuje się, że ma wokół siebie coraz mniej chętnych, co wzmaga jej rozpacz podwajając depresję.

Biologiczny model depresji: -wg tego modelu depresja jest zaburzeniem funkcjonowania ciała, -większość hipotez dotyczy mózgu, -niedobór amin biogenicznych, noradrenalina, serotonina, dopomina które wspomagają przekazywanie impulsów nerwowych w synapsach pomiędzy komórkami nerwowymi.

Wskaźniki na organiczny charakter depresji:

1.wystepuje w okresach naturalnych zmian fizjologicznych kobiet: po porodzie, w czasie menopauzy, tuż przed miesiączką.

2.niezależnie od kultury jest silne podobieństwo: objawów depresji, pod względem płci, grup wiekowych

3.biologiczne terapie, zwłaszcza antydepresyjne preparaty trójpierścieniowe, inhibitory MAO i wychwytu zwrotnego serotoniny wykazują dużą skuteczność,

4.elektrowstrząsy - stosuje się anastezy przy elektrowstrząsach (pacjent jest nieświadomy

5.depresja tak się ma do chorób psychicznych jak przeziębienie do chorób somatycznych

6.depresja bywa wśród normalnie funkcjonujących jednostek efektem ubocznym działania niektórych leków np. obniżających ciśnienie krwi, B blokery, reserpiny.

Genetyka – pokrewieństwo I spop. z osobą cierpiąca na depresje zwiększa ryzyko depresji od 2x do 5x w porównaniu ze średnią populacją.

Badania z bliźniętami 1 jajowymi: depresja jednobiegunowa: 40% choruje wspólnie, depresja dwubiegunowa:

72% choruje wspólnie, -w depresji 1biegunowej badania genetyczne tylko w niewielkim stopniu przemawiają ze teorią biologiczną.

Rodzaje zaburzeń nastroju

: 1.wielki zespół depresyjny epizody b. poważnej depresji; -różne rodzaje objawów np. obniżony nastrój, zaburzenia apetytu, snu, brak zainteresowania i motywacji; -subtypy: SAD i depresja poporodowa.

2.Depresja dystymiczna długotrwałe stany łagodnej depresji;

3.Depresja dwubiegunowa nastrój waha się pomiędzy euforią a depresją;

4.Cyklotymia łagodniejsze wahania nastrojów nią w d dwubiegunowej.

Czynniki ryzyka w depresji: -płeć (częściej kobiety), -wiek (pierwszy epizod częstszy u młodszych), -status społeczno-ekonomiczny (im niższy tym większe ryzyko depresji), -status cywilny (ryzyko większe u rozwiedzionych lub w separacji, niż u samotnych i żyjących w małżeństwie).

Teoria wyuczonej bezradności- podstawową przyczyną depresji jest oczekiwanie i osoba spodziewa się, że będą jej się przydarzały same negatywne zdarzenia i że nie ma sposobu by im zapobiec.

Porównanie objawów: Bezradność:

1.Obniżona możliwość inicjowania dowolnych relacji,

2.negatywna postawa poznawcza,

3.określony przebieg,

4.obniżona agresja,

5.utrata apetytu,

6.zmiany fizjologiczne. = Depresja: 1.brak energii, spowolnienie, wycofanie się, 2.poczucie bezradności, obniżona samoocena, 3.-, 4.brak energii, utrata emocji, 5.utrata apetytu, 6.zminay fizjologiczne.

Podatność na depresję: -niski status społeczno ekonomiczny, -brakuje bliskiej osoby u której ma się zapewnienie zaufania i wsparcia, -ma się 3 dzieci (lub więcej) poniżej 14r.ż. –straciło się własną matkę we wczesnym wieku, -brak zatrudnienia.

Zaburzenia lękowe (nerwice) -zmiany fizjologiczne, -myślenie, -stan emocjonalny, -zachowanie, -mechanizm walki, ucieczki, -kiedy dostrzegamy zagrożenie pojawia się reakcja samoobrona, -w organizmie następują zmiany fizjologiczne, które zwiększają poziom pobudzania, zapewniają prawdopodobieństwo przeżycia albo przez walkę albo przez ucieczkę.

Reakcja samoobrony i jej następstwa: -wyostrzenie wzroku, -płyny fizjologiczne np. ślina powracają do krwiobiegu , -rozszerzenie dróg oddechowych, aby wpuścić więcej tlenu, -serce pracuje mocniej wątroba uwalnia energię, -zaburzenia widzenia, -suchość w ustach problemy w przełyku, -brak tchu, -przyspieszone tempo bicia serca, -słabość.

Objawy lęku: 1.fizjologiczne: zawroty głowy, uderzenie gorąca, suchość w ustach, uścisk w krtani, napięcie i ból mięśni, trudności w oddychaniu przyspieszone bicie serca, zamglony wzrok, mdłość, drętwienie kończyn, mrowienie skór, parcie na pęcherz, pocenie się, drżenie dreszcze, nadpobudliwość, wzmożona czujność.

2.myślenie błędne charakteryzuje się myśl katastroficznym np.zaraz upadnę, chyba mam zawał, zaraz zwariuje.

3.zachowanie: obgryzamy paznokcie, stereotypowe ruchy motoryczne, poprawianie przedmiotów, ubrania.

4.emocje poczucie zdenerwowania, niepokój, irytacja, brak bezpieczeństwa. Próby radzenia sobie z bardzo silnym lękiem

spożywanie alkoholu, palenie, używanie leków.

Rodzaje zaburzeń lękowych:

1. Uogólnione zaburzenia lękowe- charakteryzują się przesadną troską o życie codzienne, żeby stwierdzić objawy muszą utrzymać się co najmniej przez 6 miesięcy. Co roku od 2% do 6,5% populacji cierpi na uogólnione zaburzenia lękowe. Są najczęściej formą nerwicy. Wg Edelmana troski wiążą się z: -sprawami rodzinnymi79%, -obawami o sprawy finansowe50%, -z pracą40%, -z własnymi chorobami14%, -większość ludzi przyznaje się do nadmiernej troski o inne drobne sprawy.

Strefa fizjologiczna: -obserwuje się napięcie mięśniowe, -nadaktywność autonomicznego układu nerwowego np. pocenie.

Strefa poznawcza: -przetwarzanie informacji jest upośledzone- najważniejszym problemem jest zniekształcenie uwagi, przejawia się to w zwiększonej czujności, dostrzeganiem wokół zagrożenia.

2. Lęk paniczny - silniejszy niż uogólnione zaburzenie lękowe, -powracające napady paniki min. Godzinne, które pojawiają się niespodziewanie mogą się rozwijać stopniowo w skutek kojarzenia sobie pewnych syt. czy miejsc, -skojarzenia zwiększają prawdopodobieństwa kolejnych napadów paniki. Panika: -napady paniki są częste 34% w roku. Lęk paniczny w pewnej postaci zdarza się rzadziej od 0,5-3%. Rozpoznanie paniki wymaga współistnienia co najmniej 4 objawów: - krótki oddech, -palpitacja lub przyśpieszone bicie serca, -ból, ucisk w klatce piersiowej, -dławienie w gardle duszności, -zawroty głowy, zaburzenia równowagi lub omdlenia, -drżenie lub dreszcze, -mrowienie skóry, -pocenie się oraz przypływ gorąca lub zimna, -lęk przed śmiercią, obłędem lub niekontrolowanym zachowaniem.

3. Fobie -fobie proste: przedmiot lęku jest wyraźnie określony np. pająki, krew ,węże; -reakcja lękowa powstaje w obecności przedmiotu obaw, można więc unikać syt. Wywołujących lęk- na ogół nie sprawiają kłopotów, -około 6%-8% populacji9 przyznaje się do fobii, jedynie 2% uważa je za dolegliwości.

Fobie złożone: agorafobia- często związana z lękiem paniki, pojawienie i utrzymywania agorafobii jest często poprzedzone napadami paniki, jest to lęk przed zatłoczonymi ulicami, jazdą autobusem, pociągiem lub samochodem albo staniem w kolejce.

Fobia społeczna- trwały lęk przed jedną lub wieloma syt. Społecznymi, w których osoba czyje się wystawiona na widok publiczny, lęk przed publicznym przemawianiem, jedzeniem w miejscach publicznych korzystaniem z publicznych toalet, pisaniem w obecności innych.

4. Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne- nerwica natręctw OCD- charakteryzuje się trwałymi przekonaniami , impulsami lub wyobrażeniami, które są natrętne, wydają się bezużyteczne i często kłopotliwe, utrudniają codzienne życie i stosunki z innymi.

Obsesje- są rodzajem myślenia, natrętne myśli których się trudno pozbyć lub ignorować, często są bardzo nasycone emocjami np. natrętny impuls zabicia ukochanego dziecka, wykrzykiwanie bluźnierstw w kościele lub myśli związane z przemocą, skażeniem lub niepewnością.

Kompulsje – powtarzanie pozornie bezcelowego działanie i wykonywanie go w stereotypowy sposób, wykonywanie czynności w ściśle określonym porządku, wielokrotne sprawdzanie tego samego, częste mycie rąk liczenie i dotykanie przedmiotów. Relacje między myśleniem obsesyjnym a działalnością kompulsywną –działanie kompulsywne służy do złagodzenia lęku i napięcia – nie sprawia przyjemności- opieranie się kompulsji powoduje wzrost napięcia i lęku. Występuje u canajmniej2,5% populacji – równie często u kobiet i mężczyzn choć są różne objawy- kobiety mają kompulsje związane z czystością 86% - mężczyźni częściej mają kompulsje związane ze sprawdzaniem 73%.

Na podstawie wykładów z psychologii klinicznej na Uniwersytecie w Białymstoku- Wydział Pedagogiki i Psychologii.