Dżet (astronomia)
Z Wikipedii
Dżet - strumień materii wyrzucany z ogromną prędkością z aktywnego obszaru, najczęściej aktywnego jądra galaktyki lub gwiazdy.
Strugi świecącej materii obserwuje się w sytuacjach (zdjęcia i opisy):
- pojedynczy obiekt astronomiczny wyrzuca w przeciwne strony dwie strugi,
- między dwoma obiektami występuje struga materii,
- na przedłużeniu linii łączącej dwa obiekty astronomiczne powstaje struga materii.
[edytuj] Powstawanie dżetu
Naukowcy z California Institute of Technology donoszą o utworzeniu dżetu w laboratorium. Z plazmy poddanej działaniu pola magnetycznego wytrysnęły dwa dżety długości około 32 cm. Naukowcy uważają, że mechanizm tworzenia dżetów w kosmosie jest identyczny jak w ich laboratorium.
Ważną rolę w powstawaniu dżetów odgrywa oddziaływanie pole magnetycznego i plazmy, szczególnie zjawisko wmrożenia pola w plazmę. Zjawisko to polega na tym, że plazma poruszając się unosi ze sobą pole magnetyczne.
Dżety powstają gdy na powstający obiekt kosmiczny posiadający pole magnetyczne opada materia, cząstki obdarzone ładunkami elektrycznymi poruszają się po liniach śrubowych wzdłuż pola magnetycznego. Linie pola magnetycznego wokół obiektu astronomicznego odpowiadają kształtem liniom wokół magnesu, przybliżają się one do powierzchni ciała w pobliżu biegunów. W tych miejscach następuje zagęszczenie opadających cząsteczek co wywołuje zderzenia oraz zderzanie się ich z cząsteczkami ciała niebieskiego. Część cząsteczek zostaje wyrzucona w górę, w stronę prawie prostych i prawie pionowych linii pola magnetycznego nad biegunem. Wyrzucone cząstki na zasadzie wmrożonego pola unoszą ze sobą pole magnetyczne. Cząstki wyrzucone pod większym do pionu poruszają się wzdłuż linii pola magnetycznego które trafiają w okolice przeciwległego bieguna.
Ruch cząstek w dżecie można tłumaczyć zasadą pola wmrożonego, można też tłumaczyć zasadami ruchu cząstki w polu magnetycznym.
Cząstki naelektryzowane poruszając w dżecie wzdłuż lekko rozbieżnych linii pola magnetycznego zmniejszają ich rozbieżność, jednocześnie osłabiając pole przed sobą a wzmacniając za sobą, skupienie pola magnetycznego odbywa się kosztem ich energii kinetycznej. Dopóki strumień cząstek jest dostatecznie duży, kolejne cząstki poruszają się w coraz silniejszym polu magnetycznym, skupionym w coraz węższym dżecie.
Cząstki poruszające się po okręgu emitują promieniowanie elektromagnetyczne (patrz promieniowanie cyklotronowe), tracąc prędkość ruchu obrotowego.
Oba te zjawiska a nawet uwzględnienie efektów realtywistycznych nie wyjaśniaja bardzo małej rozbieżności strumienia cząstek w wielu obserwowanych dżetach.
