Ajuda:Categoria
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Las categorias son los indèxes tematics de Wikipèdia. Aquestes indèxes son pas automatics ; an besonh de la mesa en plaça de marcadors (mòts-claus).
Se los divèrs articles de Wikipèdia constituisson lo veritable contengut enciclopedic, las categorias devon èstre consideradas coma de contenents — de boitas de renjament, d'un cèrt biais —, mas de contenents dinamics, permetent una recèrca e una circulacion aisidas a travèrs tota l'enciclopèdia.
Somari
|
[Modificar] Consultacion de categorias
La seccion presenta a per tòca de familiarizar lo començant amb lo ròtle e lo foncionament de las categorias de nòstra enciclopèdia — arborescéncia, descripcion d'una pagina, mòde de classament automatic, etc. Los editors que desiran d'efectuar de modificacions quitament al sen d'aquestas categorias — creacion, insercion de marcador, reorganizacion de l'arborescéncia, etc. — son pregats de se reportar a la seccion Intervencion dins las categorias.
[Modificar] Arborescéncia de categorias
Las diferentas categorias de Wikipèdia son organizadas de manièra ierarquica. Per se far una idèa d'aquesta estructura complèxa, l'òm pòt se representar l'imatge d'un arbre dispausat « a l'envèrs » — valent a a dire las rasics en naut e las darrièras brancas en bas. Es possible tanben de se representar l'imatge d'una piramida.
[Modificar] Descripcion de l'arborescéncia
L'arborescéncia conten quatre sòrtas de categorias.
[Modificar] La categoria principala
La categoria principala es la categoria situada al punt culminant de la piramida. Es la categoria maire de las categorias essencialas, las categorias rasics.
- Notem que, levat en cas d’anomalia — cf. Wikipèdia:Articles sens categorias —, la categoria principala es la sola qu'a pas de categoria superiora — pas de categoria maire, e encara mens, de sus-categoria.
- Per consultar lo contengut de la categoria principala clicar aicí.
[Modificar] Las categorias rasics
Una categoria rasic — nomenada atal perque se tròba a la « rasic », tot en naut de nòstra enciclopèdia — es una categoria dirèctament restacada a la categoria principala, que n'es per consequent una jos-categoria. Las categorias rasics son las categorias generalas, que ne dependon totas las autras.
- Per exemple, la Categoria:Cultura es una categoria rasic.
- Las categorias rasics e la categoria principala deurián èstre las solas a possedir pas de sus-categoria.
- Per consultar las diferentas categorias rasics, dobrir la Categoria:Principala.
[Modificar] Las categorias terminalas
Una categoria terminala es una categoria situada a la basa de la piramida — autrament dich, a las darrièras brancas, tot en bas de l'enciclopèdia. Las categorias terminalas son las categorias mai especializadas — per exemple : Categoria:Simfonia, Categoria:Malautiá virala, Categoria:Club italian de football, Categoria:Monastèri, etc.
- Aquestas categorias an la particularitat d’aver pas de jos-categoria. Tre que s’ajusta una jos-categoria a aqueste tipe de categoria, aicesta deven tanlèu una categoria intermediària.
[Modificar] Las categorias intermediàrias
Una categoria intermediària es una categoria situada entre las doas extremitats constituidas per las categorias terminalas e las categorias rasics.
Las categorias intermediàrias, fòrça nombrosas, an al còp, almens una jos-categoria, almens una categoria maire, e almens una sus-categoria : constituisson lo tipe « estandard » de la categoria dins Wikipèdia.
[Modificar] Desplaçament dins l'arborescéncia
Dins l'arborescéncia — o dins la piramida —, sols son possibles los desplaçaments verticals : montar o descendre.
- A partir d'una categoria quina que siá, « montar » significa aténher una categoria immediatament, nomenada tanben categoria maire : per exemple, en montant dempuèi la Categoria:Païses del monde, se tròba Categoria:Geografia qu’es una categoria maire de la precedenta.
- Notem que tota categoria es susceptibla de dependre simultanèament de mai d'una categoria maire. Doas excepcions çaquelà : d'una part las categorias rasics, que dependon solament de la categoria principala, d’autra part la categoria principala ela-meteissa, que depend pas de cap autra categoria.
- A partir d'una categoria quina que siá, « descendre » significa aténher una categoria immediatament inferiora, nomenada tanben « categoria filha », o encara « jos-categoria » : per exemple, en descendent dempuèi la meteissa Categoria:Païses del monde, se tròba Categoria:Païses d'Euròpa qu’es una jos-categoria de la precedenta.
- Notem que tota categoria es susceptibla d'englobar mai d'una jos-categoria — a l’excepcion de las categorias terminalas, que, per definicion, ne son desprovesidas.
En consequéncia, entre las doas extremitats de l'arborescéncia — autrament dich, entre la categoria principala e una categoria terminala —, la « cadena » deu pas èstre rompuda, e, en montant coma en descendent, deu totjorn èstre possible de seguir la filiacion — perque las relacions entre las categorias son de relacions « de maire a filha » — dels diferents malhons constituits per las categorias intermediàrias.
- Per exemple, entre Categoria:Botanista e Categoria:Principala, trobam dins lo sens ascendent : Categoria:Botanica, Categoria:Sciéncias de la Vida, Categoria:Sciéncias naturalas e Categoria:Sciéncias — Categoria:Botanica qu’es la categoria maire de Categoria:Botanista, Categoria:Sciéncias de la Vida qu’es la categoria maire de Categoria:Botanica, etc.
Un desplaçament orizontal — aténher una categoria « sòrre », d'un cèrt biais — benlèu realizat, mas en dos temps, mai precisament, gràcias a dos desplaçaments verticals — lo primièr, ascendent, lo second, descendent.
- Per exemple, per aténher la Categoria:Rius de l'Arièja a partir de la Categoria: Rius de Garona Nauta — la relacion entre aquestas doas categorias es naturalament orizontala — cal d'en primièr « montar » a la Categoria: Rius de França — categoria maire comuna de las doas precedentas —, puèi « descendre » cap a la Categoria: Rius de l'Arièja.
[Modificar] Lista de categorias
Podètz veire la lista complèta de las categorias actualament utilizadas dins lo Wikipèdia occitanofòn sus las paginas Totas las paginas (espaci Categoria) e Especial:categorias.
Se tròba tanben una lista presentada aqueste còp jos la fòrma d'una arborescéncia sus la pagina : FR Complete.htm CategoryOverview FR Complete.htm (se prendre garda çaquelà a la data de la darrièra mesa a jorn).
[Modificar] Vocabulari
[Modificar] Cadena d'inclusion
Una cadena d'inclusion es una succession verticala d'al mens tres categorias dispausadas de tal biais que : A conten B, que conten C, que conten D, que conten E, etc.
- Per exemple, la Tèrra conten l'Euròpa, que conten l'Itàlia, que conten Roma, que conten lo Colisèu, etc.
Normalament, se deu trobar la categoria principala a l'extremitat superiora de la cadena, e una categoria terminala a l'extremitat inferiora.
D’un autre costat, e a l’excepcion de cases fòrça particulars, las divèrsas categorias maires d'una pagina devon pas èstre situadas sus la meteissa cadena d'inclusion. Dins lo cas contrari, conven de suprimir lo o los marcadors de categorias redondantas, e conservar pas que lo punchant cap a la categoria mai pròcha, valent a dire la categoria mai precisa o mai immediata.
- S'una pagina a categorizar depend de las cinc categorias citadas dins l'exemple çai-sus, es la categoria « Colisèu » que deurà èstre retenguda coma sola e unica categoria maire de la pagina en question.
[Modificar] Categoria superiora
Una categoria superiora es una categoria qu’englòba, dirèctament o non, una pagina donada — article o categoria.
- Per exemple, dins la cadena d'inclusion « A, B, C, D e E », ont A conten B, B conten C, etc. :
- - A, B, C e D son de « categorias superioras » per E ;
- - A, B e C son de « categorias superioras » per D ;
- - A e B son de « categorias superioras » per C ;
- - A es una « categoria superiora » per B.
[Modificar] Categoria maire
Dins una pagina donada — article o categoria —, una categoria maire es una categoria immediatament superiora a la pagina en question.
- Per exemple, dins la cadena d'inclusion « A, B, C, D e E », ont A conten B, B conten C, etc., D es l'unica categoria maire de E, C es l'unica categoria maire de D, B es l'unica categoria maire de C, etc.
- Naturalament, mes a despart lo cas de las categorias terminalas, tota categoria es categoria maire de caduna de sas categorias filhas.
- Se notarà qu'una pagina pòt dependre simultanèament de mai d'una categoria maire, a condicion çaquelà qu’aquestas categorias sián pas situadas sus la meteissa cadena d'inclusion.
[Modificar] Sus-categoria
Dins una pagina donada — article o categoria —, una sus-categoria es la « categoria maire de la categoria maire » ; los tres elements en preséncia fòrman una cadena d'inclusion : la pagina C a per categoria maire la categoria B, e per sus-categoria la categoria A.
- Per exemple, se la Categoria:Botanica es inclusa dins la Categoria:Sciéncias de la Vida, qu'a son torn es inclusa dins la Categoria:Sciéncias naturalas, se pòt dire qu'aquesta darrièra es la sus-categoria de la Categoria:Botanica.
[Modificar] Pagina inferiora
Una pagina inferiora es una pagina inclusa — dirèctament o non — dins la categoria de referéncia. Pòt èstre una categoria inferiora o un article.
- Per exemple, dins la cadena d'inclusion « A, B, C, D e E », ont A conten B, B conten C, etc. :
- - B, C, D e E son de « paginas inferioras » de A ;
- - C, D e E son de « paginas inferioras » de B ;
- - D e E son de « paginas inferioras » de C ;
- - E es una « pagina inferiora » de D.
[Modificar] Pagina filha
Una pagina filha es una pagina immediatament inferiora, es a dire, inclusa dins la categoria de referéncia. Pòt èstre, siá una jos-categoria, siá un article.
- Per exemple, dins la cadena d'inclusion « A, B, C, D e E », ont A conten B, B conten C, etc., B es l'unica pagina filha de A, C es l'unica pagina filha de B, D es l'unica pagina filha de C, etc.
- Plan entendut, una categoria pòt contenir mai d'una pagina filha — mai d'un « article filh » e mai d'una « categoria filha » o jos-categoria.
[Modificar] Jos-categoria
Una jos-categoria — o categoria filha — es una categoria apartenent a una categoria donada.
A despart de la categoria principala emai de las categorias senhaladas dins aquesta lista, tota categoria es naturalament una jos-categoria de sa pròpria categoria maire.
- Las diferentas jos-categorias d'una categoria donada son classadas per òrdre alfabetic dins la zòna de jos-categorias de la categoria de referéncia.
- Se pòt ajustar de paginas de categorias a d'autras categorias : seràn automaticament reconegudas coma jos-categorias. Per exemple, se poiriá editar la Categoria:Petanca e i ajustar lo marcador [[Categoria:Espòrt]]. La Categoria:Petanca vendriá alara una jos-categoria de la Categoria:Espòrt.
[Modificar] Aspècte d'una pagina « categoria » a l'ecran
A l'ecran, una categoria possedís una pagina de discussion e un istoric associats, atal coma los articles de l'enciclopèdia. Coma los articles tanben, las categorias pòdon recebre de ligams inter-lenga.
L'afichatge d'una categoria se presenta totjorn jos la fòrma seguenta : tres zònas successivas, enquadradas per un títol e un pè de pagina.
[Modificar] Títol de la categoria
Coma una pagina quina que siá, una categoria conten en primièr un títol. Aiceste es totjorn precedit del prefixe « categoria: ». Aquò permet, per exemple, de destriar l'article « Musica » de la categoria del meteis nom, la Categoria:Musica.
[Modificar] Zòna de tèxt
Al dejós del títol, figura una « zòna de tèxt » o « entèsta », editabla en clicant sul boton « modificar », coma per quin autre tipe de pagina que siá. Aquesta zòna permet de presentar la categoria e d'en descriure brèvament lo contengut, valent a dire las paginas — articles e jos-categorias — qu’aicesta deuriá englòbar.
- Quand lo títol de la categoria es pauc explicit, o susceptible d'èstre interpretat de mai d'una manièra, es tanben possible — e recomandat, a fin d’evitar una equivòca eventuala — d'ajustar dins aquesta zòna qualques precisions relativas als elements que normalament, deurián èstre classats endacòm mai, dins una autra categoria.
- Aquesta zòna de tèxt servís tanben a inserir los marcadors cap a las categorias maires.
[Modificar] Zòna de jos-categorias
Al dejós del tèxt de presentacion, se tròba la zòna contenent las jos-categorias — o categorias filhas — de la categoria de referéncia, jos la fòrma d'una seguida de ligams classats per òrdre alfabetic.
- Se pòt pas intervenir dirèctament sus aquesta seguida de ligams, qu'es creada e mesa a jorn automaticament.
- Per aparéisser a l'escran, aquesta zòna deu conténer almens una jos-categoria. S'aquesta zòna apareis pas, es que la categoria en question es una categoria terminala.
- Cal plan comprendre que las jos-categorias son nomenadas atal solament en referéncia a la categoria activa : aprèp aver clicat sul ligam d'una d'elas, un còp aicesta dobèrta, se pòt constatar qu’aquesta jos-categoria es en fach una « categoria coma las autras », qu’a la meteissa estructura que la categoria precedenta, valent a dire, la categoria maire.
- Per exemple, dins la Categoria:Musica, se pòt trobar las jos-categorias seguentas : Categoria:Organologia, Categoria:Musician, Categoria:Obra musicala, Categoria:Teoria de la musica, etc.
[Modificar] Zòna dels articles
Al dejós de las jos-categorias, se tròba la zòna que conten los articles incluses dins la categoria de referéncia — los « articles filhs » —, aicí encara, jos la fòrma d'una seguida de ligams classats per òrdre alfabetic. Se tracta d’articles « divèrs » que pòdon pas èstre incluses dins una o l'autra de las jos-categorias situadas dins la zòna precedenta.
- Coma dins la zòna de jos-categorias, se pòt pas intervenir dirèctament sus aquesta seguida de ligams, qu'es creada e mesa a jorn, automaticament.
- Naturalament, clicar sus un d’aquestes ligams provòca la dobertura de l'article associat.
- Per aparéisser a l'ecran, aquesta zòna deu conténer almens un article.
- Per exemple, dins la Categoria:Musica, se pòt trobar, entre autres, l'article principal, Musica.
[Modificar] Pè de pagina
Dins lo pè de pagina d'una categoria apareis la mencion « Categorias: », seguida del nom d'una o mai d'una categoria maire — car, recordem o, una pagina pòt èstre simultanèament inclusa dins mai d'una categoria maire — que la categoria activa es solament en fach una jos-categoria.
- Aprèp aver clicat sus una d’aquestas categorias maires, e un còp aicesta dobèrta, se pòt constatar que la categoria maire es solament en fach una « categoria coma las autras », a la meteissa estructura que la categoria precedenta, valent a dire, la categoria filha — que se pòt ara apercebre lo ligam dins la zòna « jos-categorias ».
- Per exemple, dins lo pè de pagina de la Categoria:Musica, se tròba lo ligam cap a la categoria maire, la Categoria:Art.
- Una excepcion concernís çaquelà la Categoria:Principala. Aquesta categoria, en efècte, possedís pas aqueste tipe de pè de pagina, perque, coma o indica son nom, depend pas de cap autra categoria e se tròba al som de l'arborescéncia.
[Modificar] Per consultar una categoria
Se pòt accedir a una categoria de dos biaisses, segon que la pagina actualament afichada dispausa o non d'un ligam cap a la categoria recercada.
[Modificar] Consultacion d'una categoria en se desplaçant dins l'arborescéncia
A partir d'una categoria quina que siá, per se desplaçar dins l'arborescéncia de categorias, cal doncas procedir atal :
- Per accedir a una jos-categoria, clicar sus un dels ligams figurant dins la zòna de jos-categorias.
- Per accedir a una categoria maire, clicar sus un dels ligams figurant dins lo pè de pagina.
[Modificar] Consultacion d'una categoria per la comanda « Consultar / Recercar »
Per apelar quina categoria que siá dempuèi una pagina Wikipèdia quina que siá, cal utilizar la comanda especiala « Consultar / Recercar » — situada dins la colona d'esquèrra, al dejós del quadre « navigacion ».
- Picar lo nom exacte de la categoria, precedit de son sufix « Categoria: ».
- Clicar sus « Consultar »
S'aquò marcha pas, cal puntar lo mòt « Categoria » :
- - siá tot en bas de la pagina afichant los resultats ;
- - siá dins las « preferéncias » — ligam tot en naut, a drecha — : causir « Afichatge dels resultats de recèrca ».
[Modificar] Classament per defaut dins las categorias
Sus Wikipèdia, lo mòde de classament « per defaut » es aplicat a l'afichage dels diferents elements d'una categoria — jos-categorias e articles. Aqueste classament alfabetic — o, mai precisament, alfanumeric — es realizat de la manièra seguenta : en primièr los signes de pontuacion, puèi las chifras, en seguida las letras non accentuadas, enfin las letras accentuadas — e, accessòriament, las majusculas abans las minusculas.
- Per exemple, segon aqueste principi, los mòts seguents — que certanas de lors ortografias son volontàriament incorrèctas : « Escala », « escala », «Escala » e « escala » — seràn pas classats « jos la meteissa letra » (la letra « E »), coma o serián dins un diccionari, mas respectivament, jos la letra « E » (per « Escala »), jos la letra « e » (per « escala »), jos la letra « E » (per « Escala ») e jos la letra « e » (per « escala »).
Per consequent, dins una categoria quina que siá, los elements inferiors — articles e jos-categorias — apareisson segon aqueste mòde de classament automatic, en foncion del títol real d’aqueste article o d’aquesta jos-categoria.
- Per exemple, dins una meteissa categoria, l'article « Ase » seriá classat aprèp l'article « Zèbre ».
Çaquelà, es possible d'escapar a aquesta constrencha e d'impausar, dins una categoria, un mòde de classament mai confòrma als usatges, o, simplament, mai practic. Per mai d'informacion sus aquò, consultar la seccion Cossí escapar al classament « per defaut ».
[Modificar] Avantatges comparats de las categorias e de las listas
Se tròba d’articles que son, en fach, de listas d'autres articles — veire Lista de las listas. Poiriá bastar o far concurréncia a las categorias. En fach, las listas e las categorias son netament distintas.
Las categorias son d’indèxes bruts, mentre que las listas pòdon èstre comentadas — per exemple : la Lista dels principals bòsques de França indica tanben las superficias dels bòsques, classadas per regions. Las listas d'articles mai comentats son las dels titulars de principautats — per exemple Lista dels comtes d'Artés — qu'an pas mai res de veire amb las listas basicas talas coma resultan de las categorias.
Lo classament de las categorias es un [[#Classament per defaut dins las categorias|classament alfanumeric dels títols d'article]s], las listas pòdon prepausar d'autres mòdes de classament : cronologic, geografic, tematic, per talha, etc.
Las categorias referencian unicament d’articles existents ; las listas pòdon prepausar d’articles de realizar — que sos ligams apareisson normalament en roge. D'autra part, las categorias afichan lo títol real dels articles, mentre que las listas pòdon afichar de ligams reformulats, per de rasons d'uniformitat dins la presentacion de la lista — per exemple : [[Pau de Tarsa|Sant Pau]] — o de ligams cap a de paginas de redireccion — per exemple : sant Loís que remanda cap a Loís IX de França.
Las categorias se pòdon embessonar per nivèls ierarquics — cf. Arborescéncia de categorias —, çò qu’autoriza una navigacion rapida e tematica dins l'enciclopèdia, çò que las listas permeton solament se de ligams intèrnes son estats prevists.
- Per informacion, las listas son estadas categorizadas en una categoria:Lista e mai d'una jos-categoria.
[Modificar] Intervencion dins las categorias
Abans d'intervenir dins las categorias — suprimir un marcador, lo remplaçar per un marcador diferent, o encara, n'ajustar d'autres, crear una categoria novèla, etc. —, es vivament recomandat de se familiarizar un pauc amb lor organizacion e lor mòde de foncionament (per mai de detalhs, veire la seccion Consultacion de las categorias), e se mestièr fa, de demandar ajuda o conselh als contributors mai experimentats.
[Modificar] Categorizacion
Sus Wikipèdia, categorizar una pagina consistís a i ajustar un marcador de categoria que son ròtle es d'associar aquesta pagina a una categoria que vendrà atal la categoria maire de la pagina en question. En resumit, per categorizar — valent a dire, inclure, ordenar — una pagina B dins la categoria A, cal editar aquesta pagina B e i apondre lo marcador de la categoria A.
- Per exemple, per ajustar un article apelat Albert Einstein a la Categoria:Persona celèbra, cal editar l'article e i apondre [[Categoria:Persona celèbra]]. Una linha contenent Categorias: Persona celèbra sera plaçada en bas de la pagina de l'article (pè de pagina) ; en clicant sul nom de las categorias, òm arriba sus la pagina descrivent aquesta categoria e contenent la lista dels articles ne fasent partida, e mai la lista de las jos-categorias eventualas.
Una pagina podent dependre simultanèament de mai d'una categoria maire, va sens dire qu'aquesta pagina es susceptibla d'èstre categorizada mai d'un còp, e per consequent, pòt recebre mai d'un marcador de categoria.
[Modificar] Efèctes de la categorizacion
La categorizacion produtz una relacion d'inclusion entre los dos elements concernits : la pagina B es inclusa dins la categoria A, autrament dich, A conten B. Aquesta relacion non recipròca, car ieraquica, pòt èstre exprimida de la manièra seguenta :
- la pagina B, element ieraquicament inferior de la categoria A, es la « filha » : segon lo cas, se tractarà, siá d'un « article filh », siá d'una « categoria filha » — dins aquesta seconda ipotèsi, se poirà parlar de « jos-categoria » ;
- la categoria A, categoria ieraquicament superiora a la pagina B, es la « maire » o la « categoria maire » de la pagina B.
Es possible que la categoria maire existisca pas al moment de l'afectacion del marcador — en aquel cas, poirà totjorn èstre creada mai tard. En revenge, l'element B deu ja èstre creat al moment de son classament dins una categoria, car se pòt pas programar la categorizacion d'un element qu'encara existís pas. Per consequent, se pòt dire, en çò que concernís las categorias, qu'es « la filha que crèa la maire », e non l'invèrs.
- En cas de creacion de categoria, per mai de detalhs sus la causida d'un títol, consultar la seccion Designacion de categorias
Quand l'òm se dispausa a categorizar una pagina, la question de se pausar es : « La categoria maire d'aquela pagina — la que va figurar dins lo marcador de categoria — existís ja, o ben la cal crear ? »
[Modificar] Cossí categorizar una pagina quand la categoria maire existís ja
Per categorizar una pagina dins una categoria maire ja existenta, cal editar la pagina en question e i ajustar lo marcador contenent lo nom d’aquesta categoria. Aprèp enregistrament, lo ligam « de color blava » cap a aquesta categoria apareis en lectura dins lo pè de pagina de l'article o la categoria que se ven de categorizar.
Dins lo marcador, cal causir la categoria immediatament superiora. Per exemple, dins la cadena d'inclusion « A, B, C, D e E », ont A conten B, B conten C, etc., la pagina E deurà pas èstre categorizada, ni dins A, ni dins B, ni dins C, mas solament dins la categoria D : es la règla de « la categoria mai precisa » o de « la categoria immediata ». S’admetrà una excepcion se l'article transcendís aquesta categoria immediata. Per exemple Juli Cesar entra dins la Categoria:Roma antica, mas tanben dins la Categoria:Antiquitat, e mai dins la Categoria:Istòria.
Una pagina benlèu marcada dins mai d'una categoria maire — per exemple una biografia, poirà èstre classada dins la categoria de l'epòca que visquèt lo personatge, la categoria del luòc principal ont visquèt (generalament l'Estat), la categoria de sa profession principala, etc. — pro que las diferentas categorias maires que ne depend sián pas situadas sus la meteissa cadena d'inclusion, senon, cal solament conservar lo marcador de « la categoria mai precisa », coma venèm d'o veire.
[Modificar] Cossí categorizar una pagina quand la categoria maire existís pas encara
Per categorizar una pagina dins una categoria non existenta, la procedura es la meteissa, sol lo resultat cambia : aprèp enregistrament, lo ligam « de color roja » cap a aquesta categoria apareis en lectura dins lo pè de pagina de l'article o la categoria que se ven de categorizar. Aquesta procedura servís, a partir d'una pagina de categorizar, a crear una categoria novèla.
[Modificar] Cossí crear una categoria novèla
Per crear una categoria novèla, cal editar una pagina — article o categoria — devent apartenir a aquesta futura categoria maire e li afectar lo marcador de categoria contenent l'entitolat d’aquesta futura categoria maire. Notem que generalament es pas qu'aprèp qualques oras que lo ligam correspondent dins los articles ven blau : aquò afècta de cap de biais lo foncionament.
[Modificar] Cossí descategorizar una pagina
Per descategorizar una pagina — valent a dire far cessar lo ligam cap a tala categoria maire —, sufís de suprimir lo marcador de categoria contenent l'entitolat d’aquesta categoria maire. Atencion : tota pagina enciclopedica (article o categoria) [a l’excepcion de la categoria principala] deu contenir almens un marcador de categoria, jos pena de venir una pagina orfanèla (cf. Wikipèdia:Articles sens categorias).
[Modificar] Marcador de categoria
Un marcador de categoria es un mòt-clau que, un còp plaçat dins una pagina, l'associa automaticament a la categoria indicada dins lo marcador, categoria que ven atal la categoria maire de la pagina en question.
Una pagina estent susceptibla d'èstre categorizada mai d'un còp, pòt per consequent recebre mai d'un marcador de categoria.
[Modificar] Efèctes del marcador en mòde lectura
Lo marcador de categoria produtz automaticament un « ligam d'apèl » cap a la categoria maire de la pagina concernida.
- En mòde lectura, aqueste ligam apareis totjorn en bas, dins lo pè de pagina, e aquò quin que siá l'endrech del tèxt ont lo marcador es estat inserit. S'es de color blava, es que la categoria existís ja — la color roja indica, siá qu' i a error de sintaxi dins lo marcador, siá que la categoria existís pas encara e que deu èstre creada.
- Aqueste « ligam d'apèl » permet, d'un simple clic, de dobrir la categoria en question.
- Per exemple, en bas de l'article Musica, apareis la mencion : « Categorias: Musica », indicant qu'aqueste article aparten naturalament a la categoria « Musica », accessibla en clicant sus aqueste ligam.
-
- Se notarà en passant que lo ligam cap a la categoria maire es totjorn precedit del ligam « Categorias: » que permet de dobrir una pagina especiala listant l'ensemble de las categorias ja creadas dins Wikipèdia.
- Una pagina quina que siá — article o categoria — pòt dependre simultanèament de mai d'una categoria superiora. D'un cèrt biais, se pòt dire qu'« una pagina es susceptibla d'aver mai d'una maire ». Dins aquesta ipotèsi, se tròba, en bas de pagina, la mencion « Categorias: » seguida dels diferents noms de las categorias superioras, separadas per de barras verticalas ( | ).
- Per exemple, l'article França apartenent a tres categorias, « França », « Francofonia » e « Estat membre de l'Union europenca », se poirà doncas legir, en bas d’aiceste :
- Categorias: França | Francofonia | Estat membre de l'Union europenca
[Modificar] Sintaxi del marcador
Lo marcador de la « categoria maire » apareis totjorn jos la fòrma seguenta : un element variable correspondent al « nom de la categoria maire » precedit d'un element fix « Categoria: », lo tot plaçat entre de crochets dobles ([[ ]] ), coma un ligam ordinari.
- Per exemple, en edicion, lo marcador de la categoria « Teoria de la musica » aurà la fòrma seguenta :
[[Categoria:Teoria de la musica]]
- - La letra iniciala de l'element fix (« Categoria: ») pòt s'escriure indiferentament amb una majuscula o una minuscula, mas los dos-punts (:) devon èstre ni precedits ni seguits d'un espaci.
- - Lo format ortotipografic (espacis, majusculas, letras accentuadas, etc.) del nom de la categoria maire deu èstre respectat escrupulosament. Sola la letra iniciala pòt s'escriure indiferentament amb una majuscula o una minuscula.
- Lo marcador pòt tanben contenir un autre paramètre, separat del nom de la categoria concernida per una barra verticala ( | ). Aqueste paramètre es lo nom jos loqual la categoria va classar aquesta pagina — en l'abséncia d'un tal paramètre, la pagina serà classada en foncion de la sintaxi de son títol.
- Per mai de detalhs sul foncionament del classament automatic dels elements d'una categoria, consultar las seccions Classament per defaut dins las categorias e Cossí escapar al classament per defaut.
- Atencion, quand una pagina depend de mai d'una categoria maire, la pagina en question deu contenir en edicion un nombre identic de marcadors — un marcador per categoria maire. Se reprenèm l'exemple de l'article França, per obtenir, en lectura : « Categorias: França | Francofonia | Estat membre de l'Union europenca », conven de picar, en edicion :
[[Categoria:França]] [[Categoria:Francofonia]] [[Categoria:Estat membre de l'Union europenca]]
- Remarca : un marcador per linha, en conformitat amb la presa de decision del 20/09/2005.
[Modificar] Plaçament del marcador
Per afectar un marcador de categoria a una pagina, cal en primièr editar la pagina en question. Tecnicament, lo marcador pòt èstre plaçat a un endrech quin que siá de la pagina en mòde edicion, al començament, a la fin, o encara, dins lo còs del tèxt : l'efècte obtengut serà lo meteis. Çaquelà, per de rasons practicas, e en conformitat amb la presa de decision del 20/09/2005, es recomandat de « regropar los marcadors de categoria en fin de tèxt » — just abans los interwikis — e de picar « un marcador per linha ». D'autra part, la seria formada pels marcadors de categoria deu èstre « precedida e seguida d'una linha blanca » (un saut de linha).
Exemple :
... Fin del tèxt de la pagina.
linha blanca
[[marcador de categoria N°1]]
[[marcador de categoria N°2]]
[[marcador de categoria N°3]]
etc.
linha blanca
[[interwiki N°1]]
[[interwiki N°2]]
[[interwiki N°3]]
etc.
[Modificar] Cossí transformar un marcador en un ligam veritable
Un marcador de categoria es pas totalament identic a un ligam ordinari, un « ligam d'apèl ». En efècte, quin que siá l'endrech ont es estat inserit, lo marcador, en lectura, apareis totjorn en bas de pagina, mentre que lo ligam abitual apareis precisament a l'endrech ont es estat plaçat. D'autra part, lo marcador a una fonccion taxinomia, puèi qu'inclutz automaticament l'element categorizat (article o jos-categoria) dins tala o tala categoria, mentre que lo ligam abitual a solament per foncion de dirigir l'utilizaire cap a la pagina qu'indica.
Or, al dintre d'una pagina quina que siá — article o categoria —, es benlèu utile de far referéncia a una categoria en plaçant un ligam permetent simplament de la dobrir — coma se dobrís un article —, sens çaquelà qu'aquel element siá necessàriament renjat dins la categoria en question. Per crear un tal tipe de ligam, sufís de sasir lo marcador de la categoria e d'i ajustar un dos-punts (:) just aprèp lo segond crochet dobrissent ( [[: ).
- Per exemple, lo marcador cap a la categoria Lingüistica ([[Categoria: Lingüistica]] ) poirà èstre transformat en veritable « ligam d'apèl » de la manièra seguenta :
[[:Categoria:Lingüistica]]
Cal notar que se l'òm oblida los dos-punts, lo « ligam d'apèl » torna venir un marcador, valent a dire qu'en lectura, apareis pas a l'endrech ont es estat plaçat, mas qu'inclutz la pagina concernida dins la categoria que representa. Atal una pagina non enciclopedica — una pagina de discussion, per exemple — pòt se retrobar categorizada per error. E, coma un marcador de categoria complís son ròtle quin que siá l'endrech del tèxt ont es estat inserit — cf. Plaçament del marcador —, es pas totjorn facil de localizar son emplaçament, subretot se lo tèxt de la pagina es relativament long.
[Modificar] Cossí organizar una categoria
[Modificar] Categorizacion de la categoria novèlament creada
Se se tracta d'una categoria novèlament creada — lo ligam d’aquesta categoria apareis normalament en roge —, es imperatiu de la categorizar, valent a dire de li afectar una categoria maire, per crear pas una categoria orfanèla venent grossir la lista de paginas sens categoria. Generalament es solament aprèp qualques oras que lo ligam correspondent dins los articles ven blau : aquò afècta de cap de biais lo foncionament.
[Modificar] Tèxt de presentacion
Que la categoria siá novèla (ligam roge) o ja existenta (ligam blau), dins la zòna de tèxt o « entèsta » , es recomandat d'ajustar un tèxt de presentacion permetent de guidar tan lo visitor coma lo contributor. Aqueste tèxt pòt precisar lo tipe d'articles que concernís, de categorias aparentadas, de règlas eventualas de classament dels articles, un ligam de retorn cap al portal o als portals que ne depend la categoria, etc.
[Modificar] Organizacion dels elements inclús dins la categoria
Se lo nombre dels elements inclús dins la categoria — d'una part las jos-categorias, dins la « seccion jos-categorias », d’autra part los articles, dins la « seccion articles » — es inferior a 10, es tròp pauc, e per consequent (levat de cas particulars) l'existéncia de la categoria es gaire justificada.
Al contrari, s'aqueste nombre es superior a 500, es fòrça tròp (las recèrcas son malaisidas : las categorias s'afichan sus mai d'una pagina, etc.) : l'ensemble deu far l'objècte d'una subdivision o mai :
- - siá un regropament d'articles en jos-categorias novèlas ;
- - siá un regropament de jos-categorias en categorias intermediàrias.
[Modificar] Cossí escapar al classament « per defaut »
Dins las categorias, lo mòde de classament « per defaut » pòt far aparéisser un cèrt nombre d'inconvenients, de tal biais que de còps es desirable d'i derogar. Aqueste cas de figura se produtz, per exemple, quand òm vòl obtenir un « classament tradicional », valent a dire un classament efectuat sus las 26 letras de l'alfabet, accentuadas o non. Pòt arribar tanben, e mai generalament, que se desire un classament mièlhs adaptat a l'organizacion de tala o tala categoria : per exemple, seriá judiciós, dins la Categoria:Lac, d'evitar de regropar la màger part dels articles jos la letra L (Lac de..., Lac de..., Lac de..., etc.), o encara, de classar l'article Albert Einstein a la letra E coma es l'usage, al luòc de la letra A, coma o impausa lo classament per defaut, etc.
[Modificar] Generalitats
Dins una categoria donada — tan dins la seccion « jos-categorias » coma dins la seccion « articles » — per escapar al classament « per defaut », cal procedir atal :
- Quand lo classament del títol d'una pagina pausa problèma al dintre d'una categoria donada, conven d'editar aquesta pagina e de modificar lo marcador del biais seguent : en seguida del nom de la categoria, ajustar una barra verticala ( | ), seguida del nom de l'article (o de la jos-categoria) reescrich de manièra a dissimular la particularitat ortografica qu'auriá pogut remandar aqueste títol a la fin de l'alfabet.
- Per exemple, dins la categoria Categoria:Musica, per que la jos-categoria Categoria:Œuvre musicale siá precisament classada « jos » la letra « O » (e non pas jos « Œ », en fin d'alfabet), cal editar aquesta jos-categoria e modificar atal lo marcador cap a la categoria superiora :
[[Categoria:Musica|Oeuvre musicale]]
- Dins lo marcador, se notarà l'ortografia « Oeuvre musicale » (e non pas « Œuvre musicale »). Çaquelà, dins la categoria Categoria:Musica, lo ligam cap a la jos-categoria Categoria:Œuvre musicale apareis amb l'ortografia corrècta, « Œuvre musicale », e mai siá classat jos la letra « O ». Doncas, gràcias a aquesta manipulacion, sol lo classament es estat forçat, l'aparéncia del ligam pròpriament dich es pas estada modificada : se tracta encara del títol oficial de l'element concernit.
- En resumit, per que lo classament siá corrèctament realizat, lo nom de l'article (o de la categoria) qu'es estat objècte d'aquel ajustament ortografic dins lo marcador deu imperativament èstre escrich « amb una majuscula iniciala non accentuada ».
[Modificar] Cossí far aparéisser l'article principal al començament de la lista
S'entend per « article principal » d'una categoria donada, un article portant (abitualament) lo meteis nom qu'aquesta categoria, e que son contengut pòt èsser considerat coma prioritari a respècte d'aquel dels autres articles de la meteissa categoria. Lo mai sovent, un tal article conten las definicions e las informacions elementaras permetent d'accedir als contenguts mai aprigondits de las autras paginas d’aquesta categoria. En consequéncia, es sovent desirable de veire l'article principal d'una categoria aparéisser en primièr dins la seccion « articles » d'aicesta. Per aquò far, e en conformitat amb l'astúcia çai-sus, sufís d'ajustar dins lo marcador de categoria de l'article en question una barra verticala seguida d'un asterisc ( |* ). Lo signe de pontuacion estent classat abans totas las letras, l'article principal se tròbara donc en primièra posicion, quina que siá l'ortografia de son títol.
- Per exemple, per que l'article Instrument de musica (article principal de la categoria Instrument de musica) siá classat en tèsta de lista dins la categoria en question, conven d'editar l'article e de modificar lo marcador atal :
[[Categoria:Instrument de musica|*]]
Se mai d'un article deu aparéisser coma prioritari, es possible de los classar en tèsta de lista en ajustant una chifra correspondent a lor plaça, immediatament aprèp l'asterisc ( |*01 |*02 |*03 |*04 etc.)
[Modificar] Cossí obtenir un classament mai practic
La categoria Votz classica regropa las biografias de cantatrises e cantaires classics. Mas los títols d’aquestes articles, per la màger part, començan pel prenom del personatge (en conformitat amb las règlas de Wikipèdia), e non per son nom — per exemple, « Maria Callas », e non « Callas, Maria » —. Per obtenir un classament segon lo nom, mai confòrme als usages lexicals, e donc, mai legible e mai practic, se pòt tanben utilizar lo procediment çai-sus.
- A títol d'illustracion, lo mòde retengut dins aquesta categoria es un classament « per nom de l'interprète ». Per exemple, l'article Maria Callas serà pas classat a la letra « M », mas a la letra « C », aquò, gràcias a la modificacion seguenta, facha sul marcador dins l'article en question :
[[Categoria:Voix classique|Callas, Maria]]
[Modificar] Categorias inter-lengas
Coma los articles, las categorias pòdon èstre religadas a lor equivalent dins una autra lenga. Sufís de metre un ligam inter-lenga al dintre del tèxt de la categoria (consultar Plaçament dels marcadors en edicion).
Per exemple en:category:Religion dins Categoria:Religion o encara en:category:Ancient_Egypt dins Categoria:Egypte antique.
[Modificar] Redireccions
Es possible de plaçar una pagina de redireccion dins una categoria (çaquelà, es imperatiu actualament de plaçar aquesta categoria sus la meteissa linha que #REDIRECT).
[Modificar] Règlas e recomandacions d'usatge
D'aprèp Wikipèdia:Presa de decision/Categorias e presa de decision del 20/09/2005.
[Modificar] Plaçament dels marcadors en edicion
- Veire la seccion Plaçament del marcador.
[Modificar] Designacion de categorias
- Las convencions suls títols s'aplican per nomenar las categorias. En particular, lo singular es impausat per las categorias, coma èra ja lo cas pels articles, levat d'excepcions coma las categorias « imatge » e « imatges ».
[Modificar] Classament dels marcadors de categoria
- Quand una pagina es restacada a mai d'una categoria, lo classament per òrdre alfabetic dels marcadors es pas necessari — cf. presa de decision del 20/09/2005.
[Modificar] Minimom / Maximom
- Es recomandat de crear pas de categoria tant que i a pas almens una desena d'articles per i metre.
- Es recomandat de limitar lo nombre d'articles dins una categoria : 500 articles sembla ja fòrça. Al delà, cal pensar de crear de jos-categorias e d'i desplaçar lo maximom d'articles.
[Modificar] Nivèl d'inclusion
- Es fòrtament recomandat d'inclure un article unicament dins las categorias mai pròchas. Per exemple, al luòc d'inclure l'article París dins las categorias Vila francesa, Vila e França, l'incluràn pas que dins la categoria Vila francesa. Es aquesta categoria que serà inclusa dins las categorias Vila e França. Se tracta aquí de la « règla de la categoria mai precisa o mai immediata » — cf. las seccions Cadena d'inclusion e Cossí categorizar una pagina quand la categoria maire existís ja.
- Es fòrtament recomandat d'inclure un article (o una jos-categoria) pas que dins de categorias que son camp d'aplicacion es mai larg, valent a dire las categorias mai generalas. Per exemple, es recomandat de tractar Vila francesa coma una jos-categoria de França mas pas l'invèrs.
[Modificar] Organizacion
- Es imperatiu de ligar un article (o una jos-categoria) a una categoria pas que s'existís un ligam ieraquic dirècte o logic entre aquestas doas nocions. Per exemple, Categoria:França pòt èsser ajustada a Categoria:Region françaisit, mas pas Categoria:Region belge a Categoria:Region francesa (lo ligam dirècte essent amb Categoria:Region).
- Es recomandat que cada categoria fasca almens partida d'una sus-categoria (categoria mai generala), levat evidentament las categorias dichas « rasics » (las mai generalas).
- Es imperatiu de defugir los « cicles », valent a dire de defugir qu'una categoria A siá una jos-categoria d'una categoria B en meteis temps que B es jos-categoria de A, puèi qu'una categoria pòt pas al còp èsser mai generala e mai especifica qu'una autra. Aquesta interdiccion pertòca los cicles mai longs coma A -> B -> C -> A.
- Es recomandat de totjorn balhar un tèxt explicatiu de la categoria dins l'entèsta de sa pagina. Podètz n'aprofechar per balhar los ligams cap als articles principals d’aquesta categoria.
[Modificar] Problèmas coneguts
[Modificar] Retard dins l'actualizacion de l'afichatge
De còps, arriba qu'una pagina — un article o una jos-categoria — que li an levat fa pas gaire un marcador de categoria rèste pr'aquò afichada dins son anciana categoria maire, o invèrsament, qu'aicesta presente pas l'article o la jos-categoria que li es estat restacat. Aquesta anomalia es sens consequéncia : en general, al cap de qualques jorns, tot torna dins l'òrdre.
Çaquelà aquela estranhetat pòt èsser irritanta, o quitament desconcertanta. Per exemple, fàcia a aquela situacion, un editor non avertit serà susceptible de perdre de temps en se demandar s'a pas per azard efectuat una marrida manipulacion. Or, es possible de forçar la presa en compte pel logicial de la modificacion.
Per aquò far, òm edita la pagina de la categoria maire e òm la sauvagarda aprèp una modificacion minora (un simple espaci en mai o en mens): l'actualizacion de l'afichatge es alara immediata.
[Modificar] Utilizacion dels modèls categorizats
Quand un bandèl remanda a un modèl avent recebut un marcador de categoria, totes los articles contenent aquel bandèl son automaticament categorizats d'aquesta categoria.
- Per exemple, se lo bandèl {{Schtroumpf}} remanda al modèl [[Modèl:Schtroumpf]] (que supausarem categorizat dins la [[Categoria:Schtroumpf]]), totas las paginas — quitament las paginas non enciclopedicas (paginas de discussion o autras) ! — contenent aqueste bandèl se retròban dins la [[Categoria:Schtroumpf]].
Aquesta categorizacion « forçada » es sovent geinanta. Es pas totjorn plan contrarotlada per certans editors pauc abituats a las subtilitats del foncionament de las categorias, d'aitant que los elements categorizats an pas l'abitual marcador espert a trobar en los editant.
Per consequent, es fòrtament desconselhat d'ajustar un marcador de categoria dins los modèls que creatz.
[Modificar] Astúcias
[Modificar] Seguits de las modificacions de las paginas dependent d'una categoria
Es interessant, per exemple dins lo quadre d'un Portal, de dispausar d'un ligam que permeta l'afichatge d'una pagina recensant totas las modificacions portadas a las paginas dependent de la meteissa categoria.
Exemple çai-jos, un ligam del portal de París aficha la lista de las modificacions dels seissanta darrièrs jorns per la categoria París : [http://oc.wikipedia.org/w/index.fp?title=special:Recentchangeslinked&target=Cat%C3%A9gorie:Paris&days=60&limit=500]
[Modificar] Veire tanben
- Categorias : una lista de categorias principalas classadas per tèmas
- Articles sens categorias : mesa a jorn manuala
- Lista de categorias : mesa a jorn automatica
- Paginas sens categorias : mesa a jorn automatica
