Marmury Elgina
Z Wikipedii
Marmurami Elgina zwane są starożytne marmury partenońskie, wywiezione z Aten do Londynu przez Lorda Elgina.
Thomas Bruce, lord Elgin, w roku 1799 mianowany został ambasadorem brytyjskim w Cesarstwie Otomańskim, które obejmowało także terytorium Grecji z Atenami. Ponieważ chciał wykorzystać swój pobyt w Turcji w celu sporządzenia rysunków i odlewów gipsowych starożytnych rzeźb znajdujących się w Atenach, w celu ich wykorzystania dla ozdoby swojej nowej siedziby w Szkocji, w drodze do Konstantynopola zatrzymał się na Sycylii, gdzie zaangażował zespół złożony z malarzy, architektów i specjalistów w sporządzaniu odlewów gipsowych, który skierował do Aten, podczas gdy sam podążył do Konstantynopola. Zespół Elgina, pomimo otrzymania oficjalnego firmanu (zezwolenia) od rządu tureckiego na sporządzanie kopii i rysunków, napotykał w latach 1800-1801 stale na trudności w dostępie do Akropolis ateńskiej, służącej wówczas jako turecka twierdza wojskowa. Elgin uzyskał wówczas drugi firman, w którym uprawnienia rozszerzone zostały na prowadzenie wykopalisk na terenie Akropolis i zabieranie „fragmentów kamienia ze starymi inskrypcjami lub rzeźbami”. Wykorzystano sprzyjająca koniunkturę polityczną: w tym samym czasie wojska brytyjskie pokonały armię Napoleona Bonaparte w Egipcie i rząd turecki spodziewał się odzyskać tę prowincję dzięki życzliwej współpracy z Brytanią. Zdejmowanie rzeźb i płaskorzeźb trwało od połowy 1801 do 1812 r. Ogółem pozyskano 56 płyt z liczącego 111 płyt pokrytego płaskorzeźbą fryzu, 15 (z 92) metop i 17 figur z tympanonów. Ponadto wywieziono jedną z kariatyd i kolumnę z Erechtejonu.
Prace te powodowały zniszczenia Partenonu. Stosowano łomy, piły i materiały wybuchowe. Wskutek działalności Lorda Elgina w języku francuskim uformował się termin „elginizm” (elginisme) oznaczający rabunkowe pozbawianie historycznych obiektów architektonicznych ozdób rzeźbiarskich.
W 1816 r. Elgin, doprowadzony do bankructwa swoim przedsięwzięciem, zmuszony został do zaoferowania Koronie Brytyjskiej marmurów do sprzedaży. Już wówczas legalność i etyczna strona przedsięwzięcia Elgina budziły w Brytanii wątpliwości, w znacznej mierze w wyniku popularności opublikowanego w roku 1812 r. poematu lorda Byrona Wędrówki Childe’a Harolda, w którym napiętnował on wywóz marmurów jako „splądrowanie krwawiącego kraju”. Marmury, zakupione przez rząd brytyjski, przekazane zostały następnie Muzeum Brytyjskiemu, w którym do dzisiaj się znajdują.
Już w roku 1833 rząd Grecji po raz pierwszy podjął starania o zwrot marmurów. Ponowne starania miały miejsce w roku 1924, z okazji setnej rocznicy śmierci Lorda Byrona, w czasie drugiej wojny światowej w momencie kiedy jedynie Grecja i Wielka Brytania aktywnie walczyły z hitlerowskimi Niemcami, i wreszcie w roku 1983, kiedy po raz pierwszy rząd Grecji wystosował oficjalne żądanie zwrotu marmurów. Bardzo aktywnie walczyła o zwrot marmurów Melina Mercouri, aktorka i minister kultury Grecji.
Ze strony brytyjskiej idea zwrotu marmurów Grecji pojawiła się już w 1816 r. wśród członków Parlamentu, a również rząd brytyjski, co najmniej dwukrotnie – w 1941 r. i ponownie w r. 1997 po przejęciu władzy przez Partię Pracy, był bliski decyzji o zwrocie marmurów Grecji. Tak się jednak do chwili obecnej nie stało.
[edytuj] Linki zewnętrzne
[edytuj] w języku angielskim
- The British Museum Parthenon pages
- The Restitution of the Parthenon Marbles
- Acropolis of Athens - AcropolisofAthens.gr - one monument, one heritage
- British Committee for the Reunification of the Parthenon Marbles' site
- Marbles Reunited: Friends of the British Committee for the Reunification of the Parthenon Marbles
- The International Association for the Reunification of the Parthenon Sculptures
- Elginism - Collection of news articles relating to the Elgin Marbles
- A guide to the case for the restitution of the Parthenon Marbles
- Information about arguments for the marbles to be returned to Greece
- Marbles with an Attitude - a different approach to the cause of reuniting the Parthenon Marbles