نطنز

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

پیشنهاد شده است که این مقاله یا بخش با شهرستان نطنز ادغام گردد. (بحث).

قابل توجه : خواهشمند است بجای عنوانهای غیر صحیح ،از نظر تقسیمات رسمی کشوری به تعریف آداب و فرهنگ و همینطور ویژه گیهای محل مورد نظر پرداخته شود.جهت آگاهی در تقسیمات رسمی کشوری از شهرستان نطنز به پیوند فرمانداری نطنز در قسمت پیوند به بیرون مراجعه فرمائید.

نَطَنز از شهرهای تاریخی و مرکزی ایران می‌‌باشد،که در استان اصفهان واقع و در میانه راه کاشان اصفهان و در دامنه رشته کوه کرکس می باشد.

[ویرایش] جغرافیا

همانطور که اولین آبادی یا تمدن بشر در کنار رودخانه ها شکل و حیات یافت(بمانند تمدن سومر دربین النهرین،مصر نیل،عیلام کارون،هند سند و چین یانگ تسه)آبادیهای(روستاهای)نطنز نیز در پنج بلوک تشکیل یافته که این بلوکات یا همان رودخانه ها همگی تامین حوزه آبریزی خود را از مجموع کوه های کرکس بدست آورده که بشرح ذیل میباشد:

بـرز رود : از روستای معروف ابیانه آغاز و بترتیب طره ، برز ، کمجان ، یارند ، هنجن

چیمه رود:شامل روستاهای بیدهند(بیدتند)،فریزهند(فریزند)،تکیه سادات،چیمه،ولوگرد،هنجن

طرق رود :شامل روستاهای کشه،طار،یحیی آباد،طرق،مزده،نیه،ربط سنگ،رحمت آباد،حسن آباد،تاج آباد،ابیازن،میلاگرد ' . ` , ` ` , ` .` , اسپدان،نسران

باد رود :متین آباد،فمی،ده آباد،خالدآباد،آقاعلی عباس،باد،اریسمان،خداوندآباد،قلعه گوشه

بلوک مرکزی:از دو روستای اوره و تامه سرچشمه گرفته و به قصبه مرکزی وارد شده که از آنجا روستاهای پیرامون قصبه مرکزی به دو مسیر منتهی گشته یک مسیر به سمت بادرود شامل روستاهای جاریان،خفر، کندس،دستگرد،جزن،حل آباد و مسیر دیگر که امروزه پیوسته بهمان خیابان اصلی و قدیمی نطنز میباشد شامل روستاهای رهن،,وشوشاد،افوشته،اوشته،مزیدآباد،سرشک میباشد که هرکدام از این محلها دارای ابنیه تاریخی میبوده که در قسمت جاذبه های تاریخی بدان پرداخته میشود.

همچنین رودخانه ای در بخش شمالی کوه های کرکس میباشد بنام "لاکژ" که روستای صالح آباد(نی نی) و مزارع لاکژ و عباس آباد و احمد آباد و همچنین کالیجان مشرب از آن می باشند.

توضیحات : بخش غربی کوه های کرکس دارای رودخانه ای بنام سٌه رود میباشد که شامل روستاهای:سٌه،بیدشک، دهلر،کلهرود میبوده که بعلت بٌعدمسافت با مرکز اداری نطنز به شهرستان میمه ضمیمه گردیده.

[ویرایش] مردم و فرهنگ

نطنز هفتاد روستا دارد. به قول اورانسكي زبان شناس روس، در روستاهاي طار، طرق، و كشه، مردم هنوز به زبان راجی(گویشی از فارسی قدیم)حرف می‌‌زنند.مردم نطنز، هميشه در پرورش گل و باغ سازي،مشهور بوده اند. به علت ارتفاع زياد و نزديك بودن به كوير، هواي نطنز بسيار تميز و نفس كشيدني است. در كوه هاي اطراف نطنز(کرکس) ، قلعه اي هست به نام قلعه وشاق كه پناهگاه اسماعيليه بوده است. اين قلعه بالاي صخره قرار گرفته و دسترسي به آن برای افراد معمولی غیر ممکن میبوده که به نقل قولها آمده رفتن به بالای آن بتوسط غٌل و زنجیر بوده.

زبان مردم نطنز یکی از گویشهای قدیمی زبان پارسی میبوده ، که در بخشهایی دیگر استان اصفهان مانند خوانسار و ... بدان تکلم می شود و اگر از سوی بخش کویری نطنز بدان سوی دشت کویر یعنی سمنان برویم باز این زبان با گویش و لهجه ای متشابه رایج میباشد ، و چنانچه اگر کتابت صحیح را معیار زبان شناسی قرار داده باشیم گویش شمیرانی و همچنین مازندارانی و...با کمی تغییرات بهمین منوال بوده ، ولیکن طریقه تلفظ کلمات از سوی روستائیان تا به امروز موجب گشته که از لحاظ ظاهر و سریع الهجه بودن(مانند مازنی ها)پنداشته شود که گویی فرقی بین این زبانها است ، بهمانصورت که اگر سری به روستاهای نطنز بزنیم در بخشهای مختلف آن شاهد خواهیم بود که مردم در تلفظ کلمات و بیان جملات هر کدام بنحوی کش و قوس های خاصی در تلفظ کلمات داده ، بطور مثال: کلمه "کوی" که در پارسی قدیم بمعنای منزل و سرای یا خانه میبوده هر کدام از روستاهای نطنز به شیوه ای آنرا تلفظ نموده در ابیانه به آن "کیا" گفته میشود در کشه "کیه" تلفظ میشود و در بیتند(بیدهند)"کی ی" و در کالیجان "کویه" ، این تفاوت موجب شده تا هرکدام از اهالی روستاهای نطنز در صحبت با زبان ولایتی با یکدیگر به محل و روستای هم پی برده ! . پنجشنبه بازار که از اعصار گذشته در قصبه مرکزی نطنز برگذار میگشته،محلی بوده برای دادوستد که این سنت تا به امروز کماکان ادامه داشته ، که میتوان زیبائی خاصی را از حضور روستائیان مشاهده نمود. در مورد لباس مردم نطنز باید گفت که امروزه بجز ابیانه(آخرین روستای واقع در رودخانه برزرود)که بخش عمده ای از فرهنگ گذشته خود را هنوز حفظ داشته،دیگر نقاط به صورت معمول بوده ، منظور از بخش عمده فرهنگ در ابیانه بخش دیگر از گویش زبانیست که در فرس قدیم جای داشته که به گفتهً اهالی، زرتشتیان یزد آن را فهم کرده.و همچنین حفظ ترکیب ساختمان و در و پنجره های دست ساز قدیمی یکی از ویژه گیهای ابیانه بوده که شهرتی خاص به آن داده.

[ویرایش] جاذبه های تاریخی

تاریخ نطنز به دوران قبل از اسلام باز میگردد و درست از همان دوره نطنز دارای ابنیه و آثار مختلف میباشد . نطنز از ازمنه قدیم(ساسانیان) شکارگاه و تفرجگاه شاهان بوده. ولی اهم آثاری که امروز کماکان چه مورد استفاده و چه پابرجا باشد ، به دورانهای سلجوقیان و ایلخانیان و تیموریان و صفویان برمیگردد. هزارسال پيش، مسجد جامع نطنزساخته شده، يعني۳۶۲ قمري. 315 سال بعد، مسجد فعلي به مسجد قبلي اضافه شد. مسجد اوليه روي خرابه هاي آتشكده، ساساني ساخته شده بود. مسجد جامع نطنز، سه تكه است. مسجد، خانقاه و بقعة شيخ عبدالصمد.آتشکده نطنز مربوط به دوره ساسانی ثبت تاریخی 178 -از چهار طاقی ساسانی و گنبد سنگی در حال حاضر،چهار پایه و دو دهانه طاق آن باقی مانده است.ساختمان این آتشکده از سنگ و گچ می باشد این آتشکده در پشت جبهه شمالی خانقاه شیخ عبدالصمد نطنزی واقع است.با ورود به نطنز از سمت جاده قدیمی به کاشان ، از همان محله باغستان که اولین محله است و سپس خود قصبه مرکزی نطنز و بعد از آن محله افوشته و بعد مزیدآباد و سپس سرشک هر کدام دارای ابنیه تاریخی اهم از مسجد ، آرامگاه ، حسینیه ، عصارخانه می بوده و بعد از مسیر امامزاده محله سرشک ما به نسران میرسیم که ایستگاه قطار نطنز در آنجا واقع است ، از نسران که بطرف دهستان طرقرود میرویم باغ تاج آباد در کنار جاده چشم اندازی میکند ، که ساختمان دوران صفوی بنام کبوترخانه در آن واقع شده است . همچنین دیگر باغ دوران شاه عباسی در آنسوی نطنز ، یعنی در عباس آباد واقع در کنار جاده ای که بسوی هنجن و دهستانهای چیمه رود و برزرود میرود می باشد . این باغ محل شکارگاه شاه عباس بوده که عمارت و تنها سرو بجای مانده از آن دوران از دور جلوه نمائی میکند.و اما گنبدباز واقع در کوهی مجاور مرکز شهرستان نطنز می باشد که گویند محل دفن باز شکاری شاه عباس باشد ، که شاه بدان علاقه وافری داشته و در یکی از سفرهای شاه عباس این بازشکاری تلف گردیده ، و به فرمان وی در کوهی که مجاور مرکز نطنز است محلی ساخته شده تا جسد بازشکاری در آنجا دفن گردد. این بنا بشکل یک بنای هشت ضلعی می باشد که گنبدی بروی آن واقع شده ، که ما امروز میتوانیم از پائین آنرا بصورت بنایی کوچک با دارای چند روزنه مشاهده نمائیم ، این بنا که به گنبد باز مشهور است ، موجب گردیده کوهی را که برفرازش این بنا واقع شده به کوه گنبدباز معروف گردد.