Արամ Խաչատրյան

From Wikipedia

Արամ Խաչատրյանը (Հունիս 6, 1903 - Մայիս 1, 1978) հանրահայատ հայ կոմպոզիտոր, ժողովրդական ազգային արտիստ նախկին ԽՍՀՄ-ում, ռուսական կոմպոզիցիայի դպրոցի և հայ դասական երաժշտության վառ ներկայացուցիչ, ով ճանաչված է որպես համաշխարհային դասական:

Contents 1 Կենսագրություն 2 Գլխավոր ստեղծագործությունները 2.1 Սիմֆոնիաներ 2.2 Մենանվագներ և նվագախմբային գործեր 2.3 Բալետներ 2.4 Կամերային ստեղծագործություններ 2.5 Դաշնամուրային մենանվագներ

[խմբագրել] Կենսագրություն

Նա ծնվել է Քոջորիում (Թիֆլիսի մոտակայքում) 1903թ-ի հունիսի 6-ին, գիրք կազմող Եղյա Խաչատրյանի ընտանիքում: 1913թ-ին նա ընդունվում է Թիֆլիսի «Կոմերցիայի դպրոց»-ը, բայց նախընտրում է երաժշտությունը: Որոշ ժամանակ ինքնուրույն սովորելով նվագել փողային գործիքներով, նա ընդունվում է մի փողային նվագախումբ:

1915թ-ին (հայկական ցեղասպանության տարեթվին) երիտասարդ Արամ Խաչատրյանի ահաբեկված ընտանիքը, թողնելով ամբողջ իր ունեցվածքը գաղթում է Եկատերինոգրադ (Կրասնոդար), Խաչատրյանի մեծ եղբոր մոտ: Բարեբախտաբար թուրքական զորքերը չեն ներխուժում Թիֆլիս և Խաչատրյանի ընտանիքը վերադառնում է տուն:

1921թ-ին Արամ Խաչատրյանի եղբայր Սուրենը տանում է Արամին Մոսկվա, որտեղ Արամը ընդունվում է «Գնեսինի Երաժշտական Քոլեջ»-ը: Այդ ամենից առաջ Արամը նույնիսկ նոտաները չգիտեր:

Շատ շուտով նա բացահայտում է իր կոմպոզիտորական տաղանդը և 1925թ-ին Գնեսինը առաջարկում է Արամին կոմպոզիտորական վարպետության դասերի հաճախել: 1929թ-ին Արամը ընդունվում է Մոսկվայի Կոնսերվատորիան, որտեղ նա ուսանում է հայտնի ռուս կոմպոզիտոր և ուսուցիչ Մյասկովսկու մոտ: Արամը ավարտում է կոնսերվատորիան փայլուն գնահատականներով և իր առաջին խոշոր աշխատանքը` «Առաջին սիմֆոնիան»։ Այս ժամանակահատվածում նա գրում է նաև երաժշտություն թատրոնի համար, մեծ առումով «Վալենսիական այրի» շարքը և «Դիմակահանդես»-ը, և իր ավարտական տարիների ընթացքում` «Դաշնամուրի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար» համերգը։

1939թ-ին Խաչատրյանը գրում է իր առաջին բալետը, որն ի սկզբանե կոչում է «Ուրախություն», հետագայում այն վերանայվում և վերանվանվում է «Գայանե»։

1936-1947թթ-րը ամենաբերքառատն էին Խաչատրյանի կյանքում: Նա գրում է երաժշտություն դրամատիկ ներկայացումների և ֆիլմերի համար, երգեր, եկեղեցական երաժշտություն և սիրված «Ջութակի համերգ»-ը, 1946թ-ին` «Երկրորդ սիմֆոնիան», 1943թ-ին` «Թավջութակի և սիմֆոնիկ նվագախմբի համար» համերգը, 1946թ-ին` «Երրորդ սիմֆոնիան» և 1947թ-ին` իր «Պոետիկ սիմֆոնիան»։

1940-ականներին նա շրջում է ամբողջ Սովետական Միությունը` Լենինգրադ (Սանկտ-Պետերբուրգ), Կիեվ, Երևան, Թբիլիսի, Սոչի, Խարկով: 1950թ-ին նա մեկնում է Հռոմ, որը դառնում է նրա համաշխարհային շրջագայության առաջին քաղաքը: Առաջիկա տարիներին շրջագայում է 42 երկրներ բոլոր մայրցամաքներում: Իր շրջագայությունների ընթացքում նա հանդիպում է բազմաթիվ հանրահայտ մշակույթի գործիչների` Սիբելիուս, Հեմինգուեյ, Չապլին, Դալի:

50-ականներին Խաչատրյանը սկսում է իր ուսուցչական գործունէությունը Գնեսինի ինստիտուտում և Մոսկվայի կոնսերվատորիայում:

1956թ-ի Դեկտեմբերի 27-ին Խաչատրյանի հայտնի «Սպարտակ»-ը բեմադրվում է Կիրովի բեմում: Խաչատրյանի 70-ամյակը պաշտոնապես նշվել է և Մոսկվայում, և Երևանում: Արամ Խաչատրյանը մահացել է Մայիսի 1-ին և թաղված է «Երևանի Պանթեոնում» ուրիշ հայ մեծերի կողքին` Կոմիտասի, Իսահակյանի, Սարյանի:

[խմբագրել] Գլխավոր ստեղծագործությունները

[խմբագրել] Սիմֆոնիաներ

• Սիմֆոնիա No. 1
• Սիմֆոնիա No. 2
• Սիմֆոնիա No. 3

[խմբագրել] Մենանվագներ և նվագախմբային գործեր

• Piano Concerto
• Violin Concerto
• Cello Concerto
• Concerto-Rhapsody for Piano and Orchestra
• Concerto-Rhapsody for Violin and Orchestra
• Concerto-Rhapsody for Cello and Orchestra
• Masquerade Suite
• Lermontov Suite

[խմբագրել] Բալետներ

• Սպարտակ
• Գայանե, որն պարունակում է հանրահայտ Սուսերով Պարը

[խմբագրել] Կամերային ստեղծագործություններ

• Trio in G minor for Clarinet, Violin and Piano (1932)

[խմբագրել] Դաշնամուրային մենանվագներ

• Toccata
• Etudie