Dymitriady

Z Wikipedii

Dymitriady to interwencje zbrojne szlachty i magnatów polskich w wewnętrzne sprawy Rosji w latach 1604-1610, w celu osadzenia na tronie carskim Dymitra Samozwańca. Poprzedziły i sprowokowały wojnę polsko-rosyjską 1609-1618.

[edytuj] I Dymitriada

Prowadzona była w latach 1604-1606 z inicjatywy kresowych magnatów polskich. Idea I Dymitriady zrodziła się w roku 1603 kiedy to w dobrach Adama Wiśniowieckiego pojawił się człowiek podający się za cudownie ocalonego carewicza Dymitra, syna Iwana IV Groźnego. Carewicz Dymitr zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w roku 1591 prawdopodobnie z inicjatywy Borysa Godunowa, doradcy Fiodora I, jednego z braci Dymitra, który po jego śmierci w 1598 przejął władzę w Rosji. Człowiekiem, który pojawił się w Polsce w 1603 był moskiewski mnich Grzegorz Otriepiew. Nikt nie wierzył w jego rewelacje, jednak magnaci uznali, że jego obecność jest doskonałą okazją do przejęcia władzy w targanej konfliktami Rosji. Wojewoda sandomierski Jerzy Mniszech w zamian za poślubienie przez Dymitra Samozwańca swej córki Maryny Mniszchówny zgodził się poprzeć wyprawę na Rosję. Również król Zygmunt III Waza pozwolił stworzyć zaciężną armię kozaków mającą pomóc w obaleniu Godunowa. I Dymitriada ruszyła w sierpniu 1604. Dymitr I Samozwaniec dotarł do Moskwy, usunął z tronu znienawidzonego Borysa Godunowa i 30 czerwca 1605 został koronowany na cara.

Otoczywszy się grupą polskich doradców ściągnął na siebie niechęć bojarstwa rosyjskiego, które w maju 1606 wywołało bunt, zwany Buntem Szujskich. Dymitr I Samozwaniec został zamordowany, a na tronie carskim zasiadł Wasyl Szujski, który musiał radzić sobie z powstaniami wywoływanymi w 1606 i 1607 przez niezadowolone chłopstwo, którego pozycja została odbudowana podczas krótkich rządów Dymitra I Samozwańca.

[edytuj] II Dymitriada

Prowadzona była w latach 1608-1613 i związana była z pojawieniem się na kresach Rzeczypospolitej Dymitra II Samozwańca. Zyskał on poparcie wielu rokoszan, w tym lisowczyków Aleksandra Lisowskiego i w 1608 stanął pod Moskwą w miejscowości Tuszyno (w historii Rosji znany przez to jako "Złodziej z Tuszyno" - "тушинский вор"). Obawiający się kolejnej polskiej interwencji w sprawy Rosji Wasyl Szujski zawarł w Wyborgu sojusz ze Szwecją. W odpowiedzi na to Zygmunt III Waza wraz ze swoim hetmanem polnym koronnym Stanisławem Żółkiewskim ruszył na Smoleńsk, którego oblężenie rozpoczęło się we wrześniu 1609. Wasyl wysłał przeciwko Polakom armię swojego brata Dymitra Szujskiego połączoną z najemnymi oddziałami szwedzkimi (35 tys. wojsk). Polacy przeciwstawili im 7 tys. oddział piechoty i jazdy, który jednak odniósł zwycięstwo 4 lipca 1610 pod Kłuszynem. W tym też roku zginął Dymitr II Samozwaniec.

Wasyl wraz ze swoimi braćmi: Dymitrem i Iwanem Szujskim oraz patriarchą Moskwy Filaretem Romanowem zostali aresztowani, a tron moskiewski został ofiarowany małoletniemu Władysławowi IV Wazie pod warunkiem, iż przejdzie on na prawosławie. Jego ojciec, Zygmunt III Waza odmówił poniekąd dlatego, iż sam liczył na tron moskiewski

W Niżnym Nowogrodzie w 1612 wybuchło antypolskie powstanie, prowadzone przez kupca Minina(Кузьма Минин), które przeniosło się do Moskwy i doprowadziło do usunięcia stacjonującej tam polskiej załogi z Aleksandrem Gosiewskim. W 1613 Sobór Ziemski w Moskwie wybrał na cara Michała Romanowa, który dał początek Dynastii Romanowów.

W wyniku decyzji Zygmunta III Wazowie utracili szansę przejęcia kontroli nad tronem w Moskwie. Późniejsze wyprawy hetmana Jana Karola Chodkiewicza z lat 1617-1618 nie przyniosły sukcesów. Sytuacja została unormowana na najbliższe 14 lat (do wojny smoleńskiej) na mocy rozejmu w Dywilinie z 1619, na mocy którego Polska uzyskała Ziemię Czernihowską, Ziemię Siewierską i Ziemię Smoleńską.

W Rosji rocznica wypędzenia polskiej załogi z Kremla 7 listopada 1612 jest od 2005 roku obchodzona jako święto narodowe pod nazwą Dzień Jedności Narodowej (świętowane nie wiedzieć czemu 4 listopada).