Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna ("Partido Revolucionario Institucional"), czyli PRI to meksykańska partia polityczna powstała w 1929 roku, wówczas pod nazwą Partii Narodowo-Rewolucyjnej, w 1938 zmieniła nazwę na Partię Rewolucji Meksykańskiej, a obecna nazwa została ustalona w 1946 roku. Wydarzeniem, które bezpośrednio poprzedziło powstanie PNR było zabójstwo nowo wybranego prezydenta Alvaro Obregona. Początkowo jako siła stabilizująca Meksyk po kilkunastu latach wojen domowych, z czasem doprowadziła do powstania systemu monopartyjnego o zabarwieniu autorytarnym.

[edytuj] Historia

Władzę PRI zrodziła rewolucja i wojna domowa, która w 1910 roku wybuchła przeciwko rządom dyktatora Porfirio Diaza. Wojna domowa trwała do 1929 roku i była niezwykle krwawa. Na kilkanaście milionów ówczesnych Meksykanów legł milion. Wybawieniem z piekieł wojny domowej miało się okazać ustanowienie przez prezydenta Eliasa Callesa jednej silnej partii państwowej, której nazwa po kilku mutacjach miała brzmieć: Partia Rewolucyjno-Instytucjonalna.

Zinstytucjonalizowano rewolucję, by po latach zamętu powstrzymać groźbę permanentnej wojny domowej. Tak powstał reżim, w którym państwo zlało się z partią – nie mającą skrajnej ideologii, nie niszczącą, która wciągała do władzy burżuazję, a po nacjonalizacjach – zwłaszcza przemysłu naftowego – oddała pole własności prywatnej w gospodarce. W równym stopniu też była partią ludowej, antyarystokratycznej i antyklerykalnej rewolucji, uwłaszczyła miliony chłopów, zorganizowała robotników w związkach zawodowych. PRI stała się kręgosłupem i krwiobiegiem Meksyku, drabiną kariery i awansu społecznego.

Władza PRI była ideową miksturą wszystkiego z wszystkim: nacjonalizmu (antyjankesizmu), socjalizmu, ideologii ludowych, ale własnej ortodoksji nie stworzyła. Zastąpiły ją niekontrolowana władza i gigantyczna kasa. Prezydent bez prawa reelekcji rządził przez sześć lat jak monarcha absolutny. Wybitny intelektualista Enrique Krauze nazywa ten model władzy prezydenturą imperialną. Jako ostateczny arbiter prezydent godzi interesy różnych grup społecznych i lokalnych kacyków, którzy w zamian za korzyści, prawa i udziały w rodzinie; godzą się na lojalność. Niektórzy określają ów model rządów jako Pax PRI-ista.

Ów paternalistyczno-ludowy system, zwano potworem-filantropem (Octavio Paz) albo dyktaturą doskonałą (Mario Vargas Llosa), trzymał się nieźle aż do lat 70. XX wieku. Zapewniał bezkonfliktowe przekazywanie władzy i gospodarczy wzrost średnio o 5 proc. rocznie, co kontrastowało z sytuacją w Brazylii, Argentynie, Peru czy sąsiedniej Gwatemali, którymi wstrząsały guerille, paramilitarne szwadrony śmierci i represje generałów. Zburzyły go dopiero studenckie protesty w 1968 r., a później kryzys naftowy w 1982 r. PRI została zmuszona do przestawienia gospodarki z państwowej autarkii na otwartą, bardziej prywatną i bardziej konkurencyjną. I choć prywatyzacjom towarzyszyło gigantyczne, nawet jak na Meksyk, złodziejstwo, to pula państwowych synekur do rozdziału zmniejszyła się radykalnie.

W latach 90. rządy PRI podkopane zostały ostatecznie przez afery, ujawnienie mafijnych związków władzy i potężnych karteli narkotykowych, serię zabójstw politycznych oraz załamanie gospodarcze w 1994 r. W jego wyniku pracę straciło półtora miliona ludzi, dochody spadły o 30 proc., a peso w stosunku do dolara – o 100 proc.

PRI trzymała się władzy przez 71 lat (Meksyk miał najdłużej trwający ustrój autorytarny w XX wieku) wygrywając wybory 14 razy z rzędu, prawie za każdym razem dzięki oszustwom. Kres jej monopolowi przyniosły wybory w 2000 roku, kiedy po raz pierwszy urząd prezydenta objął kandydat innego ugrupowania, konserwatywnej Partii Akcji Narodowej ("Partido Acción Nacional'), Vincente Fox Quesada. Zdobył on 43% głosów, pokonując kandydanta PRI Francisco Labastida.