IUCN raudliste
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
IUCN raudliste er eit oversyn over plante- og dyreartar som på eit eller anna vis er trua av utrydding, er utsett for monaleg reduksjon eller er naturlig sjeldne.
Den siste lista er ført à jour i 2004. Då vart 38 047 artar vurderte i tillegg til 2140 underartar, variantar, bestandar i vatn, og andre delbestandar. Frå alle grupper er det totalt funne 15 503 artar som må reknast som direkte trua av desse er 7 180 dyr og 8 321 plantar.
Den siste utgåva lister 784 utrydda artar etter år 1500. Det er ein auke med 18 etter år 2000. Kvart år vert eit lite tal «utrydda» artar enten oppdaga på nytt, eller dei vert klassifiserte som «utilstrekkelig dokumentert». Så i 2002 gjekk talet på utrydda artar ned til 759, men har seinare auka igjen.
Innhaldsliste |
[endre] Kriteria for raudlisting
Verdas naturvernunion (IUCN) har utarbeidd kriteria for raudlisting i kategoriar. Direktoratet for naturforvalting har tatt utgangspunkt i dei internasjonale kategoriane frå 1988 og kome fram til desse kategoriar for den norske lista:
- Utrydda (Ex - Extinct)
- Direkte trua (E - Endangered) Artar som står i fare for å dø ut i næraste framtid om dei negative faktorane held fram.
- Sårbar (V - Vulnerable) Sårbare artar med sterk tilbakegang,
- Sjeldan (R - Rare) Sjeldne artar som ikkje er direkte trua eller sårbare, men som likevel er i ein utsett situasjon pga. liten populasjon eller med spreidd og sparsam utbreiing.
- Fordrar stort omsyn (DC - Decling, care demanding species) Artar som ikkje hører til kategori E, V eller R, men som pga. tilbakegang krev spesielle omsyn og tiltak.
- Må ha oppsyn (DM - Declining, monitor species) Kategorien omfattar artar som har gått tilbake, men som ikkje regnast som trua.
[endre] Den nasjonale raudlista
Direktoratet for naturforvalting gjev ut nasjonale raudlister. Den siste lista som gjeld for fastlands-Noreg er frå 1998. Ho inneheld 3062 artar, som utgjer 20,9% av 14637 vurderte norske artar. Raudlista omfattar ikkje berre artar som er i tilbakegang i dag; ho kan også omfatte artar som er i framgang, men då ut frå ein tidligare sterkt redusert bestand. Det er utarbeidd ei eige raudliste for fuglar og pattedyr på Svalbard.
[endre] Talet på direkte trua artar (E) på den norske raudlista
Oversyn etter organismegrupper:
| Organismegruppe | Tal |
|---|---|
| Sopp | 87 |
| Kransalgar | 8 |
| Busk- & bladlav | 17 |
| Mosar | 65 |
| Karplantar | 33 |
| Blautdyr i ferskvatn | 6 |
| Augestikkarar | 6 |
| Teger | 1 |
| Biller | 28 |
| Nettvengjer | 1 |
| Vårfluger | 1 |
| Sommarfuglar | 15 |
| Årevengjer | 13 |
| Amfibium | 2 |
| Fuglar | 7 |
| Pattedyr | 2 |
| Totalt | 292 |
[endre] Direkte trua pattedyr og fuglar i Noreg
| Pattedyr | |
|---|---|
| Ulv | Canis lupus |
| Fjellrev | Alopex lagopus |
| Fuglar | |
| Dverggås | Anser erythropus |
| Åkerrikse | Crex crex |
| Sørlig myrsnipe | Calidris alpina schinzii |
| Nordlig sildemåke | Larus fuscus fuscus |
| Sørlig gulerle | Motacilla flava flava |
| Engelsk gulerle | Motacilla flava flavissima |
| Hortulan | Emberiza hortulana |
