Jukos
Z Wikipedii
Jukos (ОАО НК ЮКОС) rosyjska firma naftowa powstała w 1993. Jego nazwa pochodzi od pierwszych liter głównych aktywów należących wówczas do kompanii: Jugansknieftiegazu (Юганскнефтегаз) i Kujbyszewnieftieorgsintiez (КуйбышевнефтеОргСинтез). W 1995 państwo sprzedało 45% akcji Jukosu bankowi Menatep, który wkrótce dokupił jeszcze 33% akcji. W 1996 na czele firmy stanął Michaił Chodorkowski, będący jednocześnie głównym akcjonariuszem Menatepu.
W kolejnych latach Jukos przejął kilka mniejszych rosyjskich przedsiębiorstw naftowych, dzięki czemu mógł zwiększych wydobycie. W 2003 stał się największą firmą naftową w Rosji. Roczne wydobycie ropy sięgało 81 mln ton, co dawało niemal 20% całości rosyjskiej produkcji. Sukces zawdzięczał dobremu zarządzaniu (jako jedna z pierwszych rosyjskich kompanii energetycznych, zatrudnił wielu menedżerów z Zachodu), względnej przejrzystości w działaniu i efektywnemu lobbowaniu swoich interesów w rosyjskiej Dumie.
Ówczesna struktura własności Jukosu nie była do końca jasna. Zgodnie z danymi opublikowanymi przez firmę w 2002 roku jej największymi akcjonariuszami byli: Michail Chodorkowski (9,5%), Leonid Niewzlin (8%), Płaton Liebiediew (8%), Władimir Dubow (7%), Michaił Brudno (7%) i Wasilij Szachnowski (4,5%).
Po kilku latach od prywatyzacji Jukos stał się potężną firmą o wielkich ambicjach. W kwietniu 2002 ogłoszono fuzję Jukosu z Sibnieftem, inną rosyjską kompanią energetyczną. W rezultacie połączenia miał powstać czwarty pod względem wydobycia koncern naftowy świata. Plany Chodorkowskiego pokrzyżował jednak Kreml.
2 lipca 2003 aresztowany został Leonid Niewzlin, wiceprezes firmy. Oskarżono go o oszustwa i niepłacenie podatków. Wydarzenie to otworzyło tzw. "sprawę Jukosu". 25 października 2003 aresztowany został Michaił Chodorkowski. Był to początek końca wielkości firmy, która popadła w konflikt z władzą. Jego najważniejszymi przyczynami były: chęć Kremla, aby przejąć częśc aktywów Jukosu, który stał się zbyt potężny oraz ambicje polityczne jego największych akcjonariuszy. Oficjalnie Jukos został oskarżony o niepłacenie podatków w należnej wysokości. Suma zaległości przedstawionych do firmie do 2006 wyniosła ponad 50 mld dolarów, co przewyższało wartość całego przedsiębiorstwa sprzed "sprawy Jukosu".
W grudniu 2004 na licytacji sprzedano, znacznie poniżej realnej wartości, największe złoże Jukosu - Jugansknieftiegaz. Przejął je Rosnieft', państwowa kompania naftowa. W sierpniu 2006 firma została ogloszona bankrutem. Obecnie trwają przygotowania do sprzedaży pozostałych aktywów Jukosu. Wszystko wskazuje na to, że przejmie je Rosnieft'. Będzie to oznaczało koniec firmy.
