SI-Systeem

From Wikipedia

dat gift dat all ünner SI-Eenheit un is dorüm överflüssig --Iwoelbern 22:26, 6. Okt 2006 (UTC)

Dat SI-Systeem is de afkörte Schrievwies von dat französisch Système international d'unités, oder op platt: Internatschoonaal Eenheitensysteem.

In dit Systeem wörrn all physikalsch Eenheiten tosamenfaat. Man seggt dorto ok dat metrisch Systeem. Bruukt worrn is dat toeerst von de Wetenschop, de över de Lännergrenzen weg to dat betere Afsnacken von Ergevnisse överall de glieken Eenheiten inföhren wulln. Vörlöper von dat SI-Systeem wörr in Düütschland vör allen dat cgs-Systeem, dat ok hüüt noch in eenige Rebeeten benütt warrt, Dat SI-System hett sik nu ober ok in de Weertschoop un annere Rebeeten in Alldag dörsett. In de EU un ok in veele annere Länners is dat SI-Systeem nu ok in de amtlichen Schriftspraak fastschreven.

De Afkunft von de Forschung is ober noch bewohrt bleven, as dat SI-Systeem blots Eenheiten fastleggt, de in de Wetenschopen defineert sünd un bruukt warrt. Dat Systeem is 1954 besloten worrn un baseert ob söven physikalsch Gröten, de över physikalsch Tosamhäng en kontroleerbar Definitschoon hebbt un meten warrn könnt. Disse söven Gröten warrt dorüm ok als de 7 SI-Basiseenheiten betekend. Dat sünd:

• Meter as en Maat vör de Wegläng,
• Sekunn as Eenheit vör de Tiet,
• Kilogramm as Maat vör de Masse,
• Mol as Eenheit vör de Meng von een Stoff,
• Kelvin as de Eenheit vör de Temperatur,
• Ampere as Maateenheit vör den elektrischen Strom, un
• Candela as Eenheit vör de Lüüchtknöv

all de annern Eenheiten beteeht sik op disse Basiseenheiten un künnt dorut tosamensett warrn.

Kontrolleert warrt dat Maat von de Basiseenheiten von dat Internatschoonal Büro vör Maat un Gewich (BIPM), in de iengelten Länner sünd ober de meteorologschen Institute tostännig. In Düütschland is dat de Physikalsch-Technisch Bunnsanstalt (PTB), de mit jümmer Hauptbüros in Bronswiek un Berlin sitt.