Mennica

Z Wikipedii

Mennica to zakład zajmujący się produkcją (biciem) monet, medali oraz stempli. Pojęcie mennicy jest z reguły utożsamiane z pojęciem mennicy państwowej mającej monopol na bicie monet obiegowych i medali oraz odznaczeń państwowych.

W zależności od formy ustrojowej państwa można też mówić o mennicy królewskiej lub książęcej.

Pierwsze znane dziś mennice powstały w VII w. p.n.e. w Azji Mniejszej.

[edytuj] Mennice w średniowieczu

Typowa średniowieczna mennica była zespołem paru budynków, zwykle osadzonym w miejscu dobrze chronionym, ze względu na ilość przetrzymywanego tam kruszcu. W budynkach trzymano narzędzia służące do przetopu kruszcu, formowania krążków (względnie "płacideł" innego kształtu) czy obrabiania ich. W zależności od swej wielkości mennica mogła posiadać jeden lub więcej tzw. warsztatów menniczych, z których każdy był samowystarczalny w procesie produkcji monet.

Pracą mennicy kierował mincmistrz, który był także często jej dzierżawcą. Ponadto pracowało w niej do kilkudziesięciu mincerzy, którzy zajmowali się poszczególnymi etapami wyrobu monet, takimi jak: oczyszczanie metalu, odlewanie blach, wybijanie bądź wycinanie krążków (czasem też oklepywanie ich krawędzi młotkiem), wreszcie wybijanie wyobrażeń za pomocą stempli, uprzednio rytowancyh przez wyspecjalizowanych w tym rzemieślników. Nad jakością merytoryczną przekazów umieszczanych na stemplach czuwał tzw. pisarz (w Polsce na stałe w mennicy od czasów Bolesława Kędzierzawego).

Do kompetencji mincmistrza mennicy książęcej lub królewskiej w zależności od umowy z władcą mogło także należeć osobiste kierowanie operacją renovatio monetae (patrz: numizmatyka), a nawet zdobywanie kruszcu na potrzeby mennicy.

W okresie średniowiecza powszechnym zjawiskiem były prywatne mennice bijące monetę fałszywą.

[edytuj] Mennice na ziemiach polskich

Początki polskiego mennictwa sięgają drugiej połowy X w., kiedy Mieszko I założył pierwszą mennicę. Owa tzw. mennica książęca ulokowana była w ośrodku władzy polskiego księcia, najpierw w Gnieźnie, później w Krakowie. W czasach Bolesława Chrobrego poza tą mennicą centralną funkcjonowała także książęca mennica wrocławska. Nie jest do końca pewne w ilu miejscach lokowały się mennice książęce we wczesnośredniowiecznej Polsce, aczkolwiek przyjmuje się, że do rozbicia dzielnicowego było ich kilka - na pewno Kraków, Wrocław, Płock, Gniezno.

Pierwsze mennice prywatne powstały w Polsce za sprawą palatyna Sieciecha, który umiejscowił je w swych włościach. Jedna najprawdopodobniej znajdowała się pod Kruszwicą, druga pod Krakowem.

Pierwsze mennice biskupie utworzone zostały w XIII w.

Zobacz też: polskie wczesnośredniowieczne emisje monetarne