Lacuna de Gallocanta
De Biquipedia
A cuenca d'a Lacuna de Gallocanta ye en metat d'o Sistema Iberico. Ye amugada en o norte por as sarras de Santa Cruz y Baldellosa, y ta par d'o sur por os mons d'Odón y Torralba d'os Sisons. Ye a bels 1.000 metros d'altaria, tien 7'7 km de longaria y 2'8 km de amplaria, y cuenta con una fondaria en os puestos más fundos de 1'5 m. A Lacuna de Gallocanta no siempre tien augua en a suya cuenca, ya que i hai periodos de plebias y de sequera.
Os lugars que fan rolde a la lacuna son: Gallocanta, Berrueco, Tornos, Bello, Cuerlas. Una mica más lexos trobamos: Santet, Fuset, Aldegüela d'os Sisons, Odón y Castilló de Tornos.
[Editar] Fauna:
Encara que a lacuna, pos a suya salinidat no puede albergar pexes, sí que i hai un importán numero d'abes, reptils y anfibios por os arroyos y as basas, y mamifers por as sarras y mons. Cuenta con más de 220 espezies diferens d'abes, entre as más importans os güeitres, alicas, grudas, porpuz o "baubas" y fochas. Entre os mamifers podemos trobar-ie: corzos, paniquesas, rabosas, gatos monteses, bel pardo, chabalins, fuinas, coniellos, taxugos, etc. Son comuns en as basas y arroyos d'a redolada as ranas, zapos, fardachos o "ardachos" (que se minchaban fa poco tiempo), sargantanas o "sangartesas" y bellas espezies de cullebras como as gripias.
[Editar] Flora:
A lacuna, pos estar cuasi un ambién estepario, y por a man de l'ombre, ye plena de campos de zereals, tornasols, bels panizals, ortals y campos d'alfalz. En os mons encara se i puede beyer pins, carrascas o chaparras, quexigos y chinebros. An que i hai augua se troban os chopos y azarollos. Os arbols que fan fruta más comuns son as almendreras, encara que se pueden trobar bellas manzaneras. Antes más se cautibaba a bit y o zafrán.
I hai gran cantidat de plantas alofilas que soportan muita salinidat y, por ello, perfeutas t'a lacuna. O sistema cuenta con bels endemismos y espezies en proteuzión como a Puccinella pungenns y o Luthrum flexousom, y bellas Orchis palustris.
[Editar] Luenga:
Se i charra castellán con bels repuis de l'aragonés.
Trobamos o "buseu" (bus conté ayer), casos de /j/ antiparagochica (leyer, mayestra), restos (más u menos fosilizaus) d'o pronombre en, y atros.
Con tot y con ixo, an que más se notan os repuis de l'aragonés ye en o lexico.