Vyborg

From Wikipedia

Vyborg esas nun Rusial urbo proxim limito di Finlando an Finlandana Bayo en westa fino di Karelian Istmo. La Finlandana versiono dil nomo esas Viipuri. Finlandani konsideras, ke l’ urbo esas anciena Finlandana urbo, e Rusiani konsideras olu kom Rusial urbo.

Importanta momenti en la historio dil urbo:

1293 – Sueda Torkel Knutsson fondis dum Sueda “kruco-milito” (konquesto) mikra stono-fortreso en anciena komerceyo. Dum sequanta yari Novgorodani entraprezis multafoye konquestar la fortreseto ma sen rezulto.

1295 – La Suediana nomo dil urbo, Viborg, esas mencionata unesme en literala fondo, kande rejo di Suedia skribas pri ol en letro a Germaniana cezaro.

1323 – Pacigo en Pähkinäsaari konfirmis, ke esta limito di Suedia jacas este de Viipuri. Tale la fortreso divenis limitala facioneyo di Suedia kontre Novgorod.

1350 – Novgorod venjis la destruktanta expediciono da Suedani ed aplastis tota Viipuri ecepte la fortreso. Samatempe che la populo expansis pesto. Dum ca yari Novgorodani atakis multafoye la fortreso ma ne sucesis en konquesto.

1403 – Rejo Erik la Pomerana vizitis l’ urbo e grantis olu l’ urbala yuro.

1471 – Rusia (la princio di Moskva) vinkis Novgorod. La preso a Viipuri diminuteskis.

1710 – La povo di Suedana reji finas en Viipuri, kande Peter 1ma la Granda konquestis l’ urbo. Nova funciono dil fortreso esis protektar St Peterburg, quo fondesis ye 1703 en delto di Neva-fluvio.

1721 – Per pacala pakto en Uusikaupunki la limito movesis weste de Viipuri, do l’ urbo divenis Rusiala.

1809 – Pos Napolèoniala militi, Suedia e Rusia paktis pri paco en Hamina. Finlando esis anexita a Rusia kom autonomio, ma l’ areo di Viipuri (tale dicita Anciena Finlando) restis en Rusia.

1812 – Anciena Finlando (e Viipuri) juntesis ad autonoma Finlando.

1870 – Fervoyo inter Helsinki e St Peterburg konstruktesis tra Viipuri.

Ye fino di 19ma yar-cento Viipuri kreskis tre rapide. On parolis ibe en la Finlandana, Suediana, Rusiana e Germaniana.

1917 – Finlando divenis nedependanta. L’ areo di Viipuri esas parto di Finlando.

1939 – Ye unesma dio di la Vintro-Milito, 30 di novembro, Rusian aeroplani militala bombardis Viipuri.

1940 – Ye fino di la Vintro-Milito, 13 di marto, trupi di Finlando livas Viipuri. Soviet armeo ne konquestis l’ urbo, ma segun pacala pakto, l’ areo esis anexita a Soviet-Uniono.

1941 – En junio komencis la Prolongo-Milito kontre Soviet-Uniono. En agosto Finlandana trupi konquestis Viipuri retroe. Cirkume 10.000 habitanti ri-translojis a Viipuri.

1944 – Ye 9 di junio Soviet-Uniono atakeskis tra Karelian Istmo kontra Finlando. Viipuri evakuesis, e Sovieti konquestis vakua urbo ye 20 di junio. Finlando nove perdis Viipuri.