Kariera Nikodema Dyzmy
Z Wikipedii
Kariera Nikodema Dyzmy – powieść Tadeusza Dołęgi-Mostowicza, której akcja toczy się w Warszawie końca lat dwudziestych, w pierwszych latach rządów Józefa Piłsudskiego (sanacji).
Uwaga: W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.
Dyzma, prowincjusz z kresów, przebywa w Warszawie szukając pracy. Na ulicy znajduje zaproszenie na raut dyplomatyczny z udziałem elit politycznych. W nadziei na darmowy posiłek decyduje się je wykorzystać. Na raucie swoim obcesowym zachowaniem wobec nieznanej mu osoby, która okazała się być wysoko postawionym ministrem, zdobywa poklask towarzystwa i zostaje zauważony przez niejakiego Kunickiego, zamożnego ziemianina, a ongiś hochsztaplera Kunika.
Kunicki, uważając Dyzmę za ustosunkowanego bywalca salonów, oferuje Dyzmie pracę zarządcy swojego majątku. Dyzma poznaje tam arystokratyczną żonę Kunickiego, Ninę, z którą nawiązuje romans, a następnie podstępem przejmuje majątek Kunickiego. Dzięki szczęściu i protekcji wpływowych osób Dyzma dostaje się na coraz wyższe stanowiska, ale musi też zacierać ślady swojej niezbyt chlubnej przeszłości.
Powieść jest satyrą na snobizm i spleen warszawskich elit, tęskniących za "mocnym człowiekiem". Zawiera też jawną krytykę skorumpowanych i cynicznych władz II Rzeczypospolitej.
Postać Dyzmy została przedstawiona w powieści w sposób tak wyrazisty, że z czasem nazwisko to stało się symbolem człowieka nieokrzesanego i pozbawionego kwalifikacji, ale jednocześnie sprytnego oszusta i karierowicza.
Na podstawie powieści nakręcono w 1956 r. film fabularny z Adolfem Dymszą w roli tytułowej, a w 1980 r. TVP zrealizowała wysoko oceniany serial, w którym życiową rolę zagrał Roman Wilhelmi.
Wątki powieściowe wykorzystano też w filmie komediowym Kariera Nikosia Dyzmy (w roli głównej Cezary Pazura).
