Զորանամակ
From Wikipedia
[խմբագրել] Զօրանամակ
Հին Հայքի ռազմական ուժերի քանակի եւ դասակարգման մասին պետական վավերագիր կամ ուրույն հրովարտակ: Գործադրվել է Հայքում մինջեւ հայ Արշակունի արքայատան անկումը (4րդ դարի վերջ – 5րդ դարի սկիզբ): Կազմվել է քառաբաժին բոլորակ աղյուսակի ձեւով՝ ըստ Մեծ Հայքի չորս կուսակալ զորավարությունների (Հյուսիսային, Հարավային, Արեւելյան եւ Արեվմտյան դռների): Յուրաքանչեւր բաժնում դասվել են 21 կամ 22 նախարարություն՝ նշելով նրանց յուրաքանչուրի զորաքանակը: Ըստ մեզ հասած զորանամակի, Արշակունիների օրոք Հայոց զորքի ընդհանուր թվաքանակը եղել է 124 հազար մարտիկ, որից 84 հազարը կազմել են նախարարական կամ սեպուհական, իսկ 40 հազարը՝ արքունի (ոստանիկ) եւ մարդպետական գնդերը: Արտաքին վտանգի ժամանակ նախարարները իրենց զինվորական ուժերը գումարել են Զորանամակով սահմանված զորաթեւում, իսկ անհրաժեշտության դեպքում Հայոց արքայի կամ սպարապետի հրամանով օգնել են այս կամ այն զորաթեւին։
Զօրանամակի միակ ձեռագիր օրինակը, որը կցված է եղել Անանիա Շիրակացու Ժամանակագրությանը, մեզ է հասել Տիրամայր անունով մի հայուհու ընդօրինակությամբ: Այն առաջին անգամ հրատարակել է (1842 թ.) Հովհաննես Շահխաթունյանցը իր Ստորագրություն կաթողիկե Էջմիածնի եւ հինգ գաւառացն Այրարատայ գրքի Բ հատորում (Էջմիածին, 1842, էջ 58)։ Զորանամակի ձեռագիր թերի մի օրինակ պահպանվում է Երեւանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանում:
Լ. Շահինյան
Աղբյուր՝ Հայկական Սովետական Հանրագիտարան. Հատոր 3։ Երեւան, ՀՍՀ հրատարակչություն, 1977-1979թ. Էջ՝ 704։
"…եւ զոմանս ի յայլ աշխարհս գրաւեալս. եւ լինի թիւ մարտիկ արանց որ ընդ ազգաւք՝ Ձւ-ից հազարաց, թող զսպասաւորս դռանն արքունի՝ որ է Ոստանդ, որք ի պատերազմ ելանէին ընդ արքայի. եւ Մարդպետական, որ է ներքինի պահապան ի վերայ թագուհւոյն եւ գանձուցն: Եւ ընդ ամենայնն թիւ զաւրացն Հայոց՝ որ է հարիւր եւ քսան հազարաց"
Զորանամակ
Արեւելեան դուռն Հարավային դուռն
1. Բդեշխ ուգարաց – 4500
2. Կամսարական – 600
3. Կասպեցի – 3000
4. Ուտեացի – 1000
5. Ծաւդեացի – 1000
6. Տայեցի – 600
7. Մամիկոնեան – 1000
8. Վանանդացի – 1000
9. Գարդմանեցի – 1000
10. Որդունի – 700
11. Առւելեանք (Առաոելեան) – 500
12. Աշոցեան – 500
13. Դիմաքսեան – 300
14. Գնթունի – 300
15. Բոխաեցի – 300
16. Գաբեղեան – 300
17. Աբեղեան – 300
18. Հաւնունի – 300
19. Սահառունի – 300
20. Ձիւնական – 300
21. Աշխադարեան – 100
22. Վարազարտիկեան – 100
Հարավային դուռն Արեւմտեան դուռն
1. Անգեղ տուն – 3400
2. Բդեշխ Աղձնեաց – 4000
3. Բզնունական (Բզնունի) – 3000
4. Մանաւազեան – 1000
5. Բագրատունի – 1500
6. Խոռխոռունի – 1000
7. Ծոփացի – 1000
8. Վահունի – 1000
9. Ապահունի – 1000
10. Գնունի – 500
11. Բասենացի – 600
12. Խալունի – 300
13. Ընծակի – 4000
14. Մանդակունի – 300
15. Սլկունի – 300
16. Վարաժնունի – 300
17. Այծենական – 100
18. Առւենեան – 300
19. Վարժնունեան – 100
20. Սպանդունի – 300
21. Ռոփսեան – 100
Արեւմտեան դուռն Հիւսիսային դուռն
1. Կադմեացի – 13200
2. Կորդւացի – 1000
3. Արծրունի – 1000
4. Ռշտունի – 1000
5. Մոկացի – 1000
6. ողթնեցի – 500
7. Անձեւացի – 500
8. Հարուժեան – 100
9. Տրպատունի – 100
10. Մեհնունի – 100
11. Ակեացի – 300
12. Զարեհաոանեան – 300
13. Երանթունի – 300
14. ՞Համաստունեան – 100
15. Արտաշեսեան – 300
16. ՞Սագրատունի – 100
17. ՞Աբրահամեան – 100
18. Տրունի – 300
19. Բուժունի – 200
20. Քաջբերունի – 100
21. Բոգունի – 100
22. Մուրացան – 300
Հիւսիսային դուռն Արեւելեան դուռն
1. Սիւնի – 19400
2. Ամասկոնի (Ամասկունի՞) – 200
3. Աւածացի – 200
4. Վարձառունի – 200
5. Տամբարացի – 100
6. Մազազացի – 500
7. Ցողկեպան – 100
8. Գրըզճունի – 50
9. Վառնունի – 50
10. Բական – 50
11. Կճրունի (Կրճունի՞) – 50
12. Գուկանն – 50
13. Պատսպատունի – 50
14. Գզրիկեան – 50
15. Վիժանունի – 50
16. Զանգաղան – 50
17. Սոդացի – 50
18. Ակացացի – 50
19. ՞Ասչշնեան – 50
20. ՞Կիչան – 50
21. Տայգրեան
Հայ Ազնվականների Միություն
[խմբագրել] Հղումներ
Հայ ազնվականական ընտանիքների և տոհմերի զորանամակի մասին տեղեկություններ կարող եք քաղել Հայ Ազնվականների Միության կայքից
