Kcynia

Węzeł kolejowy obsługujący linie Oleśnica – Chojnice oraz Poznań Wschód – Bydgoszcz Główna. W grudniu 2004 zawieszono ostatnie pasażerskie połączenie kolejowe z Kcyni do Bydgoszczy.

W Kcyni urodził się Jan Czochralski.

W archiwum kcyńskim został odkryty jeden (z dwóch zachowanych) zapis Bogurodzicy.

Nazwa "Kcynia" posiada charakter dość tajemniczy i nigdy nie została w pełni wyjaśniona. Stanisław Rospond pisze w wydanym w 1984 r. Słowniku Etymologicznym Miast i Gmin PRL, że jest to unikatowa nazwa o zagadkowej podstawie – Kc oraz z archaicznym przyrostkiem -ynia (jak Gdynia, Lutynia). Rospond stwierdza też, że podstawa Kc może być związana ze staropolskim wyrazem kca oznaczającym to samo co kuca, czyli szopa z desek. W tym wypadku powstanie nazwy łączyłoby się z istnieniem grodu drewnianego, względnie osady zbudowanej z drewna. Ten sam autor wspomina też, że usiłowano, ale nie przekonywająco – łączyć nazwę miasta ze staropolskim wyrazem "kścieć", "kwcieć", czyli kwitnąć.

Legendy miejscowe łączą powstanie nazwy z wyłowieniem kotwicy, którą rzekomo miano odnaleść w wodach Kcynki, czy też na bagnistych terenach, położonych na północ od dzisiejszego miasta.

Nazwa miejscowości przechodziła niewątpliwie poważną ewolucję, gdyż w różnych okresach swego istnienia miasto nazywane było w źródłach historycznych Kcyna, Kczina, Kcyn, Kcznya, Kczynija. W encyklopedii Samuela Orgelbranda obok używanej dzisiaj nazwy Kcynia spotykamy jeszcze jako nazwę równorzędną – formę Krcynia. Niemcy zniekształcili nazwę miejscowości na Exin.