Kościół w Narwi

Z Wikipedii

Podejrzenie o naruszenie praw autorskich

Jeżeli oznaczyłeś tę stronę jako podejrzaną o naruszenie praw autorskich, dodaj link do sekcji grudzień 2006 na WP:NPA.

Zawartość tej strony może naruszać prawa autorskie. Tekst źródłowy prawdopodobnie pochodzi ze strony: http://www.kobidz.pl/app/site.php5/article/25/587.html Link do tej strony został dodany do WP:NPA.

Proszę, nie edytuj tej strony. Jeżeli posiadasz prawa autorskie do tej treści lub posiadasz zgodę na publikację zgodną z naszą licencją, proszę, napisz o tym fakcie na stronie dyskusji tego artykułu i pod linkiem na stronie WP:NPA. Nie usuwaj tego szablonu. Zostanie on usunięty, jeżeli prawa autorskie tego artykułu zostaną wyjaśnione. Jeżeli chcesz w międzyczasie pracować na tym artykule, np. przebudować go, stwórz nowy artykuł na tymczasowej podstronie oraz opisz ten fakt na stronie dyskusji tego artykułu i pod linkiem na stronie WP:NPA. Jeśli status praw autorskich tego artykułu nie zostanie wyjaśniony, strona ta zostanie usunięta. Jeżeli będzie istniał nowy artykuł na tymczasowej podstronie zostanie on skopiowany na miejsce starego.

Wklejanie materiałów chronionych prawami autorskimi - bez zezwolenia właściciela tych praw - jest pogwałceniem obowiązującego prawa, jest też sprzeczne z ustaleniami Wikipedii. Osobom, które regularnie wklejają takie materiały, może zostać odebrane prawo edycji Wikipedii.

Barokowy kościół w Narwi

Narew położona jest na niewielkiej skarpie na lewym brzegu rzeki Narew, w południowo-wschodniej części województwa podlaskiego, przy drodze biegnącej z Hajnówki do Białegostoku. Kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Stanisława Biskupa otoczony murem i drzewami, z drewnianą dzwonnicą położoną w zachodniej części cmentarza przykościelnego, usytuowany jest na wzniesieniu, w pobliżu rzeki. Przed krzyżem postawionym pomiędzy dzwonnicą a kruchtą, leży renesansowa płyta nagrobna z piaskowca pochodząca z końca XVI wieku, przedstawiająca postać w zbroi z halabardą w dłoni i psem siedzącym przy nodze.

Narew należy do grupy miast powstałych na terenie Podlasia na początku XVI wieku w wyniku akcji kolonizacyjnej ziem pogranicza polsko - litewskiego, na których w poprzednich stuleciach ścierały się wpływy polskie, litewskie i ruskie. Z wcześniejszego okresu (X-XV w.) pochodzą ślady osad leżących na lewym brzegu rzeki Narew, miedzy innymi kilka grodzisk w okolicy miejscowości Narew. Książęta ruscy, którzy opanowali ziemie nad Bugiem i górną Narwią od połowy XI wieku osadzali na nich ludność ruską, głównie pochodzenia wołyńskiego. W I ćwierci XV wieku Narew weszła w granice Litwy, a w XVI wieku ziemie, na których leżała Narew znalazły się w granicach nowo utworzonego województwa podlaskiego (1513) w Ziemi Bielskiej. W 1569 roku województwo podlaskie włączono do Korony i w jej granicach pozostawało do roku 1795 . Po III rozbiorze Narew znalazła się pod zarządem pruskim w departamencie białostockim. W 1807 roku, na mocy pokoju zawartego w Tylży, tereny te otrzymała Rosja i w jej granicach przetrwały do roku 1918 .

Narew została założona na polecenie króla Zygmunta Starego w 1514 roku przez Olbrachta Gasztołda, starostę bielskiego, który ulokował ją w miejscu osady portowej związanej z przeprawą przez rzekę na szlaku łączącym Bielsk Podlaski z miastami litewskimi. Osada ta mogła funkcjonować w tym miejscu już na początku XV wieku. Mieszkańcy Narwi otrzymali od króla prawa miejskie chełmińskie i zostali uposażeni 300 włókami ziemi. Prawdopodobnie już wtedy w miejscowości była kaplica dworska i duchowny. Wskazuje na to dokument z 1517 roku, w którym wójt Tomasz występuje przeciwko Jakubowi, wikariuszowi z Bociek, dawniej kapelanowi z Narwi. Powtórna lokacja Narwi, tym razem na prawie magdeburskim miała miejsce w 1529 roku, również z inicjatywy Olbrachta Gasztołda.

Początkowo parafia była pod zwierzchnością biskupstwa wileńskiego. Od początku XVII wieku wchodziła w skład dekanatu bielskiego w diecezji łuckiej i w jej granicach przetrwała do III rozbioru Polski. Po rozbiorach od roku 1797 parafia narewska należała do diecezji wigierskiej, a od 1807 roku do archidiecezji mohylewskiej w ramach archidiakonatu białostockiego. Na mocy bulli papieskiej z 1848 roku archidiakonat białostocki włączono do diecezji wileńskiej, w ramach której parafia narewska należała do dekanatu bielskiego. Od 1925 roku dekanat bielski, brański i drohiczyński weszły w skład diecezji pińskiej. W granicach tej diecezji parafie funkcjonowały do 1991 roku, a od tego roku Narew należy do diecezji drohiczyńskiej, w dekanacie hajnowskim.

Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Stanisława Biskupa i Męczennika został ufundowany przez króla Zygmunta Starego i królową Bonę Sforza 7 grudnia 1528 roku. Król uposażył nową parafię w dwie ziemie: Chanieruszczyznę i Łochwynowszczyznę oraz młyn na rzece Łoknicy. Nadano też szereg przywilejów, m.in. proboszcz narewski miał prawo pobierania myta od osób przejeżdżających do miasteczka przez most na Narwi. Król nadał także parafii plac pod budowę domu, zabudowań gospodarczych i karczmy oraz przeznaczył na budowę kościoła i zabudowań plebańskich część podatków płaconych przez mieszczan do skarbu królewskiego. W 1541 roku królowa Bona na prośbę proboszcza narewskiego ks. Mikołaja Sokołowskiego poleciła wytyczyć granice ziem parafialnych, które zostały przywłaszczone przez dzierżawcę dóbr narewskich. W 1545 roku granice parafii zostały wytyczone w terenie, oznakowane i zatwierdzone przez Zygmunta Augusta. Całość uposażenia parafii została potwierdzona przez króla w 1553 roku. W tym samym roku konsekracji kościoła dokonał biskup łucki, Jan Stefan Wydżga. Najstarszy odnaleziony opis pierwszego kościoła narwiańskiego pochodzi z ok. 1662 roku i powstał po potopie szwedzkim, który spustoszył Podlasie w latach 1655-1660. Świątynia narwiańska, tak jak wiele innych kościołów została splądrowana i zniszczona. Kronikarz opisujący parafię zanotował: Kościół narwiański położony jest przy samej rzece Narew. Drewniany, dobrej konstrukcji. Przy tejże konstrukcji wieża drewniana pod jednym dachem. Kościół ten jest konsekrowany, której konsekracji pamiątka corocznie jest obchodzona dnia 15 listopada. W kościele tym znajdują się trzy ołtarze konsekrowane, co dowiedzione jest dokumentami. Obecnie niezbyt okazale przyozdobione i nieprzystosowane do sprawowania eucharystii. Dlatego w wielkim ołtarzu umieszczony jest portatyl, w dwóch pozostałych mniejszych nie ma. W zakrystii był także jeden niewielki, który jest unieważniony. Ołtarz wielki pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny stoi od lat 32, pomalowany i wyzłocony, zamknięty, w którym znajduje się obraz srebrny i wyzłacany cały. Przez nieprzyjaciół ograbiony. Ołtarz nakryty dwoma porządnymi obrusami. W chórze wielkim są dwa ołtarze, z których tylko jeden jest przyozdobiony. Chór mały pomalowany cały, zawiera w środku wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego.(...) Dzwonnicy i sygnaturki w kościele nie ma. Zniszczenia wojenne nie ominęły także dzwonnicy stojącej na cmentarzu przykościelnym, z której nieprzyjaciele zabrali trzy duże dzwony. Parafia pozbawiona była także proboszcza wysłanego w tym czasie do diecezji warmińskiej. Brakowało też służby kościelnej, dla którego braku nie śpiewa się jutrzni i nieszporów w niedzielę i święta ze zgorszeniem dla mieszczan i innych parafian.

Przed połową XVIII wieku budynek kościoła był już bardzo zniszczony i groził zawaleniem się. W związku z takim stanem pierwszego kościoła, ówczesny proboszcz narwiański – Ludwik de Riaucour, biskup tytularny Ptolemaidy, wzniósł w latach 1738 - 1748 nową, drewnianą świątynię. Wizytacja kościoła z 1750 roku informuje, że kościół został odbudowany od fundamentów kosztem proboszcza narwiańskiego. Obecny kościół jest od czasów erygowania parafii, drugą parafialną świątynią. Jak wynika z zapisu najwcześniejszych zachowanych wizyt dekanalnych z lat 1798 – 1804 kościół był drewniany, orientowany, dwuwieżowy, z zewnątrz w pierwszej kondygnacji oszalowany tarcicami. Posiadał trzy nawy, kruchtę i prezbiterium, przy którym usytuowane były zakrystia i skarbiec z lożami na piętrach. W pierwszej kondygnacji budynek posiadał sześć okien, w drugiej – dziesięć. Prezbiterium oświetlone było dwoma dużymi oknami, zakrystia, skarbiec i loże posiadały osiem małych okien, po dwa w każdym pomieszczeniu. Długość kościoła wynosiła 39,5 łokcia, szerokość 24 łokci. Kronikarz wspomina także o drewnianej dzwonnicy na cmentarzu, usytuowanej po prawej stronie od wielkich drzwi kościoła, nowo postawionej przez biskupa Adama Kłockiego, który po Ludwiku de Riaucour był następnym proboszczem narewskim. Dzwonnica więc została wybudowana nieco później niż kościół, w latach 1773 – 1792. W dokumencie tym zawarty jest również opis wystroju wnętrza kościoła. Wymieniono pięć ołtarzy: wielki i cztery boczne ustawione w nawach. Ołtarz wielki murowany z cegły, dwukondygnacyjny, pomalowany był na kolor biały i ozdobiony sztukateriami. W polu środkowym umieszczona była figura Chrystusa mierząca trzy łokcie wysokości. Więcej informacji o wyglądzie ołtarza wnosi inwentarz z 1818 roku. Potwierdza się w nim, że ołtarz jest murowany, posiadający strukturę piękną i sztukaterie dobrej architektury, /.../ miejscami w górze ma części wyzłacane, z kolumnami po obu stronach pola środkowego, pomiędzy którymi ustawione były drewniane rzeźby śś. Piotra i Pawła. Miejsce centralne ołtarza zajmowała statua Pana Jezusa Nazareńskiego w Ogrójcu wyrażająca, blaszana, malowana w kolorze czerwonym, wybornej roboty. Poniżej ustawione było tabernakulum snycerskiej roboty pięknej, białe, ze złoconymi detalami. Nad tabernakulum umieszczona była nisza na wystawianie monstrancji, zwieńczona drewnianym krzyżem i dwoma figurkami. Przy rzeźbie Chrystusa znajdowały się dwa relikwiarze oprawione w szkło. W południowej nawie ustawione były dwa ołtarze. W zamknięciu nawy znajdował się ołtarz p.w. Matki Boskiej Niepokalanej z obrazem Matki Boskiej Szkaplerznej w srebrnej sukience umieszczonym w polu głównym, a przy ścianie południowej ołtarz p.w. św. Jana Nepomucena z obrazem tego świętego pięknego pędzla w polu głównym oraz z obrazem przedstawiającym Ukrzyżowanie takoż pięknego pędzla w zwieńczeniu. Po przeciwnej stronie znajdowały się dwa analogiczne ołtarze: w zamknięciu nawy ołtarz p.w. św. Barbary, zaś przy ścianie północnej – ołtarz św. Antoniego z obrazami tych świętych umieszczonymi w polach głównych ołtarzy. Przy północnej stronie prezbiterium, obok drzwi do zakrystii znajdowała się ambona malowana w różnych kolorach, z elementami rzeźbionymi, złoconymi i srebrzonymi. Po przeciwnej stronie ustawiona była chrzcielnica zdobiona złoceniem i srebrzeniem. Z prezbiterium prowadziło dwoje drzwi do zakrystii i skarbca. W zakrystii mieściły się dwie komody, w inwentarzach nazwane mensami, w których przechowywano bieliznę ołtarzową i sprzęt liturgiczny. Nad jedną komodą ustawioną pomiędzy oknami, zawieszony był obraz malowany na desce przedstawiający Ukrzyżowanie Chrystusa, nad drugą komodą wisiał także obraz malowany na desce z przedstawieniem św. Stanisława Biskupa. Z zakrystii prowadziły schody na ambonę i lożę. Po przeciwnej stronie prezbiterium mieścił się skarbiec, w którym przechowywano księgi, naczynia i szaty liturgiczne, w które na przełomie XVIII i XIX wieku kościół narwiański był bogato wyposażony. Wnętrze przyozdobione było rzeźbami św. Stanisława, św. Jana Nepomucena i św. Onufrego. Na chórze znajdowały się ośmiogłosowe organy. Na początku XIX wieku kościół wymagał remontu. W 1814 roku wizytator pisze, że podłoga i sufit z tarcic oboje to potrzebują reperacji, szczególnie sufit, gdyż tarcice w wielu miejscach poodrywały się. O złym stanie kościoła świadczy również dokument datowany na 1816 roku, a przedstawiający władzom potrzeby remontowe budowli jako bardzo pilne. W 1817 roku proboszcz narewski ks. Paweł Popławski rozpoczął remont kościoła. Wymieniono gont na dachu świątyni, naprawiono sufit, zaś ściany wewnętrzne pomalowane zostało przez malarzy nader wybornych różnymi kolorami w guście różnych tajemnic religijnych. Kolejny gruntowny remont kościoła miał miejsce w połowie XIX wieku. Wymieniono wówczas podwaliny, ściany wzmocniono lisicami z żelaznymi klamrami, oszalowano ściany wież a dachy pokryto blachą. Kolejny remont w latach 80-tych XIX wieku dotyczył wymiany podłogi, zaś w okresie międzywojennym dokonywano drobnych napraw i remontów, szczególnie po wojnie polsko-sowieckiej, kiedy to kościół uległ dewastacji. Po II wojnie światowej podczas remontu generalnego w 1958 roku wzmocniono konstrukcje wież, uzupełniono więźbę dachową i pokrycie dachu. W 1962 roku wnętrze świątyni zostało pomalowane przez malarza Józefa Łotowskiego.

Kościół narewski jest trójnawową, orientowaną bazyliką, z dwuwieżową fasadą od zachodu. Nawa główna i prezbiterium nakryte są wspólnym dwuspadowym dachem, nawy boczne dachami pulpitowymi, wieże zwieńczone hełmami z blachy. W kalenicy nad prezbiterium umieszczona jest wieżyczka na sygnaturkę. Zbudowany został z drewna, na fundamencie z kamienia polnego w zaprawie wapienno-cementowej, konstrukcji zrębowej wzmocnionej lisicami. Założony na rzucie prostokąta, z węższym prezbiterium zamkniętym ścianą prostą od wschodu i prostokątną kruchtą od zachodu. Okna nawy głównej umieszczone ponad daszkami pulpitowymi naw bocznych są w kształcie dekoracyjnie wyciętego leżącego prostokąta. Korpus nawowy prostokątny, z nawą główną i prezbiterium równej szerokości i wysokości. Nawy boczne węższe i niższe, oddzielone od nawy głównej trzema parami filarów wzmocnionych lisicami, tworzących czteroprzęsłowe arkady. Na przedłużeniu naw bocznych usytuowane są: zakrystia (płn.) i skarbiec (płd.) oświetlone małymi, kwadratowymi oknami, nad którymi w drugiej kondygnacji mieszczą się loże otwarte do prezbiterium oknami w kształcie leżącego prostokąta. W części zachodniej, na przedłużeniu naw bocznych wyodrębnione są pomieszczenia skomunikowane z nawami, będące dolnymi kondygnacjami wież. Pomiędzy wieżami umieszczony jest chór muzyczny wysunięty trójbocznie na nawę główną i wsparty dwoma parami słupów. Prezbiterium i nawa główna nakryte są stropem o przekroju łuku koszowego, nad nawami bocznymi – strop płaski, wyokrąglony w części zewnętrznej. Prezbiterium wydzielone jest łukiem tęczowym z profilowaną belką tęczową, na której umieszczona jest grupa Ukrzyżowania. Nawę główną i prezbiterium obiega wydatny, profilowany gzyms, na którym umieszczona jest wąska galeria ujęta ażurową balustradą z desek wyciętych w formie tralek, z tralkowymi słupkami i profilowaną poręczą. Bogato profilowany, gierowany gzyms wieńczy także ściany prezbiterium, nawy głównej i naw bocznych.

Bardzo bogato przedstawia się trójnawowe wnętrze świątyni, oświetlone w drugiej kondygnacji oknami o wyszukanym wykroju. Niepowtarzalny charakter nadaje wnętrzu współczesna polichromia stropów, ścian, filarów, gzymsów i balustrady, w której dominującym motywem jest wić roślinna z kwiatami, utrzymana w pastelowych zieleniach, różach, ugrach i błękitach. Najbogatsza ornamentyka występuje w prezbiterium i na ścianie tęczowej, zaś galeria i gzyms pomalowane są w nasyconych, kontrastowych kolorach. Na suficie prezbiterium i nawy głównej namalowane są plafony ujęte obramieniami wyobrażającymi bogato rzeźbioną ramę, z przedstawieniem Trójcy Świętej i Najświętszej Marii Panny w promienistej aureoli. Trudno stwierdzić, jak wyglądała wcześniejsza dekoracja malarska kościoła. Z 1817 roku pochodzi wiadomość o malowidłach wykonanych w guście różnych tajemnic religijnych . Sformułowanie to nasuwa przypuszczenie, iż ściany zdobiły obrazy figuralne lub symboliczne. W 2000 roku przeprowadzono badania sondażowe warstwy malarskiej na ścianach wewnętrznych kościoła. W wyniku tych badań stwierdzono dobry stan zachowania odkrytych polichromii pozwalający na ich odtworzenie.

Na wystrój kościoła w Narwi składają się obiekty pochodzące z okresu od XVII do XIX wieku. Część z nich stanowiła wyposażenie pierwszego kościoła parafialnego. Do dziś zachowały się, przechowywanie obecnie w Muzeum Diecezjalnym w Drohiczynie dwa manierystyczne obrazy malowane na deskach: pochodzące prawdopodobnie z początku XVII wieku Ukrzyżowanie Chrystusa i epitafijny z grupą Ukrzyżowania i klęczącymi postaciami fundatorów z pierwszej tercji XVII wieku. W kościele zaś zawieszone są obrazy: Hodegetria i Wskrzeszenie Piotrowina z XVII wieku. Z XVI wieku pochodzi płyta nagrobna z piaskowca z reliefowym wizerunkiem rycerza umieszczona obecnie przed frontem kościoła.

Opracowanie plastyczne wnętrza skomponowane jest wzdłuż osi głównej, od chóru muzycznego do ołtarza głównego umieszczonego w podwyższonym nieco prezbiterium. Temu układowi podporządkowane są inne składniki wystroju: ściana tęczowa oddzielająca nawę od prezbiterium, belka tęczowa z rzeźbiarską grupą Ukrzyżowania, ambona z lewej strony ściany tęczowej, dwa klasycystyczne ołtarze boczne w zamknięciu naw i dwa barokowe przy ścianie północnej i południowej. Dominującym akcentem wnętrza jest ołtarz wielki. Klasycystyczny, utrzymany w typie architektonicznym, w porządku jońskim zbudowany został na przełomie XVIII i XIX wieku. Ozdobiony klasycystyczną, złoconą i srebrzoną ornamentyką, z figurą św. Stanisława Biskupa ustawioną we wnęce w polu środkowym nastawy i ludowymi rzeźbami ewangelistów z 2 połowy XIX wieku umieszczonymi na konsolach przy ścianie północnej i południowej prezbiterium. Z tego samego czasu pochodzi rzeźbiony w drewnie Chrzest Chrystusa umieszczony przy późnobarokowej chrzcielnicy. Na 2 połowę XVIII wieku datowana jest ambona dekorowana płaskorzeźbionymi ornamentami rokokowymi. Cztery ołtarze boczne zostały zaprojektowane jako dwie pary. W zamknięciu naw ustawione są ołtarze klasycystyczne, architektoniczne, z pocz. XIX wieku, z obrazami i zasuwami w polach głównych. W ołtarzu południowym umieszczony jest obraz z wizerunkiem Hodegetrii z 1 połowy XVII wieku, zasuwany obrazem Immaculaty z 2 połowy XVIII wieku. W ołtarzu północnym znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z początku XX wieku, zasuwany obrazem z przedstawieniem św. Barbary z początku XIX wieku. Bogatsze pod względem formy są ołtarze św. Antoniego Padewskiego przy ścianie północnej i św. Jana Nepomucena przy ścianie południowej. Dwukondygnacyjne, zdobione ornamentyką rokokową, ujęte uszakami złożonymi z liści akantu przeplecionych wstęgą, zwieńczone spływami wolutowymi wprowadzają nastrój sztuki barokowej.

Barok w kościele narewskim reprezentują także rzeźby z belki tęczowej przedstawiające Matkę Boską i św. Jana oraz wyobrażenia świętych umieszczone na filarach międzynawowych: świętych biskupów Ambrożego i Augustyna oraz świętych Anny i Heleny. Postacie przedstawione są w ruchu, z żywą gestykulacją, w wytwornych kontrapostach (św. Augustyn), z dramatycznym gestem (Matka Boska), wyrażające głębokie, religijne uniesienia (św. Anna i Helena), obleczone w ekspresyjnie pofałdowane i rozwiewające się szaty będące odbiciem panującej w 2 połowie XVIII wieku maniery polegającej na rozbudowaniu przestrzeni figury poprzez liczne załamania draperii. Dwie pozostałe rzeźby z filarów przedstawiające świętych Piotra i Pawła, pochodzące z tego samego okresu mają charakter ludowy i naśladują w opracowaniu szat powyższe tendencje, jednak w niewielkim stopniu, stosownie do rangi warsztatu prowincjonalnego, w jakim zostały wykonane. Cenną rzeźbą jest barokowy krucyfiks z ołtarza św. Jana Nepomucena umieszczony w polu głównym. Postać Chrystusa o doskonałej proporcji, z misternie modelowaną muskulaturą, z ekspresyjnie pofałdowanym, podwiązanym sznurem perizonium polichromowana jest na biało, zgodnie z modą z połowy XVIII wieku.

Z obrazów ołtarzowych na szczególną uwagę zasługuje obraz Hodegetrii z ołtarza Matki Boskiej Szkaplerznej pochodzący z 1 połowy XVII w. Przedstawia Marię tronującą, z Dzieciątkiem na lewej ręce, w koronie na odkrytej głowie i z berłem w dłoni. Obraz pokrywa srebrna sukienka z połowy XVIII wieku ozdobiona repusowanymi różyczkami na szacie Jezusa i rokokowymi ornamentami na sukni Marii. Cennym zabytkiem jest malowany na desce, pochodzący z XVII wieku obraz Wskrzeszenie Piotrowina, związany tematycznie z legendą św. Stanisława Biskupa, patrona kościoła narewskiego.

Świątynia narewska, będąca największą sakralną budowlą w województwie podlaskim, należy do grupy drewnianych, barokowych kościołów dwuwieżowych, powszechnie wznoszonych w wieku XVIII i XIX na ziemiach Korony i Litwy, nawiązujących zwłaszcza w rozwiązywaniu formy fasady do monumentalnych fasad kościołów murowanych. Dwie wieże w fasadach świątyń budowanych na terenach wschodnich – różnowyznaniowych i wielonarodowych były, jak pisze Ryszard Brykowski, świadomym manifestowaniem katolicyzmu, a w czasach porozbiorowych stały się świadectwem tradycji i polskości tych ziem. Kościół w Narwi – bazylikowy, o złożonej bryle, bogato opracowanym wnętrzu, w którym zastosowano arkadowe przedziały naw, rozbudowane gzymsy z balustradami, z oknami nawy głównej, o wyrafinowanym jak na architekturę drewnianą wykroju, doświetlającymi barwne wnętrze, był zapewne zaprojektowany przez doświadczonego architekta. Anna Kalisz wysuwa przypuszczenie, iż kościół mógł powstać pod wpływem niezrealizowanego projektu kościoła dla Suraża, którego twórcą był Jakub Fontana – architekt związany z tym terenem, pracujący dla Jana Klemensa Branickiego i biskupa łuckiego Andrzeja Stanisława Kostki Załuskiego. Biskup Załuski będąc w 1743 r. proboszczem w Surażu zlecił Fontanie opracowanie projektu kościoła drewnianego. Powstały projekt i opracowany w nim kościół był budowlą dwuwieżową, z dwoma kaplicami. Następnym proboszczem w parafii suraskiej był Ignacy Ludwik de Riauceur, który w 1755 roku był już proboszczem narewskim i fundatorem nowego, drewnianego, dwuwieżowego kościoła. Wydaje się prawdopodobne, że proboszcz Ludwik de Riaucour, znając projekt suraski, mógł wpłynąć na budowniczego kościoła narewskiego, aby wykorzystał tamten niezrealizowany projekt przy wznoszeniu nowej świątyni w Narwi.

Kościół w Narwi jest cennym zabytkiem barokowej, drewnianej architektury sakralnej na Podlasiu. Do dziś zachował niemal w niezmienionej postaci pierwotną konstrukcję ścian, bryłę i układ przestrzenny. Wzniesiony w połowie XVIII wieku z fundacji biskupa Ludwika de Riauceur imponuje swoją wielkością i urodą wnętrza. Ściany, stropy i filary świątyni, pokryte współczesną, pastelową w barwach polichromią z motywem wici roślinnej, kwiatów i przedstawień figuralnych rozświetlone są oknami o niezwykłym, wyszukanym wykroju. Barokowy i klasycystyczny wystrój kościoła: ołtarze i rzeźby umieszczone przy filarach, wyróżniają się bogactwem i niezwykłymi walorami artystycznymi, które w tej świątyni, wzniesionej na skraju zabagnionej Doliny Górnej Narwi, ujawniają pojawiające się w 2 połowie XVIII wieku tendencje do wzmożonej dekoracyjności charakterystycznej dla epoki baroku.