Jurij Hajna
Z Wikipedije
Jurij Hajna (němsce: Georg Heine) narodźi so jako prěnje ze šěsć dźěći Awgusta Hajny (1851 - 1928 z Rakec pochadźaceho) a Hany rodź. Młynkec (1854 - 1943) 11. septembra 1877 na Židowje (dźěl města, kotryž bu lěta 1923 do Budyšina zagmjenowany). ... Nan běše fabrikant cigarow a měješe "w dobrych lětach" na 10 přistajenych. Serbska swójba přisłušeše woršće srjedźnych předewzaćelow Budyšina, to wopodstatnja so mj. dr. z tym, zo přesydli so (1913) do swójskeho dwuposchodoweho domu na Schäfferowej čo. 34 w Budyšinje. Hajnec swójbje narodźi so pjeć hólcow a holca. Wšitcy synojo studowachu, Jurij wuměłske molerstwo, Fryc powšitkownu medicinu (pozdźišo we Weinböhla, blisko Drježdźan skutkowacy), Wili a Bjedrich běštaj inženeraj hospodarstwa (prěni sta so z direktorom fabriki za zhotowjenje papjery a druhi běše přistajeny pola Busch, pozdźišeje wagonownje), wobaj skutkujo w Budyšinje. Při dobrej hospodarskej a powołanskej situaciji Hajnec swójby padnychu tola tež sćiny na nju. Syn Jan, powołanje "akademiskeho dekoratiwneho molerja" nawuknywši, je hižo w młodych lětach zemrěł a syn Bjedrich so z Prěnjeje swětoweje wójny njewróći.
Hajnec słušachu k nahladnym swójbam Budyšina a pozdźiše zapiski, zo běštaj staršeju Jurja Hajny "w jara skromnych poměrach žiwi" a wón syn "chudeho chěžkarja" a zo "chudoba drje jemu studij na wuměłskim wustawje znjemóžni" a podobne wopisanja, njepřitrjechja.
Molerske rjemjesło přiswoji sej młody Jurij Hajna najprjedy jako litograf pola Weigangec bratrow w Budyšinje, podajo so potom na Rysowansku šulu do Hanaua a studujo dale na Wuměłsko-rjemjesłowej a na Wuměłstwowej akademiji w Drježdźanach, hdźež běše z mišterskim šulerjom prof. Hermana Prella.
Wójnsku słužbu wukonješe w Prěnjej swětowej wójnje z wołojnikom a seršćowcom, někotre dźěła su z Ruskeje a Bayerskeje znate. Wróćiwši so do Budyšina załoži zhromadnje z Měrćinom Nowakom-Njechorńskim, Hanku Krawcec a Frycom Latkom lěta 1923 "Zjednoćenstwo serbskich wuměłcow". Ale hižo lěto pozdźišo poda so dźakowano stipendijej Drježdźanskeje akademije do Italskeje, zwotkelž so do 1933 do Budyšinje nawróći (2). Za čas wójny so wopyty z Němskeje do Italskeje a nawopak z politiskich přičin dale a bóle poćežowachu, tuž so mandźelska a dźowka (1941) do Budyšina přesydlištej.
Zo budźe lěto 1933 prawe za jeho přesydlenje do Budyšina, za to steji samostatna wustajeńca w Měšćanskim muzeju w samsnym lěće a zawěsće tež jeho nastawk, "Wobrazki z Italskeje", jenički w serbskej rěči wozjewjeny (3). Zo je J. Hajna serbował a tež italsce rěčał, to wobkrućatej jeho sotrowči.
Po Druhej swětowej wójnje angažowaše so J. Hajna dale w serbskim žiwjenju, přistupi k 1948 załoženemu "Kołu serbskich tworjacych wuměłcow" a wobdźěli so na wjacorych wustajeńcach we Łužicy a wukraju.
Zemrěł je Jurij Hajna je 6. septembra 1952 w Budyšinje a pochowany je na ewangelskim Tuchorskim kěrchowje w swójbnym rowje, při nanje a maćeri. ...
Spočatk dwaceteho lětstotka wuznamjenja so we wuměłswje z tym, zo by wjac nowych wuměłskich směrow a prudow hač wšitke doby do toho. Přičiny za to běchu wšelakore, mj. dr. zesylnjenje srjedźneje woršty, powšitkowny wědomostny a techniski postup a nic naposledk přiběracy wuznam słowa indiwidualizm. Wuznam klasiskich wuměłskich šulow so wosłabi a přiběrachu wšelakore swobodne zjednoćenstwa, kotrež husto jenož na krótki čas, ale tola nadregionalnje skutkowachu. Jurja Hajnowe wuměłske dźěło, zwobraznjenja krajinow a portretow, njesłušeja k tehdy awantgardistiskemu, modernemu wuměłstwu. Jeho wuměłski stil njech wěcywustojni posudźuja, wašnje zbarbnjenja mólbow pak je impresionistiske. Zda so, zo dóstawaja J. Hajnowe wolijowe wobrazy a akwarele hakle z časa jeho přebywanja w Italskej prawu barbu. Je, kaž by so wuměłc předrěł k słóncu a sćinej a wě zwobraznić tež to, štož leži mjezy tym. Kaž hižo čitachmy, napisa tehdom domoj "Wona krasna krajina a nade wšěm wěčna słónčina... jako bě swět jow był paradiz...".
(Wućah z dwurěčneje internetoweje strony: Jurij Hajna/Georg Heine)
