Pälzisch
From Wikipedia
Daer Ardickel baut der Palz iss in Pälzisch
|
Pfälzisch | |
---|---|
Gschwetzt in: | Pfalz, (Kurpfalz) |
Schwetzer-Nummere: | 1'000'000 (geschädzt) |
Schtammbaam: | Indo-Yuropee'enisch
|
Codes | |
ISO 639-1 | — |
ISO 639-2(B) | gem |
SIL | — |
P(f)älzisch is die Schprooch, wu in de Pfalz geredd werd. Es (Vorder)Pälzische unnerscheid sich nur minimal vum Pennsilfaanische.
[edit] Foneedig
Im Pälzische is die Hochdeitsch Lautverschiebung ned vorhande; charakteristisch sin die erhaldene p-Lautunge, wie im bekannde Schbruch: „In de Palz geht de Parre mid de Peif in die Kersch.“
Annere Besonnerheide vumm Pälzische, wu mer aach hert, wann en Pälzer Deitsch redd (im Vergleisch zum Deitsche):
- Bei de Konsonande:
- Tendenz zu de Schdimmhafdischkeid bei Plossive; im In- und Anlaut: /t/ → [d]; im Inlaut: /p; k/ → [b; g]
- Riggverlacherung vum Ich-Laut; [ç] → [ʃ], ze Beischbiel ich; mich; durch → [iě; miě; duɐ̯ě/doɐ̯ě]), ned in de Siedpalz
- Rhodazismus (bsonners bei äldere Leid un in Rischdung Saarland), ddes heest [d] → [ʀ] im Inlaut, ze Beischbiel guude → [guːʀɐ̯]
- Bei de Vokaale:
- Wern länger in ge'effnedder geredd, bsonders in de Weschdpalz [eː] → [ɛː] (Erde → [ɛːɐ̯d]), [u] → [ɔ] (Durst → [dɔɐ̯ʃd])
- Verschleifung vum -er im Auslaut zu [a] odde [ă] viel schdärger als in de deitsch Umgangsschprooch.
- ned iwwerall, awwer vorallem in de Vorderpalz die Nasalisierung: Land → [lɑ̃nd/lɔ̃nd] (oft gschriwwe als „Lånd“)
- in de Siedpalz teilweisi Diphtongierung, ze Beisschbiel groß → grouß unn Vokalverschiewunge, ze Beischbiel Fraa → Free